တန္ေဆာင္မုန္းလသည္ ေဆာင္းရာသီတြင္ လဝက္ က်ေရာက္သည္ျဖစ္၍ မိုးေႏွာင္း ေဆာင္းဦးကာလ သာယာ ၾကည္ႏူးဖြယ္ရာ ေကာင္းေသာ လရာသီျဖစ္သည္။ ဝါတြင္းကာလ စိုးမိုးခဲ့ ေသာ မိုးေဒဝါ၏ ေနရာတြင္ ဆီးႏွင္းမ်ားက ၾကားဝင္ေနရာယူ ေသာ ကာလျဖစ္သည္။ တစ္ခါတစ္ရံ မိုးရြာသည္လည္း ရွိတတ္၍ ႏွင္းက် လိုက္၊ မိုးရြာလုိက္ ျဖစ္သည္။ ေယဘု ယ်အားျဖင့္ တန္ေဆာင္မုန္း လတြင္ မိုးအား တျဖည္းျဖည္းနည္းလာခဲ့ ျခင္းေၾကာင့္ မိုးအရွိန္တန္႔သြားၿပီး မိုးသံပင္မၾကား ရေတာ့ေပ။ မုိးရိပ္မိုး သား တိမ္လိပ္မ်ားကိုလည္း မျမင္ရ ေတာ့ဘဲ ေကာင္းကင္ျပင္တစ္ခြင္ ၾကည္လင္ေနေပသည္။ ႐ႈျမင္လိုက္ သည့္ေနရာတုိင္း ႏုပ်ဳိလန္းဆန္းေန သည္။
ထိုသို႔ မိုးကင္းလြတ္ သာယာလွ သည့္ တန္ေဆာင္မုန္းလတြင္ ဘာသာေရးပြဲေတာ္ႏွင့္အတူ ေပ်ာ္ပြဲ ရႊင္ပြဲမ်ားစြာ က်င္းပသည္။ ထူးကဲ သည့္ သကၤန္းလရာသီဟု လည္း ဆို ႏုိင္သည္။ ကထိန္အလွဴပြဲေတာ္၊ မသိုးသကၤန္းရက္လွဴပြဲ၊ ပံ့သကူပစ္ပြဲ ႏွင့္ ၾကာသကၤန္း ကပ္လွဴပြဲတုိ႔ျဖစ္ သည္။
“လွဴကထိန္သကၤန္းႏွင့္ မဂ္လမ္းတဲ့ဆုပန္ရြယ္” ဟူသည့္ အတိုင္း ဗုဒၶဘာသာဝင္ ျမန္မာလူမ်ဳိး တုိ႔သည္ ကထိန္အလွဴပြဲေတာ္ကို ရာသီပြဲေတာ္အျဖစ္ အစဥ္အလာ မပ်က္ က်င္းပၾကသည္။ ယင္းပြဲေတာ္ သည္ ေလာကအေၾကာင္းႏႊယ္ေသာ ေလာကီေပ်ာ္ပြဲရႊင္ပြဲမဟုတ္ေခ်။ သီတင္းကြၽတ္မီးထြန္းပြဲေတာ္ပမာ ဗုဒၶဘာသာမွ မီး႐ွဴးသန္႔စင္ ဖြားျမင္ ေပးလိုက္ေသာ ဘာသာေရးပြဲေတာ္ ႀကီး ျဖစ္ေပသည္။
ကထိန္ပြဲေတာ္သည္ ေရွး ဘုရွားရွင္တို႔လက္ထက္ေတာ္မ်ား ကပင္ ရွိခဲ့သည္။ ေဂါတမဘုရားရွင္ လက္ထက္ေတာ္၌ ေကာသလ အေနာက္ပိုင္း ပါေဝယ်တိုင္း သား ဘဒၵဝဂၢီရဟန္း သံုးက်ိပ္တုိ႔ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ကထိန္ေပၚလာျခင္း ျဖစ္သည္။ ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ သာဝတÄိျပည္၌ သီတင္းသံုးေနေတာ္ မူစဥ္ ဘဒၵဝဂၢီရဟန္းတို႔သည္ ဘုရား ရွင္အား ဖူးေျမာ္ရန္ ထြက္ခြာခဲ့ၾကရာ လမ္းခရီး၌ သည္းထန္စြာရြာသြန္း ေသာမိုးႏွင့္ ႀကံဳၾကရသည္။ ဘုရား ရွင္ ေရွ႕ေမွာက္ေ ရာက္ရွိေသာအခါ ရဟန္းတို႔သည္ ရႊံ႕ေရစိုရႊဲလ်က္လာ ၾကသည္ကို မဟာက႐ုဏာရွင္ ျမတ္ဘုရား သခင္ျမင္ေလလွ်င္ သနားေတာ္မူ၍ သာသနာ့ဝန္ထမ္း ရဟန္းမ်ားသည္ (၁) အဓိ႒ာန္တင္ သကၤန္းသံုးထည္တုိ႔တြင္ တစ္ထည္ ထည္ကိုထား၍ မပင္မပန္းေပါ့ပါး ရႊင္လန္းစြာ သြားႏုိင္ၾကပါေစ။ (၂) သကၤန္းပါးရွားႏြ မ္းပါးျခင္းမွ ကင္း ၾကပါေစစေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္တုိ႔ျဖင့္ ေရွးဘုရားရွင္တု႔ိ၏ အစဥ္အလာ အတုိင္း ကထိန္ခင္းျခင္းကို ခြင့္ျပဳ ေတာ္မူလိုက္ျခင္းေၾကာင့္ ကထိန္ပြဲ ေတာ္ျဖစ္လာသည္။ ဝဇီရဗုဒၶိဋီကာ ဆရာ၏ ဖြင့္ဆိုထားခ်က္အရ ျမတ္ စြာဘုရားသခင္ ၃၇ဝါေက်ာ္၊ အဇာ တသတ္မင္း လက္ထက္၌ စတင္ေပၚ လာသည္ဟု သိရွိရသည္။
ကထိန္သကၤန္းအလွဴသည္ အျခားေသာအလွဴမ်ားကဲ့သုိ႔ အခ်ိန္ မေရြး လွဴဒါန္းႏုိင္ေသာအလွဴမ်ဳိး မဟုတ္ဘဲ တစ္ႏွစ္တြင္တစ္လ၊ တစ္ လတြင္ တစ္ႀကိမ္သာ အခ်ိန္အခါ ႏွင့္ျပဳရေသာ ကာလဒါနမ်ဳိးျဖစ္သည့္ အျပင္ ထူးျခားေသာ ဝိနည္းကံႏွင့္ အညီ လွဴဒါန္းရေသာ အလွဴဒါနျဖစ္ သည္။
မသိုးသကၤန္းဆိုသည္မွာ သံဃာ ေတာ္မ်ားကိုယ္တုိင္ သကၤန္းမ်ားကို ခ်ဳပ္ဆုိးဝတ္ၾကရသည့္ေခတ္က ကထိန္သကၤန္း၏ အမည္ထူးတစ္မ်ဳိး ပင္ ျဖစ္သည္။ ရဟန္းသံဃာမ်ားသည္ ကထိန္ခင္းရန္ လွဴဒါန္းသည့္သကၤန္း ကို ညသိပ္သိမ္းဆည္းျခင္းမျပဳဘဲ လွဴဒါန္းသည့္ေန႔ အ႐ုဏ္မတက္မီ အတြင္း သကၤန္းအပ္ႏွင္းမႈ၊ ခ်ဳပ္ဆိုးမႈ မ်ား ၿပီးစီးေအာင္ လုပ္ေဆာင္ၾကရ သည္။ ဤသို႔ကိစၥအားလံုးကို ေန႔ခ်င္း ၿပီးေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ေသာ သကၤန္းကို မသိုးသကၤန္းဟုေခၚ သည္။ ယခုေခတ္ကာလတြင္ ျမန္မာ တို႔သည္ မသိုးသကၤန္းရက္ၿပဳိင္ပြဲမ်ား က်င္းပကာ ျမတ္စြာဘုရားအား ကပ္ လွဴပြဲ က်င္းပၾကသည္။ မသုိးသကၤန္း ရက္ ၿပဳိင္ပြဲသည္ ကုသိုလ္ရမႈတစ္ခု တည္းသာမက ျမန္မာတို႔၏႐ိုးရာ ရက္ကန္းအတတ္ပညာ တိုးတက္ေရး၊ လုပ္အားၿပဳိင္ဆုိင္ေရးတို႔ကို အားေပး ေသာ ပြဲျဖစ္၍ ေလာက၊ ဓမၼ ႏွစ္ဖက္ လုံးေက်းဇူးရွိေသာ ႐ိုးရာအစဥ္ အလာတစ္ခုအျဖစ္က်င္းပလ်က္ရွိ သည္။
တန္ေဆာင္မုန္းလ၏ ပြဲတစ္ပြဲ အျဖစ္ ယေန႔တိုင္က်င္းပလ်က္ရွိ ေသာ ‘ပံ့သကူပစ္ပြဲ’ သည္ လူစုလူ ေဝးမ်ားျဖင့္ ထင္ထင္ရွားရွား က်င္းပျခင္းမျပဳဘဲ ညေမွာင္ ခ်ိန္တြင္ သကၤန္းစသည့္ သံဃာ့အသံုး အေဆာင္ပစၥည္းမ်ားကို တိတ္ တဆိတ္စြန္႔ပစ္လွဴဒါန္းေသာပြဲျဖစ္ သည္။ အခမ္းအနားျဖင့္ က်င္းပေသာ ပြဲမဟုတ္ေသာ္ လည္း ေရွးအခါက ပံ့သကူပစ္၍လွဴဒါန္းသူ အလြန္ေပါ မ်ားခဲ့သည္။ ပံ့သကူပစ္ပြဲ သည္ ဗုဒၶဘာသာ၏ က်င့္စဥ္ဓမၼမ်ား ျဖစ္ေသာ ဓုတင္ ၁၃ ပါးတြင္ တစ္ပါး အပါအဝင္ျဖစ္သည့္ ‘ပံ့သကူဓုတင္’ ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ပဲြျဖစ္သည္။
တန္ေဆာင္မုန္းလသည္ သကၤန္းရာသီဟုဆုိသည္ႏွင့္အညီ သကၤန္းကပ္လွဴပြဲမ်ားေသာ ကာလ ျဖစ္သည္။ ေရွးအခါက တန္ေဆာင္ မုန္းလတြင္ ကထိန္သကၤန္း၊ မသိုး သကၤန္း၊ ပံ့သကူသကၤန္းတုိ႔အျပင္ ၾကာသကၤန္းကိုလည္း ကပ္လွဴေလ့ရွိ ၾကသည္။ ပိတ္သားေပၚတြင္ ေရႊ ေရာင္စကၠဴ၊ ေရႊဝါေရာင္ဖဲ၊ ၾကာ ပြင့္ႀကီးမ်ားထိုး၍ ေစတီပုထိုးႏွင့္ ဆင္းတုေတာ္မ်ားတြင္ ရစ္ပတ္ လွဴဒါန္းသည့္ သကၤန္းမ်ားသည္ ၾကာ သကၤန္းပင္ျဖစ္သည္။ ရွမ္းျပည္ဘက္ တြင္ ေရွးေခတ္ ရွမ္းဒါယကာႀကီး မ်ားသည္ ပဒုမၼာၾကာမွ ၾကာမွ်င္မ်ား ကို ထုတ္ယူ၍ ၾကာသကၤန္းအစစ္ ရက္လုပ္ၿပီးလွ်င္ ဘုရားအား ကပ္လွဴ ေလ့ရွိၾကသည္ဟု ဆိုၾကသည္။
