ဗဟန္းအစိုးရအထက္တန္း ေက်ာင္း (ယခုဗဟန္းအထက -၁) ႏွင့္ တစ္ဖက္တစ္ခ်က္ မလွမ္းမကမ္း၊ ေဘာင္ဒရီလမ္း (ဓမၼ ေစတီလမ္း)ေဘးတြင္ တစ္ခ်ိန္က အထိမ္းအမွတ္ ေက်ာက္တိုင္တစ္တိုင္ ရွိသည္။ ေက်ာက္တိုင္တြင္ “ဖဆဆိုရွယ္တို႔၏ လက္ခ်က္ျဖင့္ က်ဆံုး ေသာ ေက်ာင္းသားရဲေဘာ္ ဟယ္ရီတန္” ဟု ကမၸည္းထိုးထားသည္။ က် ဆံုးေသာ ေန႔ရက္က ၁၉၅၆ခုႏွစ္၊ မတ္လအတြင္း (ရက္မမွတ္မိ)ျဖစ္သည္။ ေက်ာက္တိုင္မွာ ထိုရက္စြဲကိုလည္း ေရးထိုးထားသည္။ ေက်ာက္တိုင္ကို “ဟယ္ရီတန္ေက်ာက္တိုင္” ဟု ေခၚၾကသည္။
ဟယ္ရီတန္ကိစၥေပၚေပါက္ရသည့္အေၾကာင္းက ၁၉၅၆ခုႏွစ္၊ မတ္လတြင္ စစ္ေဆးေသာ သတၱမတန္းစာေမးပြဲက စသည္။ သတၱမ တန္းမွာ အစိုးရစစ္စာေမးပြဲ ျဖစ္ သည္။ ေနာက္ဆံုးေန႔ေျဖရမည့္ ဘာ သာ (အေထြေထြသိပၸံဟု ထင္ပါ သည္)ေမးခြန္းႀကိဳတင္ေပါက္ၾကား ၍ ထိုေမးခြန္းကို စာေမးပြဲမေျဖခင္ ဗမာ့ေခတ္ သတင္းစာက ႀကိဳေဖာ္ျပ လိုက္သည္။ ေမးခြန္းေပါက္ၾကားသည္ မွာ အမွန္တကယ္ျဖစ္ေနသျဖင့္ ထို ေန႔စာေမးပြဲကို မက်င္းပဘဲ ရပ္ဆိုင္းလိုက္ရာ ေက်ာင္းသားမ်ား မေက် မနပ္ျဖစ္ၿပီး ဗမာ့ေခတ္ သတင္းစာ တိုက္သု႔ိသြား၍ ဆႏၵျပၾကသည္။ ဗမာ့ေခတ္သတင္းစာတိုက္က ဓမၼေစတီလမ္းေထာင့္မွာရွိသည္။ ေက်ာင္း သားမ်ားကို ရဲကေသနတ္ႏွင့္ ပစ္ရာ ေက်ာင္းသားကေလး ဟယ္ရီတန္ကို ထိမွန္ၿပီး ေဆး႐ံုမွာ ေသဆံုးသြားသည္။
ေနာက္ေန႔နံနက္ေစာေစာတြင္ ႏုိင္ငံေတာ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုက ေရဒီယို မွ တိုက္႐ိုက္အသံလႊင့္သည္။ ျဖစ္ ပ်က္သည့္ကိစၥကို သံုးသပ္ေျပာဆိုၿပီး ေနာက္ ” ေမာင္တုိ႔အားလံုးကို အေအာင္ေပးလိုက္တယ္” ဟု ေၾကညာလိုက္သည္။ ဆက္ႀကိဳးစားၾကဖို႔ လည္း တိုက္တြန္းသြားသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ေက်ာင္းအားလံုးမွ သတၱမ တန္းေက်ာင္းသားအားလံုး တန္းလံုး ကြၽတ္ေအာင္သြားၾကသည္။ ဝန္ႀကီး ခ်ဳပ္၏အမိန္႔ျဖင့္ ေက်ာင္းသား အားလံုးကို အေအာင္ေပးျခင္းမွာ မႀကံဳဖူးေသာကိစၥျဖစ္သည္။ အရွိန္ တက္ေနေသာ ဟယ္ရီတန္ကိစၥ လည္း ထိန္းၿပီးျဖစ္သြားသည္။ ေက်ာင္းသားမ်ားက ဟယ္ရီတန္ က်ဆံုးသည့္ေနရာမွာ အမွတ္တရေက်ာက္တိုင္စိုက္၍ကမၸည္း တင္သည္။ (အိမ္ေစာင့္အစိုးရလက္ ထက္တြင္ ဟယ္ရီတန္ေက်ာက္တိုင္ အဖ်က္ခံရသည္။)
