က်ြန္ေတာ္၏ ပထမဆံုးစာအုပ္ျဖစ္ ေသာ စကားေျပသေဘာတရား စကားေျပအတတ္ပညာ ပံုႏွိပ္ဖို႔ ေဆာင္ရြက္စဥ္ ႀကံဳေတြ႕ရေသာ မတူ ကြဲျပားသည့္ တုံ႔ျပန္မႈကေလးမ်ား ကိုလည္း သတိရမိပါသည္။ ရန္ကုန္ ဝိဇၨာႏွင့္ သိပၸံတကၠသိုလ္ ျမန္မာစာ ဌာနမွဴး ဆရာဦးျမင့္ၾကည္၏ ဦး ေဆာင္မႈျဖင့္ ကြၽန္ေတာ့္စာအုပ္ကို ျမန္မာစာအသင္းက ပံုႏွိပ္ထုတ္ေဝ ရန္ စီစဥ္ပါသည္။ တကၠသိုလ္၏ အသင္းအဖြဲ႕တစ္ခုက ထုတ္မည့္ စာအုပ္ျဖစ္သည့္အတြက္ ရန္ကုန္ ဝိဇၨာႏွင့္ သိပၸံတကၠသိုလ္၏ စာေပ စိစစ္ေရးအဖြဲ႕သို႔ လိပ္မူတင္ျပရမည္ ျဖစ္သည္။ ၿပီးလွ်င္ အထက္တန္း ပညာဦးစီးဌာန၏ စာေပစိစစ္ေရး အဖြဲ႕သို႔ ဆက္လက္တင္ျပရမည္ျဖစ္ သည္။ ထိုအဖြဲ႕က စိစစ္ၿပီးမွ ျပန္ ၾကားေရးဝန္ႀကီးဌာန စာေပစိစစ္ႏွင့္ မွတ္ပံုတင္အဖြဲ႕သို႔ ေနာက္ဆံုးတင္ျပ အစစ္ခံၿပီးမွ စာအုပ္ပံုႏွိပ္ခြင့္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ပထမအဆင့္ တကၠ သိုလ္စိစစ္ေရးအဖြဲ႕ စာမူတင္ျပ ထားရာ ၂ လေလာက္ ၾကာသည္ အထိ ျပန္မက်သျဖင့္ ကြၽန္ေတာ္ လိုက္စံုစမ္းေတာ့ စိစစ္ေရးအဖြဲ႕ အတြင္းေရးမွဴး လုပ္ေနသည့္ “လုပ္ ေဖာ္ကိုင္ဖက္”က ျပန္ခ်မေပးေသး ေၾကာင္း သိရသည္။ သူ႔ကိုသြားေမး ေတာ့ ဟိုလိုလို ဒီလိုလို လုပ္ေနသည္။ ဘာအၿငိအစြန္းပါလို႔ လဲဟု ေမးေတာ့ လည္း ေရေရရာရာ မေျဖ။ ၂ ႀကိမ္ သံုးႀကိမ္သြားၿပီး အေရးဆိုေတာ့မွ စိစစ္ျပင္ဆင္သည့္ ဘာမွတ္ခ်က္မွမ ပါဘဲ ျပန္ခ်ေပးလိုက္သည္။ ၂ လ ေလာက္ အခ်ိန္ပုပ္သြားသည္။
အထက္တန္း ပညာဦးစီးဌာန စာေပစိစစ္ေရး ဥကၠ႒က (ရန္ကုန္) ပညာေရးတကၠသိုလ္မွ ျမန္မာစာဌာန မွဴးျဖစ္သည္။ ဆရာ့ဆီကို စာမူဆက္ တင္ေတာ့ ဆရာက စကားတစ္ခြန္း ေျပာသည္။ “ခင္ဗ်ားစာမူက ပညာ ရပ္စာမူပဲဗ်။ ဘာစိစစ္ေနစရာ လိုလို႔ လဲ။ အခုပဲ ျပန္ခ်ေပးလိုက္မယ္။ ခဏေစာင့္”တဲ့။ ထိုသို႔ေျပာၿပီး လို အပ္ေသာ ေထာက္ခံခ်က္မ်ား ေရးၿပီးျပန္ခ်ေပးလိုက္သည္။ ဆရာ့ ကို မ်ားစြာ ေက်းဇူးတင္သည္ႏွင့္ အမွ် စိစစ္ေရးအဖြဲ႕ ၂ ဖြဲ႕၏ မတူကြဲ ျပားေသာ တုံ႔ျပန္ပံုကို ထင္ထင္ရွား ရွား ေတြ႕လိုက္ရပါသည္။
