ျမန္မာ့႐ုပ္ရွင္ထူးခြၽန္ဆုအတြက္ အသံဆုေပးတာ မွန္လား၊ မွားလားဆိုတာကိုေလ့လာ ၾကပါစို႔။ ထူးခြၽန္ဆုကို ၁၉၅၂ ခုႏွစ္ ကတည္းက စေပးခ့ဲတာ ၆၄ ႏွစ္ရွိပါ ၿပီ။ မေပးျဖစ္ခဲ့တဲ့ႏွစ္က ၁၉၈၆၊ ၈၇၊ ၈၈ သံုးႏွစ္ပါ။ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္မွာ အသံဆု စတင္ေပးပါတယ္။ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ ဖလင္ေခတ္ကုန္ဆုံးသြားတဲ့ အထိပါပဲ။၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္မွာ ဖလင္ေခတ္ ကုန္သြားၿပီ။ Digital အစားထိုးဝင္ လာတယ္။ Digital ေခတ္မွာ ႐ုပ္ရွင္ ႐ိုက္ကူးေရး၊ ထုတ္လုပ္ေရးစနစ္ေတြ ေျပာင္းသြားၿပီ။
ကင္မရာ၊ အသံဖမ္းစနစ္၊ တည္းျဖတ္၊ ေနာက္ခံေတးဂီတ၊ Sound Design 5.1, 7.1, 11.1 Surounding ၿပီးေတာ့ Final Mixing ဆြဲျခင္းအဆင့္ဆင့္ကိုလုပ္ရတယ္။ အသံပိုင္းဆုိင္ရာၿပီးရင္ DCP လုပ္တဲ့ ပညာရွင္ဆီပို႔ရတယ္။ Color Correction လုပ္ၿပီး ႐ုပ္သံကို DCP လုပ္ရတယ္။ ႐ုပ္ရွင္႐ံုေတြမွာလည္း Digital နည္းပညာနဲ႔ ျပသေရးစနစ္ကို ျမႇင့္တင္ထားပါၿပီ။ ႐ုပ္သံအလြန္ ေကာင္းေအာင္ ျပသေနေသာ အၿပဳိင္အဆိုင္ေခတ္သို႔ ေရာက္ေနပါၿပီ။ Digital နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ႐ုပ္သံစနစ္က လုိက္မမီေအာင္ကို ေျပာင္း လဲေနတာပါ။ နည္းပညာက Up to Date ျဖစ္ေနလို႔ပါ။
႐ုပ္ရွင္႐ိုက္ကူးတဲ့အခါ စကားလံုး Dialogue အသံကို သီးျခားဖမ္းယူရတယ္။ ၿပီးရင္တည္းျဖတ္ခန္းကို ပို႔ရတယ္။ အသံေတြ စစ္ထုတ္ၿပီး အ႐ုပ္နဲ႔ကိုက္ညီေအာင္ ဆက္ပါတယ္။ ဒါဇာတ္ကားဆက္ျခင္းပါ။ ၿပီးေတာ့ Audio Post Production လုပ္တဲ့ဆီပို႔ရတယ္။ အဲဒီမွာ Sound Mixing လုပ္တဲ့ဆရာက အသံ File ကို OMF Project File နဲ႔ ပို႔ေပးပါလုိ႔ ကားဆက္ဆရာကို ေျပာေတာ့တခ်ဳိ႕က OMF ကို မသိေသးတဲ့အတြက္ အသံကိုရွိတဲ့ အတုိင္းအေတာင့္လိုက္ပုိ႔လုိက္ တယ္။ OMF သည္ Open Media Framework ကို ဆိုလုိတာပါ။
