ပါေမာကၡ ဦးဧေမာင္ (၁၉ဝ၅ – ၁၉၈၅) သည္ ေက်ာင္းသား ဘဝကပင္ ပညာထူးခြၽန္ေသာ ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္သည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ အစိုးရ အဂၤလိပ္ျမန္မာ အထက္တန္းေက်ာင္း (ရန္ကုန္ ဟိုက္စကူး) တြင္ ပညာဆည္းပူးစဥ္ နဝမတန္းတြင္ အဂၤလိပ္စာစီစာကံုးဆု၊ ဒသမတန္းတြင္ ျပည္ထဲေရး ဝန္ႀကီးဦးေမေအာင္၏ဆု တို႔ကို ခ်ီးျမႇင့္ခံရသည္။ ၁၉၂၅ ခုႏွစ္တြင္ ဒသမတန္းကို ျမန္မာစာ၊ အဂၤလိပ္စာ၊ အပိုအဂၤလိပ္စာ၊ ပထဝီဝင္၊ ဂုဏ္ထူး (၄) ဘာသာျဖင့္ ထူးခြၽန္စြာ ေအာင္ျမင္သည္။ ၁၉၂၅ ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္၌ ဆက္လက္ ပညာဆည္းပူးရာ ၁၉၂၉ ခုႏွစ္တြင္ ဝိဇၨာဂုဏ္ထူးတန္းကို ဒုတိယတန္း၊ ပထမအဆင့္မွ ေအာင္ ျမင္သည္။ ၁၉၂၉ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ ၁၅ ရက္မွစ၍ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္တြင္ ခ်ိန္ဝက္ နည္းျပဆရာအျဖစ္ အမႈ ထမ္းရင္း မဟာဝိဇၨာဂုဏ္ထူးတန္း တြင္ ဆက္လက္ဆည္းပူးကာ ၁၉၃၁ ခုႏွစ္တြင္ ပထမတန္း ဂုဏ္ထူးျဖင့္ ေအာင္ျမင္သည္။ ၁၉၃၁ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ ၁၅ ရက္ေန႔မွစ၍ ခ်ိန္ျပည့္ နည္းျပဆရာ၊ အထက္တန္း နည္း ျပဆရာ၊ လက္ေထာက္ကထိကရာထူး မ်ားကို အဆင့္ဆင့္တိုးျမင့္ရရွိသည္။ ၁၉၄၁ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလတြင္ ရန္ ကုန္ တကၠသိုလ္ အေရွ႕တိုင္း ပညာ ဌာနေအာက္မွ ျမန္မာစာဌာနကို သီးျခားခြဲလိုက္ရာတြင္ ကထိကဌာန မွဴး ျဖစ္လာသည္။ ၁၉၄၁ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တုိဘာလ ၁ ရက္ေန႔တြင္ ျမန္မာစာပါေမာကၡျဖစ္လာသည္။ ၁၉၆၂ ခု ေမလ ၁ဝ ရက္ေန႔တြင္ ျမန္မာစာ ပါေမာကၡအျဖစ္မွ အၿငိမ္း စားယူသည္။ ဆရာႀကီး ဦးဧေမာင္၏ ပညာေရးႏွင့္ အမႈထမ္းပံုကို အက်ဥ္းခ်ဳပ္ေဖာ္ျပျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
ဆရာႀကီးသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ သုေတသနအသင္းအတြက္ ေမြ႕ႏြန္းရကန္ကို တည္းျဖတ္သည္။ ျမန္မာစာ ဌာနမွ ကထိကမ်ားအား ဆုေတာင္း ခန္းပ်ိဳ႕၊ ပါရမီေတာ္ခန္းပ်ိဳ႕၊ ေနမိဘံု ခန္းပ်ိဳ႕၊ ေနမိငရဲခန္းပ်ိဳ႕၊ စတုဓမၼ သာရကိုးခန္းပ်ိဳ႕၊ ဘူရိဒတ္ဇာတ္ ေပါင္းပ်ိဳ႕ဟူေသာ အင္းဝေခတ္ ပ်ိဳ႕ ႀကီးမ်ားကို တည္းျဖတ္ရန္ တာဝန္ ေပးၿပီး အေထြေထြ တည္းျဖတ္ အုပ္ခ်ဳပ္သူအျဖစ္ တာဝန္ယူ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ကဗ်ာ့ပန္းကံုး၊ အႏုစာေပေကာက္ႏုတ္ခ်က္၊ အလယ္တန္း စကားေျပႏွင့္ ကဗ်ာ ေကာက္ႏုတ္ခ်က္၊ အထက္တန္း စကားေျပႏွင့္ ကဗ်ာေကာက္ႏုတ္ ခ်က္၊ စစ္တကၠသိုလ္သံုး စကားေျပ လက္ေရြးစင္တို႔ကုိ ေရြးခ်ယ္ တည္းျဖတ္ခဲ့သည္။ စစ္တကၠသိုလ္သံုး စကားေျပ လက္ေရြးစင္မွာ မူလက ေမၿမိဳ႕ (ျပင္ဦးလြင္) စစ္တကၠသိုလ္ တြင္ သင္ၾကားရန္ ျပဳစုေပးခဲ့ျခင္း ျဖစ္ၿပီး ေနာင္အခါ တကၠသိုလ္သံုး စကားေျပလက္ေရြးစင္အမည္ျဖင့္ တကၠသိုလ္ ေကာလိပ္မ်ားတြင္သင္ၾကားရန္ ျပ႒ာန္းသည္။ ပုဂံ ေက်ာက္စာ လက္ေရြးစင္ကို ဖတ္႐ႈ စီစဥ္ထုတ္ေဝခဲ့သည္။
ျမန္မာသတ္ပံုသမိုင္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္ႏွင့္ စိႏၲေက်ာ္သူဦးၾသ ၏ ကဝိလကၡဏာ သတ္ပံုစာတမ္းA Short Survey of History of Burmese Literature စာတမ္း Some Place Name’s in Burma စာတမ္းတို႔ကို ေရးသားျပဳစုခဲ့သည္။ စာနယ္ဇင္းမ်ားတြင္ ေဆာင္းပါးမ်ားေရးသားခဲ့ သည္။ စာေပေရးရာမ်ားကိုလည္း ေဟာေျပာခဲ့သည္။ ေခတ္စမ္းစာေပ လႈပ္ရွားမႈတြင္ ဦးေဆာင္ပါဝင္ခဲ့သူ တစ္ဦးျဖစ္သည္။ တကၠသိုလ္ ေမာင္သန္႔စင္ဟူေသာ ကေလာင္အမည္ ထင္ရွားသည္။တစ္ခ်ိန္က တကၠသိုလ္ဝင္တန္းတြင္ ျမန္မာစာျပ႒ာန္းစာအုပ္ျဖစ္ေသာ “ကဗ်ာပန္းကံုး’ ကို ျပဳစုသူ ဆရာႀကီးက “ကဗ်ာၿမဳိင္တြင္ ေပၚလာဆန္းတယ္လို႔၊ ညႇာအခုိင္ ယဥ္ေလ်ာ္ရာပန္းကို၊ ေၾကာ္ျငာကမ္းခ်င္လို႔ ဆြတ္ေျခြသီ” အစခ်ီ ေလးခ်ဳိးကို စာအုပ္အမွာအျဖစ္ ေရးဖြဲ႕ခဲ့သည္။ စာ႐ႈသူတုိ႔အတြက္ အသင့္ေပးဆက္ေသာ ဤ “ကဗ်ာမာလာကံုး” ကို အျမတ္တႏိုး ဆင္ျမန္းၾကရန္ တုိက္တြန္းထားသည္။
