႐ုပ္ ရွင္ႏွစ္၁ဝဝ ျပည့္နဲ႔ ပတ္ သက္တဲ့ စာေတြဖတ္ေန ရတဲ့ အခ်ိန္မွာ ကြၽန္ေတာ္လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္၅ဝ ေလာက္က ဟံသာဝတီသတင္းစာမွာ ေရးခဲ့တဲ့ ေဆာင္းပါးေလးဆီ စိတ္က ေရာက္သြားေလရဲ႕။ စိတ္ကအဲဒီကို ေရာက္မွာေပါ့။ ေရးခဲ့တာေတြက ႐ုပ္ရွင္အေၾကာင္းေတြကိုး။
ၾကည့္ပါလား။ ေရးတ့ဲအခ်ိန္က ဗမာ့႐ုပ္ရွင္သက္တမ္းေရႊရတု အထိမ္းအမွတ္က်င္းပဖို႔ ျပင္ဆင္ေန ၾကတဲ့ လႈပ္ရွားမႈေတြနဲ႔လည္း တိုက္ ဆိုင္ေနေလရဲ႕။ ဒီေဆာင္းပါးေလး ေတြပါ။ ၁၅.၂.၁၉၇ဝမွာ ‘ဗမာ ျပည္ကို ႐ုပ္ရွင္ဘယ္တုန္းက စေရာက္သလဲ’ ၊ ၆-၃-၁၉၇ဝမွာ ဗမာ့႐ုပ္ရွင္ ဘယ္သို႔ျခားနားၿပီလဲ’နဲ႔ ၂၂-၁၂-၁၉၇ဝ ထုတ္ ဟံသာဝတီ သတင္းစာမွာ ကြၽန္ေတာ့္ရဲ႕ စည္း႐ုံး လႈံ႕ေဆာ္ခ်က္ျဖစ္တဲ့ ‘ဗမာ့႐ုပ္ရွင္နဲ႔ ဗမာ့ေတာ္လွန္ေရးသမိုင္းဝင္ကား မ်ား ႐ုိက္ခ်ိန္တန္’ ဆိုတဲ့ ေဆာင္းပါး ကေလးေတြပါပဲ။
ဒီေနရာမွာ ဒီေဆာင္းပါးေလးေတြ ေရးျဖစ္ဖို႔ ကြၽန္ေတာ့္ကို အထူးအကူ အညီေပးခဲ့သူရဲ႕ေက်းဇူးတရားကို လည္း မွတ္မွတ္ထင္ထင္ ေရးခ်င္ပါ ရဲ႕။ ေက်းဇူးတရားဆိုခ်င္သူကေတာ့ ဟံသာဝတီ ဦးဝင္းတင္ပါပဲ။ ဒီေနရာ မွာ ဒီလိုပဲထုတ္ေဖာ္ တင္ျပလိုက္ပါ တယ္။ တကယ္ပဲ ဦးဝင္းတင္ေၾကာင့္ အဲဒီေဆာင္းပါးေလး ေရးျဖစ္တာပါပဲ။ ကြၽန္ေတာ္က ျမန္မာ့သတင္းစာ သမိုင္းဆိုင္ရာ ေဆာင္းပါးေလးေတြ ေရးေလ့ရွိသူမို႔ သူကကြၽန္ေတာ့္ကို အခုကေန ျပန္တြက္ရင္ ႏွစ္ေပါင္း ၁၁၆ႏွစ္ ရွိၿပီျဖစ္တဲ့ ၁၉ဝ၁ ခုႏွစ္ထုတ္ ဟံသာဝတီသတင္းစာအုပ္တဲြႀကီး ေပး ဖတ္ပါတယ္။ ေလ့ေလ့လာလာဖတ္ ရင္း ၁၉ဝ၁ခုႏွစ္က သတင္းတစ္ပုဒ္ကို ေတြ႔ရတယ္။ အဲဒီသတင္းက ဗမာ ျပည္ကို ႐ုပ္ရွင္ေရာက္လာတဲ့ သတင္း ျဖစ္တယ္။ သဲလြန္စ တစ္ခုျဖစ္ေနရဲ႕။ ဒါ ေၾကာင့္ ‘ ဗမာျပည္ကို ႐ုပ္ရွင္ဘယ္ တုန္းက စေရာက္သလဲ’ဆိုတဲ့ ေဆာင္း ပါးေရးျဖစ္သြားပါတယ္။
အဲဒီသတင္းကို ၁၉ဝ၁ ခုႏွစ္ထုတ္ ဟံသာဝတီက ေပးတဲ့အခါ ‘အလြန္ ထူးဆန္းေသာ ဓာတ္မီးႏွင့္ အရိပ္ျပပြဲ’ တဲ့၊ ႐ုပ္ရွင္ကိုေျပာတာ။ ၿပီးေတာ့ ‘ပကတိလူျဖစ္သည္ဟု ထင္မွတ္ ေလာက္ေအာင္ အမူအရာသြားလာ ဟန္မွစ၍ ပီသထင္ရွားေသာေၾကာင့္ အလြန္အံ့ဖြယ္ေကာင္းေၾကာင္း’လို႔ သတင္းေပး ေဖာ္ျပတယ္။
က်န္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၅ဝ ေလာက္က ကြၽန္ေတာ္ ဟံသာဝတီမွာေရးတဲ့ ‘ဗမာ႐ုပ္ရွင္ ဘယ္သို႔ျခားနားၿပီလဲ’ ေဆာင္းပါးမွာေတာ့
ဗမာ့႐ုပ္ရွင္ ဘယ္သို႔ျခား နားၿပီလဲ
လြန္ခဲ့သည့္ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္က အိႏၵိယႏွင့္ ဗမာ့႐ုပ္ရွင္လုပ္ငန္း အေျခအေနကိုသိရွိဖို႔ ႐ုပ္ရွင္စံု စမ္းေရး ေကာ္မတီ တစ္ဖြဲ႔ဖြဲ႔ၿပီး စံုစမ္း ေစခ့ဲသည္။ ထိုအခါက အိႏၵိယႏွင့္ ဗမာျပည္ မခြဲခြာေသး။ ဗမာျပည္ကို အိႏၵိယ၏ ျပည္နယ္တစ္ခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားဆဲ ျဖစ္သည္။ ၿဗိတိသွ် အစိုးရက ဖြဲ႔သည့္ ထိုေကာ္မတီတြင္ မစၥတာေအအမ္ဂရမ္း၊ ကာနယ္ ေဂ် ဒီကေရာေဖါ့၊ မစၥတာေဂ်းကိုးမင္း စ သည့္ ပုဂၢိဳလ္မ်ား ပါဝင္ၾကသည္။
ထိုေကာ္မတီက ၁၉၂၈ ခု ၾသဂုတ္ လထဲတြင္ စံုစမ္းၿပီး အစိုးရထံ အစီရင္ခံစာ တင္သြင္းသည္။ အစီ ရင္ခံစာကို ၾသဂုတ္လထဲမွာပင္ ထုတ္ ျပန္သည္။ ႐ုပ္ရွင္စံုစမ္းေရး ေကာ္မတီက ဗမာ့႐ုပ္ရွင္ ဇာတ္ကားမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍
” ဗမာ့ဇာတ္ကားမ်ားမွာ ရွည္လ်ား သည့္အျပင္ ဇာတ္လမ္း သ႐ုပ္ေဖာ္မႈ မွာလည္း ရွည္လ်ားသည္။ ဤသို႔ ဇာတ္ကားရွည္ ႐ုိက္ရျခင္းမွာ ဗမာ မ်ားအႀကိဳက္ ႐ုိက္ထုတ္ရျခင္း ျဖစ္ ေပသည္”ဟူ၍ အစီ ရင္ခံေလသည္။
႐ုပ္ရွင္ဇာတ္လိုက္ မင္းသား၊မင္း သမီးမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ” ႐ုပ္ရွင္ လုပ္ငန္း၊တြင္က်ယ္ေကာင္းမြန္ေစ ရန္ပထမအခ်က္မွာ ဇာတ္လိုက္ မင္း သား မင္းသမီးေကာင္းမ်ားရရွိ ဖို႔ျဖစ္ သည္။ ဇာတ္ခံုေပၚတြင္ ကျပျခင္းႏွင့္ ႐ုပ္ရွင္အတြက္ ကျပ ျခင္းမွာ ျခားနား ေလသည္။ ႐ုပ္ရွင္အတြက္ သ႐ုပ္ ေဆာင္ရန္ ပညာသင္ၾကားဖို႔ ေက်ာင္း မ်ားတည္ေထာင္ျခင္း