ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ လက္ထက္တြင္ အေရးပါေသာဌာနတစ္ခုမွာ ဗဟိုႏိုင္ငံေရး တကၠသိုလ္ ျဖစ္သည္။ စတင္တည္ ေထာင္စဥ္က ဗဟိုႏိုင္ငံေရးသိပၸံဟု ေခၚၿပီး ေနာက္ေတာ့ တကၠသိုလ္ ျဖစ္လာသည္။ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပါတီ၏ ေကဒါမ်ားအျဖစ္ ထိုတကၠသိုလ္က သင္ၾကားေလ့က်င့္ ေပးသည္။ သေဘာတရားဌာန၊ သမိုင္းဌာန၊ စီးပြားေရးဌာန၊ စည္း ႐ံုးေရးဌာနစသည့္ ဘာသာရပ္ဆိုင္ ရာ ဌာနမ်ားက သက္ဆိုင္ရာ ဘာသာရပ္မ်ားကို သင္ၾကားပို႔ခ်ေပးသည္။ လူႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္တုိ႔၏ အညမည သေဘာတရား၊ ကမၻာ့ သမိုင္းမွ မွတ္တိုင္မ်ား၊ ကမၻာ့အေတြး အေခၚသမိုင္း၊ လူတို႔၏ ကုန္လုပ္ ဆက္ဆံေရးသမိုင္း စသည့္ စာအုပ္မ်ားက အေရးပါေသာ ျပ႒ာန္းစာအုပ္မ်ားျဖစ္သည္။ ပါတီဝင္ဝန္ထမ္းမ်ား ဗဟိုႏိုင္ငံေရး တကၠသိုလ္ (ဗနတ)သို႔ အလွည့္က်တက္ရသည္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဌာနဆိုင္ရာသေဘာတရား သင္တန္းမ်ား၊ မြမ္းမံသင္တန္းမ်ားသို႔ ဗနတမွ ဆရာမ်ားလာေရာက္ ပို႔ခ် ေပးသည္။ ‘ကုန္ထုတ္စြမ္းအားစု” ၊ “ကုန္လုပ္ဆက္ဆံေရး”၊ “အေျခခံ အေဆာက္အအံု”၊ “အေပၚထပ္ အေဆာက္အအံု” စသည့္ ေဝါဟာရမ်ား အသံုးတြင္က်ယ္သည္။ ပါတီယူ နစ္၊ ပါတီစိတ္၊ ပါတီကလာပ္စည္း အစည္း အေဝးမ်ားတြင္ ထိုေဝါ ဟာရမ်ားကို အၿမဲၾကားရပါသည္။
ပါတီေရးရာစာေစာင္၊ ႏိုင္ငံ တကာေရးရာစာေစာင္၊ လမ္းစဥ္ သတင္းဂ်ာနယ္တို႔ လစဥ္ထြက္ သည္။ ႏိုင္ငံ၏ ဦးေဆာင္ပါတီႀကီးက ထုတ္ေဝေသာ စာေစာင္မ်ားျဖစ္၍ စနစ္တက် ေရးသားျပဳစုထားသည့္ စာမ်ားက ဖတ္႐ႈေလ့လာသူတို႔ကို ဗဟုသုတမ်ားစြာ ေပးပါသည္။ လမ္း စဥ္သတင္းစာေစာင္တြင္ အရပ္ရပ္ သို႔ သြားေရာက္ေလ့လာျခင္း၊ အင္တာဗ်ဴးလုပ္ျခင္းတုိ႔ျဖင့္ ရရွိေသာ သတင္းမ်ားကို ဓာတ္ပံုမ်ားျဖင့္ ေဝေဝဆာဆာ ေဖာ္ျပပါသည္။ ထုိ႔ ျပင္ ျမန္မာလိုထုတ္ေဝေသာ ေရွ႕သို႔ႏွင့္ အဂၤလိပ္လို ထုတ္ေဝေသာ Forward တို႔မွာလည္း ထင္ရွားေသာ လစဥ္ထုတ္ စာေစာင္မ်ားျဖစ္သည္။ ေတာင္သူလယ္သမားဂ်ာနယ္၊ အလုပ္သမားဂ်ာနယ္တုိ႔လည္း ထြက္ ပါသည္။ ထိုေခတ္ကာလ၏ သ႐ုပ္
ကို ထင္ဟပ္ျပေနေသာ စာေစာင္ မ်ားျဖစ္သည္။
ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ ဥကၠ႒ ႀကီးက ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေဟာင္းမ်ားကို ဖိတ္ၾကားၿပီး ျပည္တြင္းညီၫြတ္ေရးအႀကံေပးအဖြဲ႕ကို ဖြဲ႕စည္းျခင္းမွာလည္း ထူးျခားေသာ သတင္းတစ္ပုဒ္ ျဖစ္သည္။ Advisory Body For Internal Unity ဟု အဂၤလိပ္လို ေရးသည့္ အဖြဲ႕ဝင္ ၃၃ ေယာက္ပါဝင္သည္။ ဦးႏု၊ ဦးဗေဆြ၊ ဦးေက်ာ္ၿငိမ္း၊ သခင္တင္၊ သခင္သာခင္၊ ဗိုလ္ခင္ ေမာင္ကေလး စသည့္ ဖဆပလ၊ ပထစ ဝန္ႀကီးေဟာင္းမ်ား၊ သခင္ခ်စ္ ေမာင္ (ဝိဓူရ)၊ သခင္ခ်စ္ေမာင္ (ျမန္ေအာင္)၊ ဦးထြန္းျမင့္ (လင္းေခး)၊ သခင္လြင္စသည့္ ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္းမ်ား၊ ဒူးဝါးေဇာ္လြြန္း၊ ဒူးဝါး ေဇာ္ရစ္၊ စဝ္ဝဏၰ စသည့္ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ေဟာင္းမ်ား စသည္ျဖင့္ ပါဝင္ၾကသည္။ ေတာ္လွန္ ေရးေကာင္စီဥကၠ႒ႀကီးက ျပည္တြင္း ညီၫြတ္ေရးအတြက္ အႀကံေပးၾက ရန္၊ ဝိုင္းဝန္းေဆာင္ရြက္ၾကရန္မွာ ၾကားသည္။ ကာလအတန္ၾကာ အစုလိုက္အဖြဲ႕လိုက္ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးၾက ၿပီးေနာက္ ဥကၠ႒ႀကီးထံ အႀကံေပး ခ်က္မ်ား တင္သြင္းၾကသည္။ မွတ္မိ ေနသည္မွာ ဦးႏု ေခါင္းေဆာင္ေသာ အစုက တင္သြင္း သည့္အႀကံေပးခ်က္ ျဖစ္သည္။ =ဗိုလ္ေနဝင္းက ကြၽန္ေတာ့္ ထံမွ သိမ္းယူသြားေသာ အာဏာကို ျပန္အပ္ပါ” ဟု အႀကံေပးထားသည္။ အာဏာျပန္အပ္လွ်င္ လႊတ္ေတာ္တြင္ သင္ပုန္းေခ်ဥပေဒတင္သြင္းၿပီးျဖစ္ ၿပီးခဲ့သည့္ကိစၥမ်ားကို သင္ပုန္းေခ်ပါမည္ဟု ကတိျပဳသည္။ ျပည္သူက အပ္ႏွင္းေသာအာဏာကို ရယူရန္ ဟူသည့္သေဘာလည္းပါသည္။ ထို ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျပည္တြင္းညီၫြတ္ ေရးအႀကံေပးအဖြဲ႕ ရပ္စဲသြားသည္ ဟု မွတ္မိေနပါသည္။
“အတြင္းဝန္႐ံုး” သည္ လြတ္လပ္ေရးမရမီကတည္းက ရွိေနေသာ ႐ံုးႀကီးျဖစ္သည္။ အဂၤလိပ္လို Secretariet ဟုေခၚသည္။ ဝန္ႀကီး ဌာနမ်ားကို အတြင္းဝန္ (Secretary) မ်ားက ႀကီးမွဴးအုပ္ခ်ဳပ္သည္။ အတြင္းဝန္ရာထူးကို BCS (ျမန္မာႏိုင္ငံ ပဋိညာဥ္ခံဝန္ထမ္း) ေအာင္ၿပီး သူမ်ားသာ ရႏိုင္သည္။ စနစ္တက် ေလ့က်င့္ထားေသာ ဝန္ထမ္းမ်ား၊ ၿမိဳ႕၊ အုပ္၊ ဝန္ေထာက္အဆင့္မွ အတြင္း ဝန္အဆင့္အထိ အဆင့္ဆင့္တက္ႏိုင္ သည္။ အတြင္းဝန္မ်ားကို အေၾကာင္း ျပဳ၍ ထို႐ံုးကို အတြင္းဝန္႐ံုးဟုေခၚသည္။ “အတြင္းဝန္၊ တြဲဖက္အတြင္းဝန္၊ ဒုတိယအတြင္းဝန္၊ အတြင္းဝန္ ကေလး” စသည္ျဖင့္ အဆင့္ဆင့္ရွိ သည္။ ဆူးေလဘုရားလမ္းႏွင့္ ကမ္းနားလမ္းေထာင့္ရွိ ေျခာက္ထပ္႐ံုးကို အတြင္း ဝန္႐ံုးသစ္ဟု ေခၚေသးသည္။ ဝန္ႀကီးဌာနအခ်ိဳ႕ ထို႐ံုးမွာ ႐ံုးထိုင္သည္။
“အတြင္းဝန္” ဆိုေသာ ေဝါဟာရသည္ ကိုလိုနီေခတ္က စ၍အသံုးတြင္ က်ယ္ေသာ ေဝါဟာရျဖစ္သည္။ ဝန္ႀကီးဌာနတြင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အႀကီး အကဲရာထူးျဖစ္သည္။ ပါလီမန္အ တြက္ ပါလီမန္အတြင္းဝန္ (Parliamentary Secretary) ဆို ေသာ ရာထူးလည္းရွိသည္။ ပါလီမန္ အတြင္းဝန္မွာ ႏိုင္ငံေရးရာထူးျဖစ္၍ ပါလီမန္အမတ္မ်ားထံမွ ေရြးခ်ယ္ ခန္႔ထားသည္။ ဝန္ႀကီးကိုယ္စား ပါလီမန္ကိစၥမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ရ သည္။ ပါလီမန္အစည္းအေဝးတြင္ ပါလီမန္အမတ္မ်ားေမးေသာ ေမး ခြန္းမ်ားကို ဝန္ႀကီးဌာနကို ကိုယ္စား ျပဳ၍ ေျဖၾကားရသည္။ ထို႔ျပင္ “အတြင္းေရးအတြင္းဝန္” ဆိုေသာ ရာထူးလည္း ရွိသည္။ ဝန္ႀကီး၏ ကိုယ္ေရးအရာရွိကို အတြင္းေရး အတြင္းဝန္ဟု တစ္ခ်ိန္က ေခၚသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ကိုယ္ေရးလက္ေထာက္ (Personal Assistant PA) ၊ ကိုယ္ေရးအရာရွိ (Personal Staff Officer – PSO) ဟု ေျပာင္းေခၚသည္။ ထိုေခတ္က အတြင္း ဝန္ခ်ဳပ္ (Chief Secretary) ဟူေသာ ရာထူးလည္းရွိသည္။ အၿမဲတမ္းအတြင္းဝန္ (Permanent Secretary) ဟူေသာ ရာထူးကိုမူ ထိုေခတ္က ႏိုင္ငံျခားေရး႐ံုး (Foreign Office) မွာသာ ၾကားဖူးပါသည္။
ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီေခတ္မတိုင္မီက ၫႊန္ၾကားေရးဝန္ (Director) ဟူေသာ ေဝါဟာရတြင္ က်ယ္သည္။ “မင္းႀကီး” ဟူေသာ ေဝါဟာရလည္း တြင္က်ယ္သည္။ ပညာေရးဌာန ၫႊန္ၾကားေရးဝန္ကို “ပညာမင္းႀကီး” ဟုေခၚသည္။ စာစစ္ အဖြဲ႕အႀကီးအမွဴးကို “စာစစ္မင္းႀကီး” ၊ က်န္းမာေရးဌာန ၫႊန္ၾကားေရးဝန္ကို “ေဆးမင္းႀကီး” ၊ ေငြစာရင္းဌာနအႀကီးအမွဴးကို “ေငြစာရင္းမင္းႀကီး”၊ တိုင္းအႀကီးအကဲကို “တိုင္းမင္းႀကီး”၊ ရဲတပ္ဖြဲ႕အႀကီးအကဲကို “ရဲမင္းႀကီး” စသည္ျဖင့္ သံုးပါသည္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ “ၫႊန္ၾကားေရးဝန္”ကို “ၫႊန္ၾကားေရးမွဴး”ဟု ေျပာင္းေခၚသည္။ “ဝန္” ေတြအားလံုး ေပ်ာက္သြားသည္။ “မင္းႀကီး”ေတြလည္း ေပ်ာက္သြားသည္။ ၫႊန္ၾကားေရးဆိုင္ရာ ရာထူးအေခၚမ်ား အေစာပိုင္းမွာ မတည္ၿငိမ္ေသးပါ။ ဌာနအႀကီးအကဲကို “ၫႊန္ၾကားေရးမွဴး”ဟု အေခၚမ်ားသည္။ ေအာက္အဆင့္မ်ားတြင္ “စတုတၳၫႊန္ၾကားေရးမွဴး”ဟူေသာ အေခၚမ်ိဳးပင္ ေပၚလာသည္။ ေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ “ၫႊန္ၾကားေရးမွဴး” မ်ားကို “ၫႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္”ဟု ေျပာင္းလဲေခၚရန္ အမိန္႔ထြက္လာသည္။ ေအာက္အဆင့္မ်ားလည္း အေခၚတည္ၿငိမ္သြားသည္။ “စတုတၳ ၫႊန္ၾကားေရးမွဴး” မရွိေတာ့။ အႀကီး အမွဴးကိုေတာ့ ဦးစီးဌာနဆိုလွ်င္ ၫႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္၊ ေကာ္ပို ေရးရွင္း/လုပ္ငန္းဆိုလွ်င္ ဦးေဆာင္ ၫႊန္ၾကားေရးမွဴးဟု ခြဲျခားေခၚသည္။ အဂၤလိပ္လို Director General -DG ႏွင့္ Managing Director-MD ဟူ၍ ခြဲျခားေခၚသည္။
၁၉၇၂ ခုႏွစ္မွာ “အတြင္းဝန္႐ံုး” ကို “ဝန္ႀကီးမ်ား႐ံုး”အျဖစ္ ေျပာင္းလဲ ဖြဲ႕စည္းျခင္းမွာလည္း အမွတ္တရ ေဆာင္ရြက္ခ်က္တစ္ခုျဖစ္သည္။ ထို သို႔ေျပာင္းလဲသည္ႏွင့္အတူ “အတြင္းဝန္”ရာထူးမ်ား ဖ်က္သိမ္း၍ “ဒုတိယဝန္ႀကီး”ရာထူးမ်ား ေပၚလာသည္။ ေျပာင္းလဲရသည့္ အေၾကာင္းကို ဌာနဆိုင္ရာ ရွင္းလင္းပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ ရာတြင္ အတြင္းဝန္မွာ ကိုလိုနီေခတ္ ကတည္းက အျမစ္တြယ္ခဲ့ေသာ ျဗဴ႐ိုကရက္ရာထူးျဖစ္၍ ပယ္ဖ်က္ၿပီး ယခုျပည္သူက ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ ေသာကိုယ္စားလွယ္မ်ားထဲမွ ဒုတိယ ဝန္ႀကီးမ်ား ခန္႔အပ္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ရွင္းလင္းသည္ကို ၾကားလိုက္ရပါသည္။ ထိုအခ်ိန္ကစ၍ ဝန္ႀကီးဌာန အသီးသီးတြင္ ဒုတိယဝန္ႀကီးမ်ား ေပၚေပါက္လာပါသည္။
ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီေခတ္တြင္ ထင္ရွားေသာ ရာထူးတစ္ခုမွာ အထူးအရာရွိ Officer on Special Duty-OSD ျဖစ္သည္။ ဌာနအသီးသီးတြင္ အထူးအရာရွိမ်ား ခန္႔အပ္ သည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ တပ္မေတာ္အရာရွိမ်ားကို ခန္႔အပ္ျခင္း ျဖစ္သည္။ အထူးအရာရွိမ်ားက ၾသဇာအရွိန္အဝါရွိသည္။ ဌာနကိစၥမ်ားကို စီမံခန္႔ခြဲခြင့္ရွိသည္။ ဌာနမ်ား တြင္ အထူးအရာရွိမ်ား၏ ပံုရိပ္ကမ်ားစြာ လႊမ္းမိုးေနသည္ကို ေတြ႕ရပါသည္။
၁၉၇၂ခုႏွစ္တြင္ အစိုးရအ ေျပာင္းအလဲျဖစ္သည္။ ေတာ္လွန္ ေရးေကာင္စီက ဖြဲ႕စည္းခဲ့ေသာ ေတာ္လွန္ေရးအစိုးရအဖြဲ႕ကို ျပည္ ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံ အစိုးရအဖြဲ႕ဟူ ၍ ျပင္ဆင္ဖြဲ႕စည္းျခင္းျဖစ္သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေနဝင္းသည္ တပ္မေတာ္မွ အၿငိမ္းစားယူၿပီး “ဦးေနဝင္း” ျဖစ္သြားသည္။ “ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္စန္းယု” က ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးစန္းယုျဖစ္သြားၿပီး တပ္မေတာ္ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ တာဝန္ယူရသည္။ အစိုးရအဖြဲ႕တြင္ ဦးေနဝင္းက ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ႀကီးစန္းယုက ဒုတိယဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ႏွင့္ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးျဖစ္သည္။ ယခင္ဝန္ႀကီးမ်ားအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည့္ တပ္မေတာ္အရာရွိႀကီးမ်ား ျဖစ္ေသာ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္မ်ား၊ ဗိုလ္မွဴး ႀကီးမ်ားလည္း တပ္မေတာ္မွ အၿငိမ္းစားယူၿပီး “ဦး” ျဖစ္သြားကာ ဝန္ႀကီးမ်ားအျဖစ္ ဆက္လက္တာဝန္ယူၾကရသည္။ ဦးစိန္ဝင္း၊ ေဒါက္တာလွဟန္၊ ေဒါက္တာေမာင္လြင္၊ ဦးေသာင္း ၾကည္၊ ဦးေရႊ၊ ဦးလြင္ စသည့္ပုဂၢိဳလ္ မ်ား ျဖစ္သည္။ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပါတီကို အျမဳေတပါတီအဆင့္မွ ျပည္သူ႔ပါတီအဆင့္သို႔ ကူးေျပာင္းရန္ တာစူေနခ်ိန္ျဖစ္သည္။
ေမာင္ခင္မင္ (ဓႏုျဖဴ)