ဆရာႀကီးဦးဧေမာင္ ပါေမာကၡအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္သည့္ ကာလတြင္ ျမန္မာစာမဟာဝိဇၨာတန္း၊ ဝိဇၨာဂုဏ္ထူးတန္းႏွင့္ မဟာဝိဇၨာ အရည္အခ်င္းစစ္၊ ဝိဇၨာ အေထြေထြဂုဏ္ထူး တန္း ေအာင္ျမင္သူစာရင္းကို ဆရာ ႀကီးက စုစည္းမွတ္တမ္းတင္ထားရာ ျမန္မာစာဌာန သမိုင္းအတြက္တန္ဖိုးရွိေသာ အေထာက္အထားမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ (ဆရာႀကီး၏ မွတ္တမ္း တြင္ ထိုပုဂၢဳိလ္မ်ား၏ နာမည္ေရွ႕က “ေမာင္”၊ “မ” တပ္ကာ ေဖာ္ျပထားေသာ္လည္း ယခုေဖာ္ျပရာတြင္ ဦး၊ ေဒၚတပ္၍ ေဖာ္ျပပါသည္။)
မဟာဝိဇၨာဘြဲ႕ရသူမ်ားမွာ ၁၉၄၂ ခုတြင္ ဦးေမာင္ေမာင္ႀကီး၊ ၁၉၄၉ ခုတြင္ ေဒၚသန္းေဆြ၊ ၁၉၅ဝ တြင္ ဦးေက်ာ္ရင္ႏွင့္ ဦးလွေမာင္၊ ၁၉၅၁ ခုတြင္ ေဒၚျမင့္သန္း၊ ၁၉၅၃ ခုတြင္ ေဒၚခင္ေစာ (၁) ႏွင့္ ဦးတင္လွ၊ ၁၉၅၇ ခုတြင္ ဦးဘေသာင္းႏွင့္ ဦးတင္ဦး၊ ၁၉၆ဝ ခုတြင္ ဦးတင္ေမာင္ေဌး၊ ဦးျမင့္ၾကည္၊ ဦးဖိုးေက်ာ္ျမင့္၊ ဦးလွေရႊ၊ ဦးေရႊသြင္၊ ေဒၚျမျမသန္း ႏွင့္ ဦးစံတင္၊ ၁၉၆၁ ခုတြင္ ဦးၿမဳိင္သန္႔တို႔ ျဖစ္သည္။ ထိုပုဂၢဳိလ္မ်ားတြင္ ဦးလွေမာင္မွာ သာသနာ ေရးဌာနသုိ႔ ေျပာင္းေရႊ႕ အမႈထမ္းၿပီး ၫႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ ျဖစ္ၿပီးေနာက္ ႏုိင္ငံေတာ္ေကာင္စီဝင္ ျဖစ္လာသည္။ ဦးတင္လွႏွင့္ ဦးတင္ဦးတို႔မွာ တကၠသုိလ္ဘာသာ ျပန္ႏွင့္ စာအုပ္ထုတ္ေဝေရးဌာနတြင္ စာတည္းမ်ား ျဖစ္လာသည္။ ဦးဘေသာင္းမွာ ေမာင္သုတ ကေလာင္အမည္ရွင္ ဗိုလ္မွဴး ဘေသာင္းျဖစ္သည္။ က်န္ပုဂၢဳိလ္ မ်ားမွာ ျမန္မာစာဌာနမ်ားတြင္ ပါေမာကၡ၊ ကထိက ဆရာႀကီး၊ ဆရာမႀကီးမ်ား ျဖစ္လာပါသည္။ ဆရာ ဦးေက်ာ္ရင္မွာ မႏၲေလး ဝိဇၨာ ႏွင့္ သိပၸံတကၠသိုလ္ ပါေမာကၡခ်ဳပ္ အျဖစ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ရင္း ကြယ္လြန္သည္။ ဦးဖိုးေက်ာ္ျမင့္မွာ “ျမန္စာဂုဏ္ေက်ာ္ျမင့္” ကေလာင္ အမည္ျဖင့္ ထင္ရွားသည္။