မရွိေသးေခ်။ အိႏၵိယႏွင့္ ဗမာျပည္ရွိ ႐ုပ္ရွင္ဇာတ္ လိုက္မ်ားမွာ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားရွိ နာမည္ေက်ာ္ ဇာတ္လိုက္မ်ား တကယ္ သ႐ုပ္ေဆာင္ေနစဥ္ကို လည္း ျမင္ဖူး သူမ်ားမဟုတ္ၾကသျဖင့္ ထိုအေနာက္ ႏုိင္ငံ ဇာတ္လိုက္မ်ားကဲ့သို႔ ေကာင္း ႏိုင္မည္မဟုတ္ေပ။ သို႔ေသာ္လည္း တခ်ိဳ႕ေသာဇာတ္လိုက္မ်ားမွာ ေတာ္ေပသည္ဟု ဆိုရမည္။
“ယခုအခါ ႐ုပ္ရွင္မ်ားတြင္ ဝင္ ေရာက္ သ႐ုပ္ေဆာင္သူ ႐ုပ္ရွင္ မင္းသမီးမ်ားမွာ လူကံုထံမ်ားထဲမွ မဟုတ္သည့္အတြက္ ထိုအခ်က္မွာ ဝမ္းနည္းစရာအခ်က္ ျဖစ္ေလသည္။ အခ်ိန္ကာလအျပင္ ပညာတိုးတက္ လာသည့္အလိုက္ ေရွ႕တြင္ လူကံုထံ သမီးမ်ား ဝင္ေရာက္လာလိမ့္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ရန္ ရွိေပသည္။ ဤသို႔ ေမွ်ာ္လင့္ရသည့္ အေၾကာင္းကား ႐ုပ္ရွင္႐ုိက္ရာတြင္ အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ အမ်ိဳးသား အေရာတဝင္ မမ်ားေစဖို႔ ႏွင့္ စည္းကမ္းေကာင္းေကာင္း ထားရွိျခင္းပင္ ျဖစ္ေလသည္” ဟူ၍ အစီရင္ခံသည္။
ထို႔ျပင္ “႐ုပ္ရွင္ ဇာတ္လိုက္ မင္းသားမင္းသမီး ေကာင္းမ်ား ေပၚထြက္လာေရး အတြက္ ၄င္းတို႔၏ အေျခအေနကို တိုးျမႇင့္ေပးဖို႔ လိုသည္။ သို႔ေသာ္လည္း အိႏၵိယျပည္ႏွင့္တကြ ဗမာျပည္ရွိ ႐ုပ္ရွင္ကုမၸဏီမ်ား တည္ေထာင္လုပ္ ကိုင္သည္မွာ မၾကာေသး၍ မႀကီး ပြားေသးမီ ႐ုပ္ရွင္ဇာတ္လိုက္မ်ား အေျခေနကို တိုးျမႇင့္သင့္ သေလာက္ တိုးျမႇင့္ေပးရန္မတတ္ႏိုင္ေသးဟု ထင္ျမင္ရန္အေၾကာင္း ရွိသည္။ သို႔ျဖစ္၍ ႐ုပ္ရွင္ေကာ္မတီက ေငြအရင္းအႏွီး စိုက္ထုတ္ေပးၿပီး ေထာက္ပံ့သင့္ေသာ ႐ုပ္ရွင္လုပ္ငန္း ရွင္ မ်ားကို ေငြေၾကးထုတ္ေခ်းျခင္းျဖင့္ အားေပးကူညီသင့္သည္”ဟုလည္း အႀကံေပးထားေလသည္။
အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ ႐ုပ္ရွင္ေကာ္မတီ ဆိုသည္မွာ စံုစမ္း ေရးေကာ္မတီက ႐ုပ္ရွင္ေကာ္မတီဖြဲ႔ ရန္ အႀကံေပးထားသည့္ ေကာ္မတီ သာျဖစ္သည္။ စံုစမ္းေရးေကာ္မတီက ….