ဒီေတာ့ Sound Post Production ကုမၸဏီက ေရာက္လာတဲ့ အသံေတြကို အရင္ဆုံးသန္႔စင္ရတယ္။ Noise ဆိုတဲ့ ဆူညံသံေတြကို ဖယ္ထုတ္၊ ရွင္းထုတ္ရတယ္။ ၿပီးေတာ့ အသံအနိမ့္အျမင့္၊ အနီးအေဝး Level ေတြခ်ိန္ရတယ္။ ပ်က္စီးတဲ့အသံေတြကို ျပန္ျပဳျပင္ရတယ္။ ဒီၾကားထဲ အသံဖမ္းစဥ္က ပါမလာတဲ့အသံေတြ ျပန္သြင္းဖို႔ လုပ္ရတယ္။ စကားလံုးအသံေတြ ရွင္းေအာင္၊ ပီသေအာင္လုပ္ရတယ္။ အားလံုးၿပီးမွ Sound Design လုပ္ရတယ္။ ဇာတ္ကားရဲ႕ ပတ္ဝန္းက်င္ အသံေပါ့။ ဥပမာ- ဖိနပ္သံ၊ ကားသံ၊ တံခါးပိတ္သံ စတာေတြေပါ့။ အဲဒီမွာ ထုတ္လုပ္သူအပ္ထားတဲ့ 5.1, 7.1, 11.1 Suroundingလုပ္ေပးရတယ္။ အဲဒီအတြက္ ေနာက္ခံတီးလံုးတီးသူကို တီးလံုးေတြ Track ခြဲေပးပါလုိ႔ ေျပာရတယ္။ ဒါမွ တီးလံုးအသံကိုလိုအပ္သလိုုလုပ္ေပး ႏုိင္မယ္။ အဲဒါေတြအားလံုးျပည့္စံုၿပီဆိုခါမွ Sound Engineer က Final Sound Mixing ဆြဲပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ Studio မွာေတာ့ ႏုိင္ငံျခား ပညာရွင္ေတြ လာလုပ္ၾကတယ္။ အသံပိုင္းဆုိင္ရာ ျပည့္စံု ေကာင္းမြန္စြာလုပ္ၿပီးရင္ DCP လုပ္တဲ့ဆီပုိ႔လိုက္ရတယ္။ ဒါက႐ုပ္ရွင္ လုပ္ငန္းအဆင့္ဆင့္ပါ။
အခုေျပာေနတဲ့ Sound Design ဆိုတဲ့ေနရာမွာ Foley ဆိုတာ ရွိပါေသးတယ္။ ဒါက ဟိုးဖလင္ေခတ္ကတည္းက ရွိတာပါ။ လက္သီးသံ၊ ျမင္းခြာသံ၊ ငွက္သံ၊ ဥၾသသံ အစရွိတာေတြေပါ့။ တခ်ဳိ႕ အသံကိုေတာ့ အသံတုဆရာကလုပ္ေပးတယ္။ အဲဒီတုန္းက ၾကယ္တစ္လံုး၊ ခ်န္ပီယံတင္ၫြန္႔၊ ဦးရဲျမင့္ေလးတို႔က ႐ုပ္ရွင္မွာ အသံတုသြင္းေပးသူေတြေပါ့။ အဲဒီအသံတုေတြကို Foley လုိ႔ေျပာတာပါ။
ဟိုတုန္းက ဒါ႐ိုက္တာ ႐ႈမဝ ဦးေက်ာ္က “အပယ္ရတနာ” ဇာတ္ကားကို ပုဂံမွာ သြား႐ိုက္ခဲ့တယ္။ အဲဒီမွာလွည္းဝင္႐ိုးသံတစ္ညံညံေပါ့။ ဇာတ္ကားဆက္ၿပီးေတာ့ ဒါ႐ိုက္တာက ဘုရားေတြၾကားမွာ ေခါင္းေလာင္းသံေတြထည့္ခ်င္တယ္ဆိုေတာ့ Sound Engineer ဆရာ ဦးေက်ာ္ (ဂီတမွဴး ကိုသက္ Oasis ရဲ႕ဖခင္)က ေရႊတိဂံုဘုရားသြာ းၿပီး ေခါင္းေလာင္း ေသး၊ ငယ္၊ ႀကီးေတြဝယ္လာခဲ့တယ္။ ေခါင္းေလာင္းသံေတြကို 16 Speed နဲ႔ဖမ္းတယ္။ ၿပီးေတာ့ ၃၁-၄(၃ ကြာတာ) နဲ႔ ျပန္ခ် လိုက္ေတာ့ အသံေလးသြားတယ္) ေခါင္းေလာင္းသံႀကီးရသြားတယ္။ အဲဒါ Foley ပဲ။