ဆရာႀကီး ဦးဧေမာင္သည္ ထိုပုဂၢဳိလ္မ်ား မဟာဝိဇၨာဘြဲ႕အတြက္ ျပဳစုတင္သြင္းေသာ က်မ္းအမည္ မ်ားကိုလည္း မွတ္တမ္းတင္ထား သည္။ ေဒၚသန္းေဆြက စိႏၲေက်ာ္သူ ဦးၾသႏွင့္ သူ႔စာေပ၊ ဦးေက်ာ္ရင္က ျမန္မာစကားပံုမ်ား၊ ဦးလွေမာင္က ရကန္သမိုင္း၊ ေဒၚျမင့္သန္းက ရွင္မဟာရ႒သာရ ကဗ်ာမ်ား၊ ဦးတင္လွက ေရွးေဟာင္းပုဂံေဝါဟာရ မ်ားအေၾကာင္း၊ ဦးဘေသာင္းက စာဆိုေတာ္မ်ား အတၳဳပၸတၱိ၊ ဦးတင္ဦး က ျမန္မာဧခ်င္း ကဗ်ာမ်ား အေၾကာင္း၊ ဦးတင္ေမာင္ေဌးက ရခုိင္ယဥ္ေက်းမႈေရးရာမ်ား၊ ဦးျမင့္ ၾကည္က ျမန္မာ့ေတးဂီတ အႏုစာေပ သမိုင္း၊ ဦးဖိုးေက်ာ္ျမင့္က ေမတၱာစာ သမိုင္း၊ ဦးလွေရႊက စစ္သမိုင္းဝင္ ျမန္မာကဗ်ာမ်ား၊ ဦးေရႊသြင္က အဲခ်င္းႏွင့္ အုိင္ခ်င္းသမိုင္း၊ ေဒၚျမျမသန္းက ေမာ္ကြန္းသမိုင္း၊ ဦးစံတင္က ျမန္မာနန္းတြင္းဇာတ္ ေတာ္ႀကီးသမိုင္း၊ ဦးၿမဳိင္သန္႔က ရခိုင္ဘာသာသမိုင္းႏွင့္ ရခုိင္ဘာသာ စကားအဖြင့္တို႔ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရပါ သည္။ ဦးေမာင္ေမာင္ႀကီးႏွင့္ ေဒၚခင္ေစာ (၁) မွာ က်မ္းမျပဳဘဲ စာေမးပြဲေမးခြန္းလႊာခ်ည္း ေျဖသည့္ စနစ္ျဖင့္ မဟာဝိဇၨာဘြဲ႕ ယူခဲ့ေၾကာင္း ဆရာဦးလွေရႊက ေျပာျပဖူးပါသည္။
ဆရာႀကီး ဦးဧေမာင္ လက္ထက္တြင္ ျမန္မာစာဝိဇၨာဂုဏ္ထူး (B.A. Hons) ႏွင့္ မဟာဝိဇၨာ အရည္အခ်င္းစစ္စာေမးပြဲ (M.A. Qualifying) ေအာင္သူမ်ား စာရင္း ကိုလည္း ျပဳစုထားပါသည္။ ထိုစနစ္အရ ဥပစာတန္း (Intermediate) အပိုင္း (က) ႏွင့္ (ခ) ကို ၂ ႏွစ္တက္ ၿပီး ဥပစာတန္းေအာင္ျမင္၍ သက္ဆုိင္ရာဘာသာတြင္ အမွတ္ အဆင့္မီလွ်င္ ပါေမာကၡ၏ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္ ဂုဏ္ထူးတန္းကို ၃ ႏွစ္ ဆက္တက္ရသည္။ ဂုဏ္ထူးတန္းကို အနိမ့္ဆံုး ဒုတိယတန္း၊ ဒုတိယဆင့္ (Second Class, Second Division) မွ ေအာင္လွ်င္ မဟာဝိဇၨာတန္း ဆက္တက္ရန္ အဆင့္မီသည္။ တတိယတန္း (Third Class) က ေအာင္လွ်င္ မဟာဝိဇၨာတန္းတက္ရန္ အဆင့္မမီပါ။ ဂုဏ္ထူးတန္းမတက္ ခဲ့ရေသာ္လည္း ၄ ႏွစ္တက္၍ ႐ိုး႐ိုး ဘြဲ႕ရသူမ်ားသည္ အဆင့္မီလွ်င္ မဟာဝိဇၨာ အရည္အခ်င္းစစ္တန္း ဆက္တက္ခြင့္ရွိသည္။ ၂ ႏွစ္တက္ရ သည္။ ေအာင္စာရင္းတြင္ ထိုပုဂၢဳိလ္မ်ားကိုလည္း ဂုဏ္ထူးတန္း ေအာင္သူမ်ားႏွင့္အတူ ေၾကညာသည္။
