ဓာတ္ပံုထဲတြင္
မတ္တတ္ျမင္သည္
သခင္ေညာင္းမွာစိုးမိတကား
(မင္းယုေဝ)
ေဆးလိပ္လည္းတို
ေနလည္းညိဳၿပီ
ငါ့ကို ျပန္ပို႔ၾကပါေလ
(တင္မိုး)
သူခိုးဖမ္းပါ
လမ္းၾကားမွာလား
ပန္ကာေအာက္မွာ ထိုင္ေနသည္
(ေမာင္ယဥ္မြန္)
ျမန္မာသံုးေၾကာင္းကဗ်ာမ်ား သည္ ေလးလံုးစပ္ကို အေျခခံပါ သည္။ အထက္ပါကဗ်ာသံုးပုဒ္၌ ကာရန္ယူပံုမွာ ၄-၃-၂ ျဖစ္ပါသည္။ ဆရာမင္းယုေဝကဗ်ာမွာ အခ်စ္ ကဗ်ာ၊ အခ်စ္ခံစားခ်က္ျဖစ္ပါသည္။ ဆရာတင္မိုးကဗ်ာမွာ ေလာက သဘာဝအျဖစ္အပ်က္တုိ႔ အထိ ခံစားရပါသည္။ ဆရာေမာင္ယဥ္မြန္ ကဗ်ာမွာ ေခတ္ကိုထင္ဟပ္ ေစႏိုင္ ေသာ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ျဖစ္ပါသည္။
ဟိုကၠဴကဗ်ာ၏ပံုစံမွာ စာ ေၾကာင္းသံုးေၾကာင္းရွိပါသည္။ ပထမစာေၾကာင္းတြင္ ဝဏၰ ၅လံုး၊ ဒုတိယစာေၾကာင္းတြင္ ၇လံုး၊ တတိယစာေၾကာင္းတြင္ ၅လံုး၊ စုစု ေပါင္း ဝဏၰ၁၇လံုး ရွိပါသည္။ တစ္ခါတစ္ရံကား ျ>ြခင္းခ်က္ရွိတတ္ ပါသည္။ အေၾကာင္းအရာအားျဖင့္ ဆိုလွ်င္ ဟိုကၠဴစာဆိုတို႔သည္ ရာသီဥတုကို ထီးခ႐ိုင္အျဖစ္ထား၍ ရာသီဥတု အေျခအေနကို ထီးလက္ ထီးအံုအျဖစ္ ေဆာက္ၿပီးလွ်င္ ခံစားမႈကို ထီးရြက္ပန္းပြား အဆင္ တန္ဆာမ်ားအျဖစ္ မြမ္းမံဆင္ယင္ ၾကပါသည္။ (မင္းသုဝဏ္- ဟိုကၠဴ ကဗ်ာ ျမည္းစရာ-၃)
ပန္းလွကန္စြန္းႏြယ္
ေရငင္ပံုးကို သူကပ္တြယ္
ေရကိုေတာင္းယူတယ္
ခ်ီယို (၁၇ဝ၁-၁၇၇၅)ရဲ႕ ကဗ်ာ ျဖစ္ပါသည္။ ခ်ီယိုသည္ ဂ်ပန္အမ်ိဳး သမီးစာဆိုတို႔တြင္ လူႀကိဳက္အမ်ား ဆံုးျဖစ္သည္ဟု သိရပါသည္။ သူ႔ အတၳဳပၸတၱိတြင္ လြမ္းစရာ၊ ေဆြးစရာ၊ စိတ္ဝင္စားစရာ ပါးစပ္ရာဇဝင္ခန္း အမ်ားအျပား ပါဝင္ေနသျဖင့္ အျဖစ္မွန္ကို သိဖို႔ရန္ ခက္လွသည္ ဟု သမိုင္းဆရာတုိ႔က ေရးၾကပါ သည္။
အထက္ပါကဗ်ာတြင္ ရြာသူ အမ်ိဳးသမီးငယ္တစ္ဦး ေရခပ္ထြက္ လာသည္။ ေရတြင္းသို႔ေရာက္၍ ေရ ငင္ရန္ေရပံုးကိုၾကည့္လိုက္ေသာအခါ ေရပံုးႀကိဳးတြင္ ကန္စြန္းရြက္တစ္ပင္ တြယ္ကပ္ေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ကန္စြန္းႏြယ္ ပန္းပြင့္ေလးသည္ ေန ေရာင္တြင္လည္း ရႊင္ေနသည္။ ဤ ႀကိဳးကိုဆြဲ၍ ဤေရပံုးႏွင့္ ေရငင္ လွ်င္ ကန္စြန္းႏြယ္ကေလးျပတ္ရွာ ေတာ့မည္။ သဘာဝအလွကို ျမတ္ႏိုး ေသာ အမ်ိဳးသမီးငယ္သည္ ေနာက္ဆံုး၌ အိမ္နီးခ်င္းမိတ္ေဆြထံ မွ ေရေတာင္းယူကာ အိမ္ျပန္သြားပါ ေတာ့သည္။
ေနာက္တစ္ပုဒ္ကို ေဖာ္ျပလိုက္ ပါေသးသည္။ ဗသွ်ိဳး (၁၆၄၄-၁၆၉၄) ေရးေသာ ကဗ်ာျဖစ္ပါသည္။
အိုင္အိုႀကီးပါလား
