မဟာဝိဇၨာ တန္းေက်ာင္းသားကြၽန္ေတာ္၏ ေက်ာင္းေပ်ာ္ ႀကီးဘဝမွာ အဆံုးမသတ္ေသးပါ။ ၁၉၆၅ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလမွာ ကြၽန္ေတာ္ ပုသိမ္ေကာလိပ္မွ ရန္ကုန္ဝိဇၨာႏွင့္ သိပၸံတကၠသိုလ္သို႔ ျပန္ေျပာင္းရသည္။ ရန္ကုန္ျပန္ ေရာက္သည္ႏွင့္ ေက်ာင္းသားျပန္ျဖစ္ ဖို႔ အေၾကာင္းဖန္လာသည္။ မဟာ ဝိဇၨာတန္း ဆက္တက္ခြင့္ရေသာ ေၾကာင့္ျဖစ္သည္။
ထိုကာလမွာ တကၠသိုလ္ပညာ ေရးစနစ္ ေျပာင္းစကာလျဖစ္သည္။ ဘာသာတြဲစနစ္မွ အဓိကဘာသာ စနစ္သို႔ ေျပာင္းလဲျခင္းျဖစ္သည္။ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္လက္ေအာက္ရွိ မဟာဌာနမ်ားသည္ သီးျခား တကၠသိုလ္မ်ားအျဖစ္သုိ႔ ေျပာင္းသြား သည္။ ေဆးတကၠသိုလ္၊ စက္မႈတကၠ သိုလ္၊ ပညာေရးတကၠသိုလ္၊ စီးပြား ေရးတကၠသိုလ္စသည့္ အသက္ေမြး ဝမ္းေက်ာင္းပညာ တကၠသိုလ္မ်ား ထိုအခ်ိန္ကစ၍ ေပၚေပါက္သည္။ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ႏွင့္ မႏၲေလး တကၠသိုလ္တုိ႔က ဝိဇၨာႏွင့္သိပၸံတကၠ သိုလ္မ်ားအျဖစ္ အမည္ေျပာင္းသြား သည္။ စနစ္သစ္အရ ၁၉၆၆ ခုႏွစ္ တြင္ ပထမဆံုး အဓိကဘာသာဘြဲ႕ရ မည့္ သူမ်ားထဲက မဟာတန္းတက္ဖို႔ အဆင့္မီသူမ်ားကို မဟာတန္းဆက္ တက္ခြင့္ျပဳရမည္ျဖစ္သည္။ ေက်ာင္း သားမ်ားပင္ မဟာတန္းတက္ရေတာ့ မည္ျဖစ္သည့့္အတြက္ ကြၽန္ေတာ္အ ပါအဝင္ ဂုဏ္ထူးတန္းေအာင္ၿပီး ဆရာ၊ ဆရာမျဖစ္ေနသူမ်ား မဟာ တန္းဆက္တက္ခြင့္ရပါသည္။
ျမန္မာစာဌာနတြင္ မဟာဝိဇၨာ တန္း မတက္ရေသးသူမ်ားမွာ ၁၅ ေယာက္၊ အေယာက္ ၂ဝ ေလာက္ရွိ သည္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အုပ္စုက အငယ္ဆံုးအုပ္စုျဖစ္သည္။ ရန္ကုန္ မွာရွိေနတုန္း မဟာဝိဇၨာတန္းၿပီး ေအာင္ တက္ထားခ်င္ေၾကာင္း ဆရာ ပါေမာကၡကို ကြၽန္ေတာ္တို႔က တင္ျပ ရာ ဆရာပါေမာကၡက တက္ခြင့္ျပဳ လုိက္ပါသည္။ သို႔ျဖင့္ ၁၉၆၅-၆၆ ပညာသင္ႏွစ္မွာ ကြၽန္ေတာ္အပါ အဝင္ သူငယ္ခ်င္းမ်ား၊ အစ္ကိုအစ္မ မ်ား၊ မဟာဝိဇၨာေနာက္ဆံုးႏွစ္၊ အပိုင္း (၁) တက္ရပါေတာ့သည္။ M.A Final Part I ဟု အဂၤလိပ္လို ေခၚပါ သည္။
ဂုဏ္ထူးတန္းမေအာင္ေသးဘဲ ႐ိုး႐ိုးဘြဲ႕ျဖင့္ ဆရာ၊ ဆရာမျဖစ္လာ သူမ်ားက မဟာဝိဇၨာအရည္အခ်င္း စစ္ အပိုင္း (၁)၊ M.A Qualifying Part I စတက္ရသည္။ M.A (Q) I ဟုေခၚပါသည္။ သူတုိ႔က အရည္ အခ်င္းစစ္တန္းကို ၂ ႏွစ္တက္ၿပီးလွ်င္ ေနာက္ဆံုးႏွစ္အပိုင္း (၁) တက္ရမည္ ျဖစ္သည္။ အရည္အခ်င္းစစ္တန္းမွာ ၂ ႏွစ္၊ ေနာက္ဆံုးႏွစ္မွာ ၂ ႏွစ္တက္ ရသည္။ ေနာက္ဆံုးႏွစ္၊ အပိုင္း (၂) M.A Final Part II ေအာင္ၿပီးလွ်င္ ေတာ့ က်မ္း (Thesis) တစ္ေစာင္ ျပဳစုတင္သြင္းရမည္ျဖစ္သည္။ က်မ္း တင္ၿပီးလွ်င္ေတာ့ မဟာဝိဇၨာဘြဲ႕ရ ပါၿပီ။
ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ မဟာဝိဇၨာတန္း စတက္သည့္ ၁၉၆၅-၆၆ ပညာ သင္ႏွစ္တြင္ ျမန္မာစာဌာနမွာ ဘာသာေဗဒ (Linguistics) ဘာသာ ရပ္ကို စတင္သင္ၾကားသည္ႏွင့္ ႀကံဳရပါသည္။ ယခင္က ျမန္မာစာ ဌာနမွာ ဘာသာေဗဒမသင္ရပါ။ ပါေမာကၡဆရာႀကီးဦးဝန္ (မင္း သုဝဏ္)လက္ထက္ ၁၉၆၁-၆၂ ခုႏွစ္ တြင္ ဘာသာေဗဒသင္ၾကားရန္ စတင္လမ္းခင္းေပးခဲ့သည္။ ၁၉၆၅ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔၏ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားျဖစ္ေသာ ဆရာႀကီးဦးေရႊ သြင္ (ျမန္မာစာပါ ေမာကၡ၊ ၿငိမ္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဝိဇၨာႏွင့္ သိပၸံပညာရွင္ မ်ားအဖြဲ႕၊ အလုပ္အမႈေဆာင္အဖြဲ႕ ဝင္၊ ကြယ္လြန္) ႏွင့္ ဆရာႀကီး၏ဇနီး ဆရာမႀကီး ေဒၚခင္ခင္ေအး (ရန္ကုန္ စက္မႈတကၠသိုလ္၊ ျမန္မာစာကထိက ဌာနမွဴး၊ ၿငိမ္း)တို႔သည္ ႏိုင္ငံျခား ပညာေတာ္သင္အျဖစ္ လန္ဒန္ တကၠသိုလ္တြင္ ဘာသာေဗဒ၊ သဒၵ ေဗဒပညာရပ္မ်ား သြားေရာက္သင္ ၾကားခဲ့ၿပီး၊ မဟာဝိဇၨာဘြဲ႕မ်ားရယူၿပီး ျပန္ေရာက္လာသည္။ ပါေမာကၡႀကီး ဦးေမာင္ေမာင္ႀကီးက မဟာဝိဇၨာ တန္းႏွင့္ ျမန္မာစာအဓိက စတုတၳ ႏွစ္တို႔တြင္ ဘာသာေဗဒ၊ သဒၵေဗဒ စတင္သင္ၾကားရန္ တာဝန္ေပးသည့