ဆရာႀကီးလက္ထက္ ဂုဏ္ထူးတန္း ေအာင္သူမ်ားမွာ ၁၉၄၂ ခုတြင္ ဦးတင္လွ၊ ဦးသိန္းျမင့္၊ ဦးေမာင္ေမာင္ခင္၊ ၁၉၄၇ ခုတြင္ ေဒၚသန္းေဆြ၊ ဦးတင္ဦး၊ ၁၉၄၉ ခုတြင္ ေဒၚျမင့္သန္း၊ ေဒၚႏုႏု၊ ဦးÓဏ္စိုး၊ ေဒၚတင္တင္ျမင့္၊ ၁၉၅ဝ တြင္ ဦးတင္အံုး၊ ၁၉၅၃ ခုတြင္ ဦးျမင့္ၾကည္၊ ေဒၚၫြန႔္ရီ၊ ၁၉၅၄ ခုတြင္ ဦးတင္ေမာင္ေဌး၊ ဦးစိန္ လြင္ေလး၊ ၁၉၅၆ ခုတြင္ ဦးေရႊသြင္၊ ၁၉၅၇ ခုတြင္ ဦးဖိုး ေက်ာ္ျမင့္၊ ဦးစံတင္၊ ၁၉၅၈ ခုတြင္ ဦးထြန္းတင့္၊ ေဒၚလွ ျမတ္၊ ဦးမ်ဳိးေဆြ၊ ေဒၚခင္ေမႏြဲ႕၊ ၁၉၅၉ ခုတြင္ ေဒၚခင္ေစာ (၂)၊ ၁၉၆ဝ ခုတြင္ ေဒၚပို၊ ေဒၚခင္ျမ၊ ဦးေအာင္သိန္း၊ ေဒၚတင္တင္ျမင့္၊ ဦးနႏၵ တို႔ျဖစ္သည္။
မဟာဝိဇၨာ အရည္အခ်င္းစစ္တန္း ေအာင္ျမင္ သူမ်ားမွာ ၁၉၄၈ ခုတြင္ ဦးဘေသာင္း၊ ၁၉၄၉ ခုတြင္ ဦးေက်ာ္ရင္၊ ၁၉၅၁ ခုတြင္ ေဒၚခင္ေစာ (၁)၊ ၁၉၅၇ ခုတြင္ ဦးၿမဳိင္သန္႔၊ ေဒၚျမျမသန္း၊ ၁၉၅၈ ခုတြင္ ဦးလွေရႊ၊ ၁၉၆ဝ ခုတြင္ ေဒၚသီသီထြတ္တို႔ျဖစ္သည္။ ၁၉၆ဝ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ဂုဏ္ထူးတန္း စနစ္ေျပာင္းၿပီး ၃ ႏွစ္မွ ၂ ႏွစ္သို႔ ေလွ်ာ့လိုက္သည္။ အေထြေထြ ဂုဏ္ထူး (General Hons) ဟုေခၚသည္။ ထိုႏွစ္က အေထြေထြ ဂုဏ္ထူးတန္း ေအာင္သူမ်ားမွာ ဦးဝင္းမြန္၊ ေဒၚယဥ္ယဥ္ ျမင့္၊ ေဒၚခင္ခင္ေအး၊ ဦးတင္ခ၊ ေဒၚျမေဆြ၊ ေဒၚခင္ ေခ်ာေခ်ာ၊ ဦးတိမ္ၾကည္တို႔ျဖစ္သည္။ ၁၉၆၁ ခုတြင္ ေအာင္ျမင္သူမ်ားမွာ ဦးေဇာ္ျမင့္ႏွင့္ ေဒၚခင္ေသာင္းယဥ္ တုိ႔ျဖစ္သည္။ ဦးဝင္းမြန္၊ ဦးတင္ခႏွင့္ ဦးေဇာ္ျမင့္တုိ႔ကို တကၠသိုလ္ ဝင္းမြန္၊ တကၠသိုလ္တင္ခႏွင့္ ေဇာ္ေဇာ္ေအာင္ ဟူ၍ စာေပေလာကတြင္ အမ်ားသိၾကပါသည္။ ထိုပုဂၢဳိလ္ အမ်ားစုမွာ ပါေမာကၡ၊ ကထိက ဆရာႀကီး၊ ဆရာမႀကီးမ်ား ျဖစ္လာၾကပါသည္။ ျမန္မာစာပါေမာကၡ ဆရာႀကီး ဦးဧေမာင္ အႏွစ္ ၂ဝ အတြင္းေမြးထုတ္ေပးလုိက္ေသာ ျမန္မာစာ ပညာရွင္မ်ားသည္ တကၠသိုလ္ျမန္မာစာ သင္ၾကား ေရးတာဝန္ကို ဆက္လက္ထမ္းေဆာင္ ခဲ့ၾကပါသည္။
ေမာင္ခင္မင္ (ဓႏုျဖဴ)