စာေပစိစစ္ႏွင့္ မွတ္ပံုတင္အဖြဲ႕ သို႔ဆက္တင္ေတာ့လည္း ဘာျပႆနာ မွ မရွိပါ။ ျပန္ခ်ေပးလိုက္သည္။ စာအုပ္ကို အေထာက္ေတာ္ (ဦး)လွေအာင္၏ သတင္းဂ်ာ နယ္တိုက္ မွာ ပံုႏွိပ္သည္။ ျမန္မာစာအသင္းမွာ ထုတ္ေဝေရး တာဝန္ယူထားေသာ ဆရာဦးခ်စ္ေဖ (ရန္ကုန္ေဒသ ေကာလိပ္-၁) ေက်ာင္းအုပ္ႀကီး အျဖစ္ကြယ္လြန္)က စာအုပ္ကို အစ အဆံုး အဆင္အျပင္ လုပ္ေပးသည္။ ပ႐ုဖတ္ေပးသည္။ ကြၽန္ေတာ္က နယ္ေကာလိပ္တစ္ခုမွာ အမႈထမ္း ေနသျဖင့္ ရန္ကုန္ ေရာက္သည့္အခါ ပ႐ုကူဖတ္ေပးသည္။ ကြၽန္ေတာ္နယ္ ျပန္သြားေတာ့ ကြၽန္ေတာ့္ဇနီးလည္း ကူဖတ္သည္။ သို႔ျဖင့္ ၁၉၇၉ ခုႏွစ္ ဆန္းမွာ စာအုပ္ ထြက္လာပါေတာ့ သည္။
စာအုပ္ထြက္ၿပီး မၾကာမီမွာပင္ ဆရာေငြဥေဒါင္းက ေတာင္ႀကီးမွေန ၍ ကြၽန္ေတာ့္ဆီ စာတစ္ေစာင္ လွမ္းေရးသည္။ ဆရာႏွင့္လည္း မသိ မကြၽမ္းပါ။ ဆရာက စကားေျပ သေဘာတရား နည္းနာစာအုပ္တစ္ အုပ္ထြက္လာသည့္အတြက္ ဝမ္းသာ ေၾကာင္းစာထဲမွာ ေဖာ္ျပသည္။ ေၾကးမံုသတင္းစာ၏ “စာေၾကးမံု” အခန္းမွာလည္း မိတ္ဆက္ေပးသည္။ ဆရာဒဂုန္တာရာက ဗညားသီဟ အမည္ျဖင့္ မိုးေဝမဂၢဇင္းတြင္ ပံုမွန္ ေရးေနေသာ “စာေပစစ္တမ္း”အခန္း တြင္ စာေပဓာတ္ခြဲခန္းမွ “အသီးအ ပြင့္တစ္ခု” ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ ႀကိဳဆို သည္။ ဆရာ ဦးဘဂ်မ္း(တင္မိုး)က တကၠသိုလ္ ပညာပေဒသာစာေစာင္ မွာ စာအုပ္ေဝဖန္ခ်က္ေရးသည္။ ဤ ေရးျဖစ္မႈမ်ားအတြက္ ဝမ္းသာၾကည္ ႏူးရသည္။
လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္တစ္ေယာက္ ကေတာ့ “ခင္ဗ်ားစာအုပ္က ဆရာ ေဇာ္ဂ်ီရဲ႕ စကားေျပေတြ အေၾကာင္း အမွာစာကို ခ်ဲ႕ထားတာပဲဗ်။ ဘာမ်ား ထူးလို႔လဲ”ဟု သေရာ္ေတာ္ေတာ္ေျပာ သည္။ ေနာက္တစ္ေယာက္က “အထဲက သာဓကေတြကေတာ့ အင္း ….ေကာင္းပါတယ္”ဟု အဓိပၸာယ္ တစ္မ်ိဳးျဖင့္ မွတ္ခ်က္ခ်သည္။ ေနာက္ တစ္ေယာက္ကေတာ့ “အင္း ခင္ဗ်ား ေတာ့ ကမၻာေက်ာ္ေတာ့မယ္ဗ်ိဳ႕”ဟု ရယ္သြမ္းေသြးသည္။ သူတုိ႔ကို ဘာမွ ေတာ့ တုံ႔ျပန္မေျပာခဲ့ပါ။ “အင္း လူ႔သဘာဝပဲေလ” ဟုသာ ေတြးေနမိ ပါသည္။ သူတုိ႔ေျပာေသာ စကားေတြ ကိုေတာ့ ယခုတိုင္ မွတ္မိေနပါသည္။
၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ ဆရာႀကီး ေဒါက္တာလွေဘ ျမန္မာစာဌာနသို႔ ၾ<ြကေရာက္ၿပီး ပါရဂူဘြဲ႕သင္တန္းအ တြက္ ေဟာေျပာစဥ္ ကြၽန္ေတာ့္ စာအုပ္ကို လက္ေဆာင္ေပးလုိက္ သည္။ ဆရာႀကီးက ထိုအေၾကာင္းကို ေဆာင္းပါး တစ္ေစာင္တြင္ ေရးျပၿပီး “စာအုပ္ကို အိမ္ျပန္ေရာက္မွ ဖတ္ ၾကည့္ပါသည္။ ေမာင္ခင္မင္၏ တပင္တပန္း သုေတသနျပဳ၍ အခ်ိန္ ၾကာျမင့္စြာ စနစ္တက် ေတြးေတာ စဥ္းစားၿပီး ဦးေႏွာက္အလုပ္ေပးကာ ျပဳစုထားေသာ စာအုပ္သည္ ပညာ သားပါသျဖင့္ ပညာရွင္တို႔ ဖတ္႐ႈသင့္ ပါသည္”ဟု မွတ္ခ်က္ခ်ထားသည္ကို ဖတ္ရေသာအခါ ထိုစာအုပ္အတြက္ ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ “မဝံ့မရဲစိတ္မ်ား” ေပ်ာက္ကြယ္သြားၿပီး စိတ္အားတက္ မိပါသည္။ ယခုဆိုလွ်င္ ကြၽန္ေတာ့္ ပထမဆံုး စာအုပ္ျဖစ္ေသာ ထို စာအုပ္ကို ၆ ႀကိမ္မွ် ျပန္လည္ပံုႏွိပ္ ထုတ္ေဝၿပီးပါၿပီ။ စကားေျပ ေလ့လာ မႈအတြက္ လမ္းခင္းေပးေသာ လုပ္ ေဆာင္ခ်က္အျဖစ္ စာေပသမားမ်ား က ေဖာ္ၫႊန္းသည္ကို မၾကာခဏ ၾကားရပါသည္။ သတိရတာတစ္ခုရွိ ပါေသးသည္။ ဤစာအုပ္ကို ေရးသား ျပဳစုႏိုင္ရန္ ဆယ္ႏွစ္ေက်ာ္ေက်ာ္ ေလာက္ အခ်ိန္ယူၿပီး ေလ့လာခဲ့ရ ေၾကာင္း စာအုပ္အမွာစာတြင္ ကြၽန္ေတာ္ေရးသားခဲ့ရာ အေပါင္း အသင္းတစ္ေယာက္က “စာအုပ္ တစ္အုပ္ေရးဖို႔ ဆယ္ႏွစ္ေတာင္ အခ်ိန္ယူရတယ္ဆိုေတာ့ ခင္ဗ်ားညံ့ တာေပါ့”ဟု မလိုတမာ မွတ္ခ်က္ခ်ပါ ေသးသည္။