ၾကာသကၤန္းကပ္လွဴပြဲသည္ ဗုဒၶစာေပလာ ေရွးအေၾကာင္းအရာ တစ္ခုကို အစြဲျပဳ၍ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ပြဲျဖစ္သည္။ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာဝင္တို႔ ၏ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈ ယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့တစ္ရပ္ကို ေဖာ္ၫႊန္းလ်က္ရွိ သည္။
ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရား၏ မာရ္ငါးပါး ကို ေအာင္ျမင္ေတာ္မူရာ၊ ဘုရား ျဖစ္ေတာ္မူရာ မဟာေဗာဓိပလႅင္ တည္ရာေျမအရပ္သည္ ၾသကာသ ေလာကဓာတ္ ႀကီးျဖစ္ေပၚသည့္ အခ်ိန္တြင္ ေရွးဦးစြာေပၚရာေျမျမတ္ မဟာျဖစ္သည္။ ထိုပလႅင္ေတာ္တည္ ရာေျမအရပ္တြင္ ကမၻာ့ဗုဒၶနိမိတ္ အျဖစ္ ပဒုမၼာၾကာ႐ုံတစ္႐ံုေပါက္ လာသည္။ ယင္းၾကာ႐ံု၌ပြင့္ေသာ ၾကာပန္းႏွင့္အတူ သကၤန္းစေသာ ပရိကၡရာရွစ္ပါး တစ္စံုစီပါရွိသည္ဟု ဆို၏။ ထိုၾကာ႐ံုတြင္
(၁) ၾကာပန္းတစ္ပြင့္ပြင့္လွ်င္ ဘုရားတစ္ဆူပြင့္မည့္ ‘သာရကမၻာ’
(၂) ႏွစ္ပြင့္ပြင့္လွ်င္ ဘုရား ႏွစ္ဆူပြင့္မည့္ ‘မ႑ကမၻာ’
(၃) သံုးပြင့္ပြင့္လွ်င္ ဘုရားသံုး ဆူ ပြင့္မည့္ ‘ဝရကမၻာ’
(၄) ေလးပြင့္ပြင့္လွ်င္ ဘုရား ေလးဆူပြင့္မည့္ ‘သာရမ႑ကမၻာ’
(၅) ငါးပြင့္ပြင့္လွ်င္ ဘုရားငါးဆူ ပြင့္မည့္ ‘ဘဒၵကမၻာ’
ဟု သိရသည္။ ယင္းသို႔ ကမၻာ တည္စအခါတြင္ သုဒၶါဝါသဘံုမွ ျဗဟၼာႀကီးတို႔သည္ ကမၻာ့ပုဗၺနိမိတ္ကို ၾကည့္႐ႈရန္ မဟာေဗာဓိပလႅင္ေတာ္ တည္ရာဌာနသုိ႔ လာေရာက္ၾကသည္။ ျဗဟၼာႀကီးတို႔သည္ အပြင့္မပါေသာ ၾကာ႐ံုကိုေတြ႕ျမင္ၾကရလွ်င္ “ကမၻာ ေလာကႀကီးကား အမိုက္ေမွာင္ႀကီး ျဖစ္ေတာ့မည္။ အပါယ္ဘံုမ်ား စည္ကား၍ နတ္ျပည္၊ ျဗဟၼာျပည္တို႔ ေသြ႕ေျခာက္ၾကေတာ့မည္ဟု စိတ္ မခ်မ္းမသာျဖစ္ၾကကုန္၏။ အပြင့္ပါ ေသာ ၾကာ႐ံုကိုေတြ႕ျမင္ၾကရလွ်င္ “ဘုရားေလာင္း ပဋိသေႏၶေနေသာ အခါ၊ ဖြားျမင္ေတာ္မူေသာအခါ စၾကဝဠာတစ္ခုလံုး တုန္လႈပ္ျခင္း စသည့္ အံ့ဖြယ္ဘနန္းထူးဆန္းေသာ တန္ခိုးျပာဋိဟာတို႔ကို ေတြ႕ျမင္ ရ ေတာ့မည္။ နတ္ျပည္၊ ျဗဟၼာ့ျပည္တို႔ စည္ကား၍ အပါယ္ေလးဘံုတို႔ ေျခာက္ေသြ႕ၾကေတာ့မည္” ဟု ဝမ္းပန္းတသာ ဥဒါန္းက်ဴးရင့္ၾကကာ ၾကာပြင့္၌ပါရွိေ သာ သကၤန္းပရိကၡရာ အစံုကို ယူေဆာင္ၿပီး ျဗဟၼာ့ျပည္သို႔ ျပန္ၾက၏။
ဇိနတၱပကာသနီက်မ္း၊ ပ႑ိတ ေဝဒနီယက်မ္းႏွင့္ ႏုိင္ငံေတာ္ ဗုဒၶ သာသန မဟာဗုဒၶဝင္က်မ္းတို႔၌ အေနာ္မာျမစ္တစ္ဖက္ကမ္းတြင္ သိဒၶတၱမင္းသားအား သဋိကာရ ျဗဟၼာႀကီး ဆက္ကပ္လွဴဒါန္းေသာ သကၤန္းပရိကၡရာအစံုသည္ ကမၻာဦး ကာလ သုဒၶါဝါသျဗဟၼာႀကီးတို႔ သိမ္း ဆည္းထားသည့္ ပရိကၡရာငါးစံု အနက္ စတုတၱေၿမာက္ ပရိကၡရာ မ်ား ျဖစ္သည္ဟု ဖြင့္ဆုိထားေပ သည္။
ဤကဲ့သုိ႔ သုဒၶါဝါသျဗဟၼာႀကီး မ်ားက မိမိတုိ႔သိမ္းဆည္းထားသည့္ ကမၻာဦးၾကာပြင့္ပါ သကၤန္းပရိကၡရာ တုိ႔ကို ဘုရားေလာင္းအား လာေရာက္ ဆက္ကပ္ လွဴဒါန္းၾကသည္။ ေႏွာင္း ေခတ္ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာဝင္တုိ႔ သည္ ထိုဆန္းၾကယ္ေသာ အေၾကာင္း အရာကိုစြဲ၍ ကုသိုလ္ျပဳသည့္အခါ ၾကာသကၤန္းဟူေသာ အေခၚအေဝၚ အတုိင္း အဓိပၸာယ္ေပၚလြင္ထင္ရွား ရန္ ရည္ရြယ္ၾကသည္။ သို႔ပါ၍ ပိတ္သားေပၚတြင္ ၾကာပန္းျခင္းမ်ား တန္ဆာဆင္ျခင္း၊ တကယ့္ၾကာပြင့္မွ ၾကာမွ်င္တို႔ျဖင့္ရက္လုပ္သည့္ ၾကာ သကၤန္းမ်ားျဖင့္ ဘုရားအား ဆက္ ကပ္လွဴဒါန္းၾကေပသည္။
ျမတ္မင္းလႈိင္
ကိုးကား-
ဦးေအးႏုိင္ (ဘီေအ)
အစိုးရဓမၼာစရိယႏွင့္ ေစတိယဂၤဏ (ေရႊတံဆိပ္ရ အ႒ကထာျပန္အေက်ာ္)
ဓမၼာစရိယ၏ ဆယ့္ႏွစ္လရာသီ ျမန္မာ့႐ိုးရာ ရာသီပြဲေတာ္မ်ား