ထိုႏွစ္မွာ သတၱမတန္း ေအာင္ေသာ ေက်ာင္းသားမ်ားကို “ဟယ္ရီတန္ေတြ” ဟု သိမ္းက်ံဳး နာမည္တပ္သည့္အတြက္ ကသိကေအာက္ျဖစ္ ၾကရသည္။ “ဟယ္ရီတန္ႏွစ္မွာ ခုနစ္ တန္းေအာင္တဲ့သူေတြ” ဟု သေရာ္ သံျဖင့္ ေျပာသည္ကို ခံၾကရသည္။ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာရွိပါ ေသးသည္။ ေနာက္တစ္ႏွစ္ (၁၉၅၆- ၅၇)ခုႏွစ္မွာ သတၱမတန္းစာေမးပြဲ ေမးခြန္းမ်ားကို လံုၿခံဳမႈအတြက္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ ကလကတၱားၿမိဳ႕သို႔ သြား ၿပီး႐ိုက္ႏွိပ္သည္။ ပညာမင္းႀကီး ဦး ေကာင္းကိုယ္တိုင္ တာဝန္ယူေဆာင္ ရြက္သည္။ ကလကတၱားမွာ ရွိေနစဥ္ ပညာမင္းႀကီးဦးေကာင္းမွာ ကားတိုက္ခံရသည့္အတြက္ ကြယ္လြန္ အနိစၥေရာက္ရရွာသည္။ ဟယ္ရီတန္ အေရးအခင္း၏ ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္ ေသာ ထိုျဖစ္ရပ္မွာ ေၾကကြဲစရာ ေကာင္းပါသည္။ ဖဆပလႏွစ္ခုမကြဲမီက ပညာ ေရးဝန္ႀကီးမွာ ဦးထြန္းတင္ျဖစ္သည္။ ဦးထြန္းတင္သည္ ဗဟန္းၿမိဳ႕နယ္မွ အေရြးခံရေသာ ပါလီမန္အမတ္ျဖစ္သည္။ အခမ္းအနားရွိလွ်င္ ဗဟန္း အထက္တန္းေက်ာင္းသို႔ ၾ<ြကေရာက္ ၿပီး အမွာစကားေျပာေလ့ရွိသည္။ ဗဟန္းေက်ာင္းမွ တကၠသိုလ္ဝင္တန္း ေအာင္ျမင္ေသာ ေက်ာင္းသား၂ ေယာက္ကို ခ်ီးျမႇင့္သည့္အေနျဖင့္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံသို႔ ပညာေတာ္သင္ ေစလႊတ္သည္။
ဆက္စပ္ေနေသာ ျဖစ္ရပ္တစ္ခု ကိုလည္း သတိရပါသည္။ ပညာေရး ဝန္ႀကီးဦးထြန္းတင္၏ တူေတာ္သူသည္ ဗဟန္းေက်ာင္း အ႒မတန္းမွာ ပညာသင္ေနသည္။ ကြၽန္ေတာ္ႏွင့္ တစ္တန္းတည္းျဖစ္သည္။ စာေမးပြဲ ေျဖေတာ့ က်႐ံႈးသည္။ သို႔ေသာ္ “ဝန္ႀကီးတူမို႔ ဘာလုပ္ေပးရမယ္” ဆို ေသာ အသံမ်ိဳးမၾကားခဲ့ရပါ။ စာေမးပြဲက်သူကိုယ္တိုင္ကလည္း ဘာျပႆ နာမွမလုပ္ပါ။
ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ေနထိုင္ေသာ “မဂၤလာရိပ္သာ” ရပ္ကြက္ကေလး ေပၚေပါက္လာရသည့္ အေၾကာင္းမွာလည္း ဖဆပလေခါင္းေဆာင္မ်ား ၏ ေက်းဇူးမကင္းသည္ကို ေတြ႕ရ သည္။ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ ထိုရပ္ကြက္ မေျပာင္းမီ ရပ္ကြက္ေဟာင္းမွာေနစဥ္ ကပင္ ဖဆပလႏွင့္ ႏွီးႏႊယ္သည့္ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခု၌ အေရးပါေသာ ေနရာတြင္ ေဆာက္ရြက္ေနသည့္ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦး ရပ္ကြက္ထဲမွာ ရွိပါ သည္။ အမ်ားေလးစားေသာ ပုဂၢိဳလ္ ျဖစ္သည္။ ထိုပုဂၢိဳလ္၏ ႀကိဳးပမ္းမႈ ေၾကာင့္ ေရတာရွည္လမ္းေဟာင္း ထိပ္၊ ကုန္းျမင့္ေပၚက ေျမကြက္က်ယ္ တစ္ခုမွာ ရပ္ကြက္ တည္ေဆာက္ခြင့္ ရသည့္အတြက္ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔မိသားစု အပါအဝင္ ရပ္ကြက္ေဟာင္းမွ လူ မ်ားလည္း ထိုရပ္ကြက္ေျပာင္းရ သည္။ ေျမေနရာမ်ား ခ်ထားၿပီး အိမ္ေဆာက္ၾကသည္။ မၾကာမီ ရပ္ကြက္မွာ လွ်ပ္စစ္မီးရသည္။ လွ်ပ္ စစ္မီးရသည့္ အထိမ္းအမွတ္ပြဲသို႔ ဖဆပလဝန္ႀကီးမ်ားျဖစ္ေသာ ဦး ထြန္းတင္ႏွင့္ ဦးရာရွစ္တုိ႔ တက္ ေရာက္ဖြင့္လွစ္ေပးသည္။ ရပ္ကြက္ က ထိုပုဂၢိဳလ္မ်ားကို ေက်းဇူးတင္ ေၾကာင္း ေျပာၾကသည္။ အိမ္ေစာင့္ အစိုးရ မတက္မီ ၁၉၅၆ ခုႏွစ္က ျဖစ္ပါသည္။
ထိုကာလတြင္ ရန္ကုန္ျမဴနီစီ ပယ္ ေရြးေကာက္ပြဲတစ္ခု က်င္းပ သည္ကိုလည္း သတိရေနပါသည္။ ၿမိဳ႕နယ္အသီးသီးမွ ျမဴနီစီပယ္လူႀကီး အျဖစ္ အေရြးခံသူမ်ား မဲဆြယ္စည္း႐ံုး ၾကသည္။ “ဘယ္ပါတီမွ ဘယ္သူ႔ကို မဲေပးၾကပါ” ဆိုေသာ ပိုစတာမ်ား ေနရာအႏွံ႔ကပ္ၾကသည္။ ဖဆပလ အဖြဲ႕၏ မဲဆြယ္သီခ်င္းကို ကြၽန္ေတာ္ တုိ႔ရပ္ကြက္မွ လူငယ္တစ္ေယာက္က မယ္ဒလင္ျဖင့္ သီဆိုသည္။ အသံ ေအာင္သည့္အျပင္ မၾကာခဏ သီဆို သည့္အတြက္ သီခ်င္းကို နားေထာင္ ရင္း အလြတ္ရသြားသည္။ ” အနီ ေရာင္မဲပံုးမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ႐ုပ္ပံုပါ၊ ေသခ်ာစြာ ဂ႐ုျပဳကာ လူထု အမ်ား မဲဆႏၵေပးၾကပါ” ဆိုေသာစာသား၊ “ဖဆပလ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ေစတနာ၊ စားဝတ္ေနေရး ေခ်ာင္လည္မွာ၊ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး အားေပး ကူညီကာ” ဆိုေသာ စာသားေတြကို မွတ္မိေနပါေသးသည္။ ထိုအခ်ိန္က ကြၽန္ေတာ့္မွာ ၁၈ႏွစ္ မျပည့္ေသး၍ မဲမေပးရေသးပါ။ ဖဆပလကပင္ အႏိုင္ရပါသည္။
ဖဆပလကြဲၿပီး သန္႔ရွင္းဖဆပ လအစိုးရလက္ထက္တြင္ ဟိုပါတီႏွင့္ ဒီပါတီ ရန္ျဖစ္ၾက၊သတ္ၾက၊ျဖတ္ၾကသည့္ သတင္းေတြ သတင္းစာထဲမွာ မၾကာခဏ ဖတ္ရသည္။ သန္႔ရွင္းႏွင့္ တည္ၿမဲတို႔၏ ပဋိပကၡသတင္းမ်ား က အမ်ားဆံုးျဖစ္သည္။ “ဆည္ေတာင္ အိုင္လူသတ္မႈ” တရားခံမ်ား ျဖစ္ၾကေသာ ပ်ဴေစာထီးအဖြဲ႕ ေခါင္း ေဆာင္ႏွစ္ေယာက္ကို အမႈထင္ရွားသည့္အတြက္ ႀကိဳးေပးစီရင္သည့္ သတင္းကို သတင္းစာေတြထဲမွာ ဓာတ္ပံုႀကီးေတြႏွင့္ ေတြ႕ရသည္။ အိမ္ေစာင့္အစိုးရ တက္လာေတာ့ အေျခအေန ေျပာင္းသြားသည္။