အလိုေရႊဖားခုန္ဆင္းသြား
ပလံုေရသံၾကား
အိုမင္းေသာ အိုင္ႀကီးတစ္အိုင္ ရွိပါသည္။ အလြန္လည္း တိတ္ဆိတ္ ပါသည္။ ထိုအိုင္အတြင္းသို႔ ၾကာဖက္ ေပၚက ဖားတစ္ေကာင္ ခုန္ဆင္းသြား ပါသည္။ ပလံုဟု ေရသံၾကားရပါ သည္။ ကဗ်ာက ထိုသို႔သာေဖာ္ျပပါ သည္။
စာဆိုသည္ တိတ္ဆိတ္ျခင္းတြင္ ေမ့ေျမာေနခိုက္ ဖားခုန္သံေၾကာင့္ လန္႔ႏိုးသြားသည္။ ေလာက၏ တိတ္ဆိတ္ၿငိမ္းခ်မ္းျခင္းကိုလည္း ဤသို႔ေသာ ဖားခုန္သံမ်ားက ဖ်က္ ဆီးတတ္ပါကလားဟု ေတြးမိေပလိမ့္ မည္။
ဆရာတစ္ဦးမူ ဤကဗ်ာသည္ ထာဝရတရားႏွင့္ တစ္ခဏတရား တုိ႔ကို တစ္ခ်က္တည္း ဖမ္းယူႏိုင္ သည္ဟု ဆိုပါသည္။ ထာဝရတရား သည္ အိုင္အိုႀကီးျဖစ္၍ ဖားခုန္ သံသည္ တစ္ခဏေႏွာင့္ယွက္မႈ ျဖစ္သည္။ ဖားခံုသံၿပီးလွ်င္ အိုင္အို ႀကီးသည္ ထာဝရတရားထဲသို႔ နစ္ဝင္ သြားျပန္သည္။
ကြၽန္ေတာ္သည္ သံုးေၾကာင္း ကဗ်ာေလးမ်ားကိုလည္း ႏွစ္လိုစြာ ဖြဲ႕ဆိုျဖစ္ပါသည္။ ဖြဲ႕ဆိုျဖစ္ေသာ ကဗ်ာထဲမွ ေအာက္ပါကဗ်ာေလး ႏွစ္ပုဒ္ကို ေဖာ္ျပခ်င္ပါသည္။
လြမ္း
ျမက္ဖ်ားေပၚက ႏွင္းစက္ကေလး
ေနေရာင္ကုတ္လို႔ လြင့္ကာေျပး
သဘာဝရဲ႕ အလြမ္းေတး
ေနာက္ဆံုးပံုရိပ္
ေၾကးစည္ကိုထုပါ
ေရအိုးကိုခြဲပါ
သံသရာလွည္းကိုေတာ့ ကိုယ္ကိုယ္ တိုင္ပဲ ဆက္ဆြဲသြားေပါ့ဆရာမင္းသုဝဏ္၏ ဟိုကၠဴ ကဗ်ာျမည္းစရာ ကဗ်ာစာအုပ္ကို ဖတ္ၿပီး ဂ်ပန္ကဗ်ာလို ၅-၇-၅ ဖြဲ႕ စည္းမႈနဲ႔ ကဗ်ာစပ္လိုစိတ္လည္း ျဖစ္ ေပၚလာပါသည္။ ဖန္တီးၾကည့္မိ ေသာအခါ ၾကည္လင္မႈ၊ ႏွစ္သိမ့္မႈ ရဲ႕ရသကို ခံစားရပါသည္။ ေရးျဖစ္ ေသာ ကဗ်ာႏွစ္ပုဒ္ကို ေဖာ္ျပခ်င္ပါ သည္။
အိပ္ရာဝင္ခ်ိန္
မ်က္ေစ့ကိုေမွးမိွတ္
အေတြးေတြကို ရပ္နားအိပ္
ထင္လာတဲ့အတိတ္
အနာတရ ျမင္ကြင္း
ေနေရာင္ေအာက္မွာပါ
အေရျပားတို႔ တြန္႔လိပ္တာ
လက္ဖ်ံ႐ိုးေပၚမွာ
ျမန္မာသံုးေၾကာင္းကဗ်ာႏွင့္ ဂ်ပန္ဟိုကၠဴကဗ်ာတုိ႔ကို ကဗ်ာစပ္ ၾကည့္ေသာအခါ ထူးျခားေသာ စိတ္ခံစားမႈျဖင့္ စိတ္ေက်နပ္မႈကို ရရွိ ပါသည္။ ဆရာမင္းသုဝဏ္ကလည္း ဟိုကၠဴကဗ်ာတြင္ ဂ်ပန္စာဆိုတုိ႔၏ ေစ့စပ္ေသခ်ာမႈ၊ သိပ္သည္းက်စ္ လ်စ္မႈ၊ စနစ္ဇယားရွိမႈ၊ စည္းကမ္း ႐ိုေသမႈ၊ ေခြၽတာၿခိဳးၿခံမႈ၊ စြဲလမ္းခိုင္ၿမဲ မႈ၊ ထၾ<ြကထက္သန္မႈ၊ ႀကိဳးစားအား ထုတ္မႈ၊ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္မႈ စေသာ ၾကည္ညိဳဖြယ္ဂုဏ္တုိ႔ကို ေတြ႔ သည္ဟု ဆိုထားပါသည္။ ေနာင္တြင္ လည္း စိတ္အဆာေျပသလို ဆက္ လက္စပ္ဆိုႏိုင္လိမ့္မည္ဟု ထင္ျမင္မိ ပါသည္။
ေမာင္ၾကည္သာ (ေတာင္တြင္း)