ဟိုတုန္းက ႐ုပ္ရွင္ဖလင္ေခတ္မွာ အသံပညာရွင္ Engineer က Mr. Singh ဆရာ ဦးေက်ာ္၊ ဆရာ ဦးေရႊဝင္း၊ ကိုေရႊေမာင္၊ ကိုစိန္ျမင့္၊ ကိုေအးျမင့္၊ ဦးဖိုးေထာင္တုိ႔ေပါ့။ ကုိစိန္ျမင့္၊ ကိုေအးျမင့္၊ ဦးဖိုးေထာင္တုိ႔က အသံဆုရၾကတယ္။ သူတုိ႔ေခတ္က Ampex Recorder ေတြ သံုးၾကတယ္။ တခ်ဳိ႕ က သယ္ရလြယ္ေအာင္ေသးတဲ့ UHER ကို အသံုးျပဳၾကတယ္။ ဂ်ာမနီမိတ္ေပါ့။ ေအဝမ္း၊ မဟာဝိဇၨာ ဓိုရ္၊ ရန္ကုန္၊ စိန္ေမာင္ Studio ေတြမွာ Ampex Recorder ကိုပဲ သံုးၾကတယ္။ တေလာက ႏုိင္ငံျခားက အသံပညာရွင္တစ္ဦး ေရာက္လာတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာလုပ္ေနတဲ့ ႐ုပ္သံေတြ ၾကည့္ၿပီး အားမရျဖစ္သြားတယ္။ အမွန္ေတာ့ နည္းပညာအားနည္းတာ။ စက္အေကာင္းစား၊ အျမင့္စားေတြ မသံုးႏုိင္ဘူး။ Software အသံုးျပဳပံုကိုၾကည့္ၿပီး License Version မဟုတ္ဘူးလို႔ မွတ္ခ်က္ျပဳသြားတယ္။
ႏုိင္ငံတကာမွာ အသံဆုေပးတာမရွိဘဲ Sound Mixing လုပ္တဲ့ဆုပဲေပးတယ္။ အသံဆုလုိ႔ မသံုးႏႈန္းဘူး။ အသံဆုဆိုတဲ့ အေခၚအေဝၚေတာ့ ျပင္သင့္ပါၿပီ။ အခုအခ်ိန္မွာ ႏိုင္ငံ တကာအဆင့္ ျပသႏုိင္ေရးကို ႀကဳိးစားေနတဲ့အခ်ိန္၊ ျပည္တြင္းမွာ ျပဳလုပ္ေနတဲ့ အသံပိုင္းဆုိင္ရာ နည္းပညာေတြဟာ အလြန္အားနည္းေနလို႔ပါ။ Studio ေကာင္းေကာင္း မရွိၾကဘူး။ ေနအိမ္မွာပဲ လုပ္ေနၾကတဲ့အတြက္ အသံစနစ္ မေအာင္ျမင္ႏုိင္ေသးဘူး။Online မွာ အသံဆုအေၾကာင္းတက္လာတာကို အေသအခ်ာ ဖတ္လိုက္ရတယ္။ BALANCING AND MIXING စတာေတြကို လုပ္ကိုင္တဲ႔ အသံပညာရွင္မ်ားကို ဦးစားေပးရ မယ္လို႔ဆိုထားတယ္။ သို႔ဆိုေသာ္လည္း မႏွစ္ကထိ အသံဆုမ်ားမွာ စလယ္ဆံုးလုပ္ကိုင္သူ Sound Mixing ပညာရွင္ဟူ၍ ရွိခဲ့ေပသည္။မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ၊ အခုႏွစ္အတြက္ ေဖာ္ျပထားတဲ႔အတုိင္းအသံဆုကို Final Sound Mixing ျပဳလုပ္သူကိုသာ ေပးမည္ဆိုပါက အသံဆုေနရာမွန္သြားႏုိင္ပါတယ္။ ျမန္မာ့႐ုပ္ရွင္တိုးတက္ဖို႔ ကြၽန္ ေတာ္တုိ႔မ်ားစြာႀကဳိးစားၾကရပါဦး မယ္။
ဒါ႐ိုက္တာ ေမာင္ေဗဒါ