“႐ုပ္ရွင္လုပ္ငန္းဆိုင္ရာ ဌာနတစ္ခု တည္ေထာင္သင့္သည္။ အဆိုပါ ႐ုပ္ရွင္ဌာနတြင္ အတိုင္ပင္ခံေကာ္ မတီတစ္ခုပါရမည္။ ထိုေကာ္မတီတြင္ ႐ုပ္ရွင္လုပ္ငန္း ကြၽမ္းက်င္ေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ား ပါဝင္သည့္ ႐ုပ္ရွင္ဗ်ဴ႐ုိ တစ္ဖြဲ႔လည္း ပါရမည္။ ထိုဗ်ဴ႐ုိက ကမၻာ့႐ုပ္ရွင္လုပ္ငန္း အေျခအေန၊ အေရာင္းအဝယ္ အေျခအေနတို႔ကို စံုစမ္းၿပီး အတိုင္ပင္ခံ ေကာ္မတီသို႔ အစီရင္ခံရမည္။ အတိုင္ပင္ခံေကာ္ မတီက တစ္ဖန္ ႐ုပ္ရွင္ဌာနသို႔ တင္ျပ ၿပီး အႀကံေပးမႈမ်ား ျပဳရမည္++ ဟူ၍ အစီရင္ခံစာတြင္ အႀကံေပးထား ေလသည္။
႐ုပ္ရွင္႐ုံမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ “႐ုပ္ရွင္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားမွာ ႐ုပ္ရွင္႐ုံ မ်ားကို အဖိုးအခႀကီးစြာ ငွားရမ္းျပ သရသျဖင့္ အက်ိဳးေက်းဇူး နစ္နာေန သည္” ဟူ၍ အစီရင္ခံၿပီး ႐ုပ္ရွင္ကား မ်ားအေပၚ စည္းၾကပ္ ေကာက္ခံေန ေသာ အခြန္ကို ဖ်က္သိမ္းရန္ ႐ုပ္ရွင္ စံုစမ္းေရး ေကာ္မတီက အႀကံေပး ေလသည္။
ထိုအခ်ိန္က ဗမာ့႐ုပ္ရွင္လုပ္ငန္း ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေဝဖန္အႀကံေပးမႈမ်ား မ်ားစြာေပၚလာသည္။ အထူးသ ျဖင့္ တစ္ညီတည္းလိုေဝဖန္ၾက ရာတြင္ “ယခုအခါ ျပည္သူလူအမ်ား က ႐ုပ္ရွင္ဇာတ္လိုက္မ်ားအေပၚတြင္ ဇာတ္သဘင္မ်ားကဲ့သို႔ အထင္ ျမင္ ေသးလ်က္ပင္ရွိေနရာ ႐ုပ္ရွင္လုပ္ငန္း ရွင္မ်ား ႐ုပ္ရွင္ဇာတ္လိုက္မ်ား၏ အေျခအေနကို တစ္နည္းနည္းႏွင့္ တိုးျမႇင့္ေပးဖို႔အခ်ိန္ ေရာက္လာေပ သည္။ ၄င္းျပင္ ဗမာ့႐ုပ္ရွင္ ကုမၸဏီမ်ား ႐ုိက္ကူး ျပသေနၾကေသာ ႐ုပ္ရွင္ကားမ်ားမွာ အမ်ားအားျဖင့္ ျပဳျပင္ေပးဖို႔ မ်ားစြာလိုေနေသးသည္။ တခ်ိဳ႕ ကုမၸဏီမ်ားသည္ ဇာတ္လမ္းကို အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားက ျပသေသာ ႐ုပ္ရွင္ဇာတ္လမ္းမွ အတုယူ၍ ႐ုိက္ ကူးျပသသည့္ျပင္ ဇာတ္လိုက္မ်ား ဝတ္ဆင္ပံုမွာလည္းေကာင္း၊ အခမ္း အနား အစီအစဥ္မွာလည္းေကာင္း၊ ဗမာမက်ဘာမက် ေရွ႕ေနာက္မညီ ျဖစ္ေန၍ အမ်ားက ျပစ္တင္ေျပာ ဆိုေနၾကသည္မွာ အထင္အရွား ပင္ျဖစ္ေပသည္။ သို႔ျဖစ္၍ မိမိတို႔ ထိုးထြင္းဥာဏ္ျဖင့္ ဇာတ္လမ္းမ်ား စီစဥ္ခင္းက်င္းၿပီး ဗမာပီပီ အခမ္း အနားႏွင့္ ဗမာပီပီ ဝတ္စားဆင္ယင္၍ ျပသဖို႔ရန္ ႀကိဳးစားအားထုတ္သင့္ ၾကသည္” ဟူ၍ ျဖစ္ေလသည္။