စကားေျပနယ္ပယ္ထဲသို႔ ေျခ တစ္လွမ္းဝင္ၿပီးေနာက္ စကားေျပ ဆိုင္ရာ စာအုပ္မ်ား ဆက္ေရးျဖစ္ဖို႔ အက်ိဳးဆက္မ်ား ေပၚလာသည္။ ထို အခ်ိန္တြင္ ရန္ကုန္ဝိဇၨာႏွင့္ သိပၸံ တကၠသိုလ္ ျမန္မာစာပါေမာကၡ ဆရာမႀကီး ေဒၚသန္းေဆြက ေဒသ ေကာလိပ္ျမန္မာစာ သင္ၾကားေရးအ တြက္ စီမံေဆာင္ရြက္ေနသည္။ တစ္ ေန႔တြင္ ဆရာမႀကီးက ကြၽန္ေတာ့္ကို ေခၚေတြ႕ၿပီး စာအုပ္ ၂ အုပ္ ျပဳစုဖို႔ တာဝန္ေပးသည္။ တစ္အုပ္က ခြင့္ တိုင္စာတို႔၊ အလုပ္ေလွ်ာက္လႊာတို႔က စ၍ လက္ေတြ႕အသံုးျပဳေနေသာ စာပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳး ေရးပံုႏွင့္ ဘာသာ ျပန္နည္းျဖစ္သည္။ ေနာက္တစ္အုပ္ က ႐ံုးသံုးျမန္ မာစာေရးနည္းျဖစ္ သည္။ “မင္းက စကားေျပစိတ္ဝင္စား လို႔ တာဝန္ေပးတာပါ”ဟု ဆရာမႀကီး က ေျပာသည္။ သို႔ျဖင့္ ဆရာမႀကီး၏ ေက်းဇူးေၾကာင့္ ၁၉၈ဝ ျပည့္ႏွစ္မွာ စာအုပ္ ၂ အုပ္ ေရးျဖစ္ခဲ့ပါသည္။
တစ္အုပ္က “စကားေျပအဖြဲ႕ ပံုစံမ်ားႏွင့္ ဘာသာျပန္ ေလ့လာ ခ်က္” ျဖစ္သည္။ ခြင့္စာ၊ ေလွ်ာက္စာ၊ တိုင္စာမွစ၍ အခ်ီအခ် ေဆြးေႏြး ခ်က္၊ မိန္႔ခြန္း၊ မွတ္တမ္း၊ ေဝဖန္စာ၊ အစီရင္ခံစာအထိ စာပံုစံ အမ်ိဳးမ်ိဳးကို သာဓကအျဖစ္ ထည့္သြင္းကာ ေလ့လာသံုးသပ္ျပထားသည္။ ဘာ သာျပန္အေထာက္အကူျပဳရန္ အတြက္ ထိုအခ်ိန္က ထုတ္ေဝေန ေသာ ႊၽသမုငညါ ဏနသစူနဒ် ီေငူပ အဂၤလိပ္သတင္းစာႏွင့္ လုပ္သား ျပည္သူေန႔စဥ္ ျမန္မာသတင္းစာတို႔မွ သတင္းမ်ား အေၾကာင္းအရာတူ ျမန္မာလိုေရးပံုႏွင့္ အဂၤလိပ္လို ေရးပံုတို႔ကို ႏိႈင္းယွဥ္ တင္ျပခဲ့ပါသည္။ အေၾကာင္းအရာ အခ်က္အလက္ခ်င္း ထပ္တူျဖစ္သည့္အတြက္ တစ္ခုမွ တစ္ခုသို႔ ဘာသာျပန္သည့္သေဘာ သက္ေရာက္သည္ကို သတိျပဳမိသျဖင့္ စိတ္ကူးရၿပီး သတင္းခ်င္းယွဥ္၍ ထည့္သြင္းျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
