၂ဝဝ၃ ခုႏွစ္ႏွင့္ ၂ဝဝ၄ ခုႏွစ္တုိ႔ တြင္ ထုိင္းႏုိင္ငံမွာ က်င္းပေသာ ႏုိင္ငံတကာေဆြးေႏြးပြဲမ်ားသို႔ ကြၽန္ ေတာ္စာတမ္းသြားဖတ္ရသည္။ ဘာ သာေဗဒေလ့လာမႈအတြက္ ပို၍မ်က္ စိပြင့္လာရေသာ အေတြ႕အႀကံဳမ်ား ျဖစ္သည့္ ၂ဝဝ၃ ခုႏွစ္တြင္ ထိုင္း ႏုိင္ငံ ခ်ဴလာေလာင္ကြန္တကၠသိုလ္ မွာ က်င္းပေသာ ‘ကိုလိုနီေခတ္လြန္ ရသစာေပဆုိင္ရာ ေဆြးေႏြးပြဲ’သို႔ တက္ေရာက္၍ စာတမ္းဖတ္ရန္ ပညာေရးဝန္ႀကီးဌာနက ကြၽန္ေတာ့္ ကို တာဝန္ေပးသည္။ စာတမ္းလည္း ျပဳစုသြားရသည္။ Myanmar Post Colonial Literature စာတမ္းကို အခ်ိန္မီျပဳစုၿပီး သြားရသည္။ ထုိင္းမွ မျပန္မီ အိမ္ရွင္ပါေမာကၡျဖစ္ေသာ အႏႈိင္းစာေပဌာန ပါေမာကၡ Dr.Tri-silpa Bankachun ေဒါက္တာ ထရိဆီလပါးဘြန္ကာခြၽန္ကို ကြၽန္ ေတာ္က စာအုပ္ဆုိင္လုိက္ပို႔ရန္ ေမတၱာရပ္ခံသျဖင့္Kinokunia စာ အုပ္ဆုိင္သို႔ လုိက္ပို႔သည္။ ထိုစာအုပ္ ဆုိင္မွ သမုိင္းဘာသာေဗဒဆုိင္ရာ စာအုပ္မ်ားဝယ္ျဖစ္ခဲ့သည္။ ဘာသာ ေဗဒေလ့လာမႈအတြက္ အေထာက္ အကူျဖစ္ပါသည္။
၂ဝဝ၄ ခုႏွစ္တြင္ လည္း ထုိင္းႏုိင္ငံ ဇင္းမယ္ၿမိဳ႕မွာ AVN က်င္းပေသာ ‘မိခင္ဘာသာ စကားကို ႏုိင္ငံျခားဘာသာအျဖစ္ သင္ၾကားေရး’ ႏုိင္ငံတကာေဆြးေႏြး ပြဲသို႔ ကြၽန္ေတာ့္ကိုပင္ လႊတ္ျပန္ သည္။ သည္တစ္ႀကိမ္မွာေတာ့ ႏုိင္ငံ ျခားေက်ာင္းသားမ်ားကို ျမန္မာဘာ သာစကားသင္ၾကားရာတြင္ ေတြ႕ရ ေသာ စကားသံျပႆနာမ်ားကို စာ တမ္းျပဳစုသည္။ ေဆြးေႏြးပြဲမွာ အသက္ ၃ဝ ေက်ာ္ ၄ဝ ခန္႔ ထုိင္း ဆရာမကေလးမ်ား အဂၤလိပ္ကို သြက္သြက္လက္လက္ေျပာၿပီး ဘာ သာေဗဒစာတမ္းမ်ား ဖတ္ၾက ေဆြး ေႏြးၾကသည္ကိုၾကည့္ရင္း စိတ္ထဲက ခ်ီးက်ဴးမိသည္။ သူတို႔၏ ကိုယ္ေရး မွတ္တမ္းမ်ားကိုဖတ္ၾကည့္မွ အေမရိ ကန္တကၠသိုလ္မ်ားမွာ ပညာသင္ၿပီး ဘာသာေဗဒပါရဂူဘဲြ႕ရလာသူေတြ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရေတာ့သည္။ “တို႔ဆီ က ဆရာမကေလးေတြ အဲဒီလိုအခြင့္ အေရးရရင္ သိပ္ေကာင္းမွာပဲ”ဟု ေတြးမိသည္။ ကေမၻာဒီးယား၊ ဗီယက္ နမ္၊ ထုိင္း၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ မေလးရွား၊ အင္ဒိုနီးရွား ပညာရွင္မ်ားႏွင့္အတူ တူ စာတမ္းဖတ္ရင္း စကားေျပာရ သည့္အတြက္ အက်ဳိးရွိပါသည္။ အိမ္ ရွင္ပါေမာကၡက ထိုင္းဘာသာေဗဒ ပညာရွင္၊ အမည္မွာ Dr w.Sompun ေဒါက္တာဆြန္ပြန္ဟု သိရပါသည္။