ကြၽန္တာ္တုိ႔ မိသားစု ေတာင္ ဥကၠလာသို႔ ေျပာင္းလာရၿပီး ေနာက္ ေတာ္ေတာ္ႏွင့္ အေျခမက်ပါ။ အိမ္ လည္း မေဆာက္ႏိုင္ေသးပါ။ ယာယီ တဲျဖင့္ေနရသည္။ မိသားစု ေတာ္ ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ထိုအေျခအေန မ်ိဳးျဖစ္သည္။လမ္းမ်ားလည္းမေကာင္း ေသး။ ေႏြမွာ ဖုန္ထူ၊ မိုးမွာ ရႊံ႕ထူဆို ေသာ အေျခအေနျဖစ္သည္။ ကိုယ့္ အိမ္ေနရာကို အလြယ္တကူ သိႏိုင္ဖို႔ ေရာက္စံုအဝတ္စမ်ားကို အလံလုပ္ၿပီး အိမ္ေရွ႕မွာ စိုက္ထားရသည္။ ကိုယ့္အလံကို မွထ္ထားၿပီး ကိုယ့္အိမ္ ကို ေရာက္ေအာင္ျပန္လာႏိုင္သည္။ ထိုျဖစ္ရပ္ကို ဆရာဒဂုန္တာရာက “ဥကၠလာပ” ကဗ်ာတြင္ ေရးဖြဲ႕ထားသည္။ “ပိုင္နက္ေဂဟာ၊ ကိုယ့္ေန ရာကို၊ သိသာေစရန္၊ အလံပုဆိုး၊ မိုးသို႔လႊင့္ထူ၊ တလူလူတည့္” ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ထိုကဗ်ာေလးကို ဖတ္မိ တိုင္း ေတာင္ဥကၠလာပတည္စက အေျခအေနကို ျမင္ေယာင္လာပါ သည္။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေတာ္ဝန္ ဗိုလ္မွဴး ႀကီး ထြန္းစိန္က ေတာင္ဥကၠလာပ၊ ၈ ရပ္ကြက္၊ ေရႊယင္းမာ ႐ုပ္ရွင္႐ံု မွာ အစည္းအေဝးက်င္းပၿပီး မိန္႔ခြန္း ေျပာသည္။ မိန္႔ခြန္းကို ေရဒီယိုမွ လႊင့္ေပးသည္။ ၿမိဳ႕သစ္မ်ား စနစ္တ က် တည္ေဆာက္ေပးသည့္အေၾကာင္း ရွင္းလင္းေျပာျပသည္။ ၿမိဳ႕ ေတာ္ဝန္၏ မိန္႔ခြန္းတြင္ “ခင္ဗ်ားတို႔ ပညာသင္ေရးအတြက္ စိတ္မပူၾက နဲ႔၊ ေတာင္ဥကၠလာပက ဘီေအကို ေအာင္ရမယ္” ဆိုေသာ အားေပး စကားလည္းပါသည္။ အမွတ္တရ ျဖစ္စရာကေလးမ်ားပါ။ အိမ္ေစာင့္အစိုးရလက္ထက္မွာ “ႀကံ့ခိုင္ေရးအသင္း” မ်ားဖြဲ႕ၾကသည္။ ရပ္ေရးရြာေရး၊ သန္႔ရွင္းေရး ေဆာင္ ရြက္သည္။ ရပ္ကြက္ေတြမွာ ႀကံ့ခိုင္ ေရးအသင္း စာသားပါေသာ အမိႈက္ ပံုးမ်ားထားေပးသည္။
ေရြးေကာက္ပြဲ မက်င္းပမီ ႏိုင္ငံ ေရးပါတီမ်ား ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ ျပင္ဆင္ၾကသည္။ သန္႔ရွင္းဖဆပလက ျပည္ေထာင္စုပါတီ (ပထစ)ဟု အမည္ေျပာင္းသည္။ တည္ၿမဲဖဆ ပလက ဖဆပလနာမည္ကိုပင္ ဆက္သံုးသည္။ ပမညတလည္း ရွိသည္။ ေတာင္ဥကၠလာပ ၁ဝ ရပ္ကြက္၊ ကြင္းထဲမွာ မဲဆြယ္တရားပြဲမ်ား က်င္းပသည္။ ပထစမွ သခင္စံေဝ၊ ဖဆပလမွ ဗိုလ္စၾကာတုိ႔ ယွဥ္ၿပိဳင္ၾကသည္။ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေဟာင္း ေက်ာ္ ေဇာက တစ္သီးပုဂၢလအျဖစ္ ယွဥ္ ၿပိဳင္သည္။ တရားပြဲမ်ားမွာ ဗိုလ္စၾကာႏွင့္ ဗိုလ္ေက်ာ္ေဇာတို႔ ေဟာၾကေျပာၾကသည္။ ႏွစ္ဦးစလံုးရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္ဝင္မ်ားျဖစ္၍ ပရိသတ္က စိတ္ဝင္တစား နား ေထာင္ၾကသည္။
ေမာင္ခင္မင္ (ဓႏုျဖဴ)