ေနာက္တစ္အုပ္က ႐ံုးသံုးျမန္ မာစာျဖစ္သည္။ ႐ံုးလုပ္ငန္းတြင္ လက္ေတြ႕အသံုးျပဳေနေသာ စာပံုစံ မ်ားကို သာဓကေဆာင္ၿပီး ေလ့လာ စိစစ္ျပသည့္စာအုပ္ျဖစ္သည္။ ႐ံုးစာ မ်ားကို ပံုစံတက် ေရးတတ္ေစရန္ ရည္ရြယ္ျပဳစုျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုစာ အုပ္အတြက္ ႐ံုးစာနမူနာမ်ား လိုအပ္ သျဖင့္ ႐ံုးဌာနမ်ားမွာ တာဝန္ထမ္း ေဆာင္ေနေသာ အေပါင္းအသင္းမ်ား ကို အကူအညီေတာင္းရသည္။ သူတုိ႔ ကလည္း ရွာေဖြေပးပါသည္။ အမွာ စာ၊ ႐ံုးတြင္းစာ၊ အမိန္႔စာ၊ ႐ံုးတြင္း မွတ္တမ္းအမိန္႔ေၾကာ္ျငာစာ၊ အစီရင္ ခံစာ၊ အစည္းအေဝး မွတ္တမ္းစသည့္ ႐ံုးသံုးစာပံုစံမ်ားကို နမူနာအျဖစ္ျပၿပီး ရွင္းလင္းခ်က္မ်ားျဖင့္ ျပဳစုထားေသာ စာအုပ္ျဖစ္သည္။ ထိုစာအုပ္ ၂ အုပ္ စလံုးကို ေဒသေကာလိပ္ ဒုတိယႏွစ္ တြင္ ျပ႒ာန္းပါသည္။ ေဒသေကာ လိပ္ စနစ္ရပ္နားသည့္ကာလအထိ ျဖစ္သည္။ အထက္တန္းပညာဦးစီး ဌာန (အဆင့္ျမင့္ ပညာဦးစီးဌာန) တကၠသိုလ္ဘာသာျပန္ႏွင့္ စာအုပ္ထုတ္ ေဝေရးဌာနက ထုတ္ေဝေပးသည္။ ေက်ာင္းသံုးစာအုပ္ျဖစ္သည့္အတြက္ စာေရးသူအမည္ကို နာမည္ရင္းျဖင့္ ေဖာ္ျပရပါသည္။ ထိုစာအုပ္မ်ားကို သင္ခဲ့ရသူမ်ားက စာအေရးအသား အေထာက္အကူျပဳေသာ စာအုပ္မ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကပါသည္။
ေနာက္ထပ္ေရးျဖစ္ေသာ စာအုပ္မွာ ျပည္သူ႔အတြက္ ျမန္မာစ ကားေျပ ဟု ေခါင္းစဥ္တပ္ထားေသာ စာအုပ္ပါးပါးကေလးျဖစ္သည္။ ထို စာအုပ္ေရးဖို႔ ၁၉၈ဝ ျပည့္ႏွစ္ေလာက္ ကတာစူခဲ့သည္။ စကားေျပသေဘာ တရား စာအုပ္မေရးရေသးမီ စကား ေျပသေဘာတရား နည္းနာမ်ားကို လက္လွမ္းမီသေလာက္ ရွာေဖြေလ့ လာစဥ္ Teach Yourself to Express Yourself ဆိုေသာ စာအုပ္ကေလးကို ဖတ္မိၿပီး ေရးပံုကို သေဘာက်သြား သည္။ စကားေျပကို လက္ေတြ႕အသံုး ခ်ရာတြင္ မွန္ကန္မႈ၊ ရွင္းလင္းမႈ၊ က်စ္လ်စ္မႈ၊ ေျပျပစ္မႈစ ေသာ လကၡဏာမ်ားႏွင့္အညီ ေရး ႏိုင္ဖို႔အတြက္ ထိုလကၡဏာမ်ားကို အခန္းတစ္ခန္းစီခြဲၿပီး ခပ္က်ဥ္းက်ဥ္း ျပဳစုထားေသာ စာအုပ္ျဖစ္သည္။ ထိုစာအုပ္ေရးပံုကို သေဘာက်သည့္ အတြက္ ျမန္မာစကားေျပ သာဓက မ်ားျဖင့္ ေရးသားျပဳစုျခင္း ျဖစ္သည္။ ယခုျပန္စဥ္းစားၾကည့္ေတာ့ “ျပည္သူ႔ အတြက္”ဟူေသာ အသံုးတြင္ ဆိုရွယ္ လစ္လမ္းစဥ္ ပါတီေခတ္၏ အေငြ႕ အသက္ ထင္ဟပ္ေနပံုကို သတိျပဳမိ ပါသည္။ ျပည္သူ႔အသံုးအေဆာင္ ျဖစ္ေသာ စကားေျပကို ထိေရာက္စြာ အသံုးျပဳရာတြင္ လိုအပ္ေသာအခ်က္ မ်ားကို “မွန္မွန္ကန္ကန္ ရွင္းရွင္း လင္းလင္း၊ တိတိက်က်၊ က်စ္က်စ္ လ်စ္လ်စ္၊ ေျပေျပျပစ္ျပစ္၊ လိုက္ဖက္ ညီညီ”ဟူ၍ ဆင္တူေခါင္းစဥ္ကေလး မ်ားျဖင့္ တစ္ခန္းစီခြဲကာ ေပါ့ေပါ့ပါး ပါး ေရးသားခဲ့ပါသည္။
စာအုပ္ေရးၿပီးေတာ့ အိမ္နီး ခ်င္းျဖစ္ေသာ စာေပဗိမာန္စာတည္း ဆရာဦးေအာင္ေက်ာ္ကို ျပၾကည့္ရာ ဆရာက သေဘာက်ၿပီး စာေပဗိမာန္ က ထုတ္ရန္စီစဥ္ေပးသည္။ သို႔ျဖင့္ ၁၉၈၅ ခုႏွစ္တြင္ စာအုပ္ထြက္လာ ပါသည္။ ေပါ့ေပါ့ပါးပါး ဖတ္ႏိုင္ သည့္အတြက္ အမ်ားစိတ္ဝင္စားပံုရ ပါသည္။ စာအုပ္မ်ား မၾကာမီကုန္ သြားေၾကာင္း သိရသည္။ ၂ဝဝ၉ ခု ႏွစ္တြင္ စာေပဗိမာန္က အခ်ိဳ႕စာအုပ္ မ်ားကို ျပန္လည္ပံုႏွိပ္ရန္ စီစဥ္သည္။ ထိုစာအုပ္ကို ျပန္ထုတ္မည္ဟု သိရ သျဖင့္ ကြၽန္ေတာ္က “ဝါက်မွ စာပိုဒ္ သို႔ စာပိုဒ္မွ စာပုဒ္သို႔”ဟူေသာ အခန္းတစ္ခန္း ထပ္ျဖည့္ေပးလိုက္ သည္။ ၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္တြင္ ျပင္ဆင္ ျဖည့္စြက္ပံုႏွိပ္ေသာ စာအုပ္ထြက္ လာပါသည္။
ကြၽန္ေတာ္၏ ပထမဆံုးစာအုပ္ ျဖစ္ေသာ စကားေျပသေဘာတရား စကားေျပ အတတ္ပညာကို အေၾကာင္းျပဳ၍ စကားေျပအေၾကာင္း စာအုပ္မ်ား ဆက္ေရးျဖစ္ပံုကို အေတြးမွ်င္ တန္းမိျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ေမာင္ခင္မင္ (ဓႏုျဖဴ)