ထိုကာလတြင္ ကြၽန္ေတာ္က ေရးဟန္ပညာStylistics စာအုပ္ မ်ား၊ စာတမ္းမ်ားကို လက္လွမ္းမီသ ေလာက္ရွာဖတ္သည္။ ပါရဂူအႀကိဳ သင္တန္းမွာလည္း သင္ၾကားေပး သည္။ ေရးဟန္သည္ စာေပအထူး ျပဳသူမ်ားႏွင့္ေရာ၊ ဘာသာစကား အထူးျပဳသူမ်ားႏွင့္ေရာ သက္ဆိုင္ သည့္အတြက္ ေရးဟန္သင္ခ်ိန္တြင္ ဘာသာအထူးျပဳႏွင့္ စာေပအထူးျပဳ ၂ တန္းေပါင္းၿပီး သင္သည္။ သူတို႔ က်မ္းျပဳေသာအခါ ေရးဟန္ကို စိတ္ ဝင္စားသူမ်ားက ေရးဟန္ေလ့လာ သည့္ က်မ္းမ်ားျပဳစုၾကသည္။ ေရး ဟန္ျဖင့္ ဦးဦးဖ်ားဖ်ားက်မ္းျပဳသူမ်ား ကို မွတ္မိေနသည္။ မခ်ဳိခ်ဳိျမင့္ (ယခု ထားဝယ္တကၠသိုလ္၊ ဒုတိယ ပါ ေမာကၡခ်ဳပ္ ေဒါက္တာခ်ဳိခ်ဳိျမင့္)က ပါဠိနိႆယဆန္ေသာ ျမန္မာစကား ေျပ ေရးဟန္ကို သုေတသနျပဳသည္။ ကိုစိုးႏုိင္ (ယခု ရန္ကုန္အေနာက္ပိုင္း တကၠသိုလ္ ျမန္မာစာပါေမာကၡဌာန မွဴး ေဒါက္တာစိုးႏုိင္)က ဆရာေဇာ္ ဂ်ီ၏ ေရးဟန္ကို သုေတသနျပဳသည္။ မေရႊစင္ေအာင္ (ယခုထားဝယ္တကၠ သိုလ္ ျမန္မာစာ တြဲဖက္ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ ေရႊစင္ေအာင္)က ဆရာ ေမာင္ထင္၏ ေရးဟန္ကို သုေတသန ျပဳသည္။ သူတို႔က်မ္းျပဳစဥ္ ေရးဟန္ သေဘာတရားနည္းနာဆုိင္ရာ စာ တမ္းမ်ား၊ စာအုပ္မ်ားကို ရွာေဖြေလ့ လာၾကရသည္။ ကြၽန္ေတာ္လည္း ေတာ္ေတာ္ဖတ္ျဖစ္သြားပါသည္။ မွတ္မွတ္ရရ ေဒါက္တာစိုးႏုိင္၏ က်မ္းကို ျပင္ပစာစစ္အျဖစ္ စစ္ေဆး ေပးပါရန္’ ေဇာ္ဋီကာ’ျပဳစုေသာ စိတ္ ပညာရွင္ဆရာႀကီး ေဒါက္တာေက်ာ္ စိန္ကို ေမတၱာရပ္ခံရာ ဆရာႀကီးက စိတ္ဝင္တစားလက္ခံၿပီး စစ္ေဆးေပး ပါသည္။
ဤကာလတြင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဌာနမွာ ေရးဟန္ကို ပုတ္ခတ္ေျပာဆုိ သူမ်ား ေပၚေပါက္လာသည့္အတြက္ စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ရသည္။
ေလ့လာၾကည့္ေသာအခါ ထိုသူမ်ား မွာ ဘာသာေဗဒႏွင့္ လံုးဝမနီးစပ္ ေသာ ဆရာဆရာမမ်ား ျဖစ္ေနသည္ ကို ေတြ႕ရသည္။ သူတို႔က စာသင္ ၾကားရာတြင္ ထံုးတမ္းစဥ္လာအတုိင္း အေၾကာင္းအရာပိုင္း၊ အေရးအသား ပိုင္း ဟူ၍သာခဲြၿပီး ၿခံဳ၍သံုးသပ္သင္ ၾကားေသာ ပံုစံႏွင့္ ရင္းႏွီးသည့္ ေရး ဟန္ကို သေဘာတရားနည္းနာမ်ား ႏွင့္အညီ စနစ္တက်ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ၍ ေလ့လာေသာ ပံုစံႏွင့္ အကြၽမ္းတဝင္ မရွိၾက။ ေရးဟန္ေလ့လာရာတြင္ စာ တစ္ပုဒ္အျဖစ္ ဖဲြ႕စည္းထားေသာ စကားအသံုးအႏႈန္း၊ ပုဒ္၊ ဝါက်၊ အဆက္အစပ္၊ ေလသံ စသည္တုိ႔ကို တစ္ဆင့္ၿပီး တစ္ဆင့္ ခဲြျခမ္းစိတ္ျဖာ ၾကည့္ရၿမဲျဖစ္သည္။ ေဖာ္ျပပါပုဂၢိဳလ္ မ်ားက ထုိသို႔ခြဲျခားစိတ္ျဖာသည္ကို သေဘာမက်ၾက။ ခဲြျခမ္းစိတ္ျဖာၾကည့္ လွ်င္ လူကို ၃၂ ေကာ႒ာသခြဲၾကည့္ သလုိ အစိတ္စိတ္အâမႊာâမႊာ ျဖစ္ကုန္ သည္။ စာ၏အလွပ်က္သည္ဟု တစ္ ခ်ိန္က စာေပသမားအခ်ဳိ႕ မလိုတမာ ေျပာသည့္ စကားကို သံေယာင္လိုက္ ၿပီး ေျပာၾကသည္။ ေရးဟန္ေလ့လာ လွ်င္ အေသးစိတ္ခြဲၾကည့္မွ အဂၤါ လကၡဏာမ်ား၏ အရည္အေသြးကို ထင္ထင္ရွားရွားျမင္ရပါလိမ့္မည္။ ခဲြ ျခမ္းစိတ္ျဖာၾကည့္ၿပီးေနာက္ ျပန္ လည္ဆက္စပ္ေပါင္းစည္းကာ စာ၏ အရည္အေသြးကို တန္ဖိုးျဖတ္ရျခင္း သည္ ေရးဟန္၏အလုပ္ျဖစ္သည္။
ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာသည္ကို အျပစ္ဆိုေန ၾကသူမ်ားအား “ဒူးရင္းသီး စားခ်င္ ရင္ေတာ့ ခြဲၾကည့္မွျဖစ္မွာပဲ၊ မခဲြဘဲ စားရင္ ဆူးေတြ စားမိမွာေပါ့”ဟု ေျပာမိသည္အထိ ျဖစ္ပါသည္။ ေရး ဟန္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ စာတစ္ပုဒ္ တေလမွ မဖတ္ဖူးသူမ်ဳိးကလည္း “ေရးဟန္ဆိုတာ ေသးေသးေလးပဲ၊ အေရးအသားေလ့လာမွ က်ယ္ျပန္႔ တာ”ဟု ထင္ရာျမင္ရာ ဝင္ေျပာတတ္ သည္။ ထုိသို႔အျပစ္တင္ခ်င္စရာျဖစ္ ေအာင္ ေရးဟန္ေလ့လာသူမ်ားဘက္ က အေတြ႕အႀကံဳနည္းေသးျခင္း၊ ပညာရပ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ အလား အလာနည္းေသးျခင္း၊ အခ်ဳိ႕ေနရာ မ်ားတြင္ ပံုစံခြက္ထဲထည့္ၿပီး ေလ့လာ သလုိ ျဖစ္သြားျခင္းကို ရွိတန္သ ေလာက္ရွိပါသည္။ သို႔ေသာ္စနစ္တ က်ေလ့လာထားသူမ်ားလည္း အမ်ား အျပားရွိေနပါၿပီ။ ကြၽန္ေတာ္က “ေရး ဟန္ပညာနဲ႔ ေလ့လာတဲ့စာတမ္းေတြ ကမၻာမွာေထာင္ခ်ီၿပီး ရွိေနပါၿပီ။ ေရး ဟန္ေဆြးေႏြးပြဲေတြလည္း ရာခ်ီၿပီး ရွိေနပါၿပီ”ဟု ရွင္းျပရသည္။ ပညာ ရပ္ အသစ္တစ္ခုကို စတင္သင္ၾကားဖို႔ ႀကိဳးစားရာတြင္ ေတြ႕ႀကံဳရေသာ ျပႆနာမ်ားကို တင္ျပျခင္းျဖစ္ပါ သည္။
ေအာင္ျမင္မႈသာဓက တစ္ခုကို လည္း ေဖာ္ျပလိုပါေသးသည္။ ဆရာ ေဇာ္ဂ်ီအထိမ္းအမွတ္စာတမ္းဖတ္ပြဲ တစ္ခုကို ထုိစဥ္က ကုန္သည္ႀကီးမ်ား အသင္းဟုိတယ္တြင္ က်င္းပရာ ျမန္ မာစာဌာနမွ ေဒါက္တာစိုးႏုိင္ က ဆရာေဇာ္ဂ်ီ၏ ဝတၳဳတုိေရးဟန္ကို ေရးဟန္ပညာ႐ႈေထာင့္က ေလ့လာ ေသာ စာတမ္းကို ဖတ္ၾကားသည္။ စာတမ္းဖတ္ပဲြၿပီးသြားေသာအခါ ဆရာေမာင္ဆုရွင္၊ ဆရာမ မစႏၵာ စေသာစာေရးဆရာမ်ားက ေဒါက္ တာစိုးႏုိင္ကို လက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္ၿပီး ခ်ီးက်ဴးစကားဆုိၾကသည္။ ဆရာ ေမာင္ဆုရွင္က “ဆရာတို႔ဌာနမွာ ေရးဟန္ပညာသင္ေနတာေပါ့ေနာ္” ဟု ကြၽန္ေတာ့္ကို ေမးသည့္အတြက္ ကြၽန္ေတာ္က ရွင္းျပရာ ဆရာက ဝမ္း သာေၾကာင္း ေျပာပါသည္။ ေရးဟန္ ပညာေလ့လာေနေသာ တကၠသိုလ္ ျမန္မာစာဆရာမ်ားကို ျပင္ပစာေပ ေလာကက အသိအမွတ္ျပဳအေလး ထားသည့္ သာဓကျဖစ္ပါသည္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေရးဟန္ပညာ႐ႈ ေထာင့္မွ သုေတသနျပဳေသာ ပါရဂူ က်မ္းမ်ား ဆက္လက္ေပၚထြက္ပါ သည္။ ဘာသာစကားအထူးျပဳသူမ်ား ကိုေရာ စာေပအထူးျပဳသူမ်ားပါ ေရးဟန္ပညာျဖင့္ က်မ္းျပဳၾကသည္။ ဘာသာစကားအထူးျပဳသူက သက္ ဆုိင္ရာ စာေရးဆရာ၏ စာေပတြင္ အသံုးျပဳ ထားေသာ ဘာသာစကားကို ပဓာနျပဳ၍ ေလ့လာသည္။ စာေပ အထူးျပဳသူက သက္ဆုိင္ရာစာေရး ဆရာက စာေပအရည္အေသြးေပၚ ေအာင္ ဘာသာစကားကို မည္သုိ႔ အသံုးျပဳေၾကာင္းကို ပဓာနျပဳ၍ ေလ့လာသည္။ ေရးဟန္ပညာသည္ ဘာသာစကားေလ့လာမႈႏွင့္ စာေပ ေလ့လာမႈတို႔၏ ‘ဆံုမွတ္’ျဖစ္သည့္ အေလ်ာက္ ဘာသာစာေပဟူေသာ ႏွစ္ဖက္စလံုးက ေလ့လာႏုိင္သည့္ ပညာရပ္ျဖစ္ၿပီး အေလးေပးပံုခ်င္း သာ ကြာျခားသည္ဟု နားလည္ရပါ သည္။
ေမာင္ခင္မင္ (ဓႏုျဖဴ)