ဤအထိ တင္ျပခဲ့သည္မွာ ဗမာ့ ႐ုပ္ရွင္လုပ္ငန္း စတင္ လုပ္ကိုင္စမွ ၈ ႏွစ္ခန္႔အထိ ႐ုပ္ရွင္လုပ္ငန္း အေျခအေန အစီရင္ခံစာႏွင့္ ဗမာ့ ႐ုပ္ရွင္လုပ္ငန္းအေပၚ ေဝဖန္သံုး သပ္ ခ်က္မ်ား ျဖစ္ေလသည္။
ထိုအခ်ိန္မွာသည္ ယခုအခ်ိန္ထိ ဗမာ့႐ုပ္ရွင္လုပ္ငန္း မည္သို႔ျခား နားၿပီနည္း၊ မည္မွ်တိုးတက္လာ ၿပီနည္း။
ေမာင္သစ္လြင္(လူထု)
(ဟံသာဝတီ သတင္းစာ၊ ၆-၃-၁၉၇ဝ)
၁၉၂၈ ခုႏွစ္မွာ ၿဗိတိသွ်အစိုးရ က ႐ုပ္ရွင္စံုစမ္းေရးေကာ္မတီ တစ္ ခုဖဲြ႔ၿပီး ဗမာ့႐ုပ္ရွင္အေၾကာင္း တင္ျပ တဲ့ အစီရင္ခံစာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာျဖစ္တယ္။ အဲဒီ အခ်ိန္အခါက အိႏၵိယျပည္နဲ႔ဗမာ ျပည္ကို ၿဗိတိသွ်အစိုးရက ခြဲျခား မအုပ္ခ်ဳပ္ေသးဘူး။ ဗမာျပည္ကို အိႏၵိယရဲ႕ ျပည္နယ္တစ္ခု အေနနဲ႔ပဲ ထားေသးတယ္။ထားပါေတာ့။ ႐ုပ္ ရွင္စံုစမ္းေရးေကာ္မတီရဲ႕ အစီရင္ခံ စာမွာေတာ့ “ဗမာဇာတ္ ကားမ်ားမွာ ရွည္လ်ားသည့္ျပင္ ဇာတ္လမ္းသ႐ုပ္ ေဖာ္မႈမွာလည္း ရွည္လ်ားသည္။ ဇာတ္လိုက္မ်ား ဝတ္ဆင္ပံုမွာ ဗမာမက်၊ ဘာမက် ေရွ႕ေနာက္မညီ ျဖစ္ေန၍…ဗမာပီပီ ဝတ္စားဆင္ ယင္ျပသဖို႔ရန္ ႀကိဳးစား အားထုတ္သင့္ ၾကသည္…”စသျဖင့္ အစီရင္ခံ တင္ျပတာကို ေတြ႔ရသည္။
ကြၽန္ေတာ္ေရးတဲ့ ေဆာင္းပါး တစ္ပုဒ္မွာေတာ့ “ဗမာ့႐ုပ္ရွင္ သက္တမ္း ႏွစ္၅ဝျပည့္ခဲ့ၿပီ။ ေရႊရတု သဘင္ဆင္ႏႊဲေနၾကၿပီ။… ဗမာ့႐ုပ္ ရွင္သမိုင္းကို ျပန္လည္ ဆန္းစစ္တဲ့ အခါ လိုေနေသးတာ တစ္ခုေတြ႔ရ တယ္။ အဲဒါက ဘာလဲဆိုေတာ့ ဗမာ့ ႐ုပ္ရွင္ႏွစ္၅ဝကာလမွာ ဗမာ့ေတာ္ လွန္ေရး သမိုင္းဝင္ ႐ုပ္ရွင္ကားေတြ အခုထိ မထုတ္ႏိုင္ေသးတဲ့အခ်က္ပဲ” စသျဖင့္ ေရးတာေတြ႔ရပါတယ္။
အခုထိတင္ျပတာကေတာ့ လြန္ ခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၅ဝေလာက္က ေရးခဲ့တာ ေလးေတြ သတိရလို႔ ဆက္ႏႊယ္ရာ အေၾကာင္းေလးေတြပါ။ ဗမာ့႐ုပ္ရွင္ ႏွစ္၁ဝဝ ျပည့္ေတာ့မယ္။ တိုးတက္ ပါေစ ဆႏၵျပဳပါတယ္။
ေမာင္သစ္လြင္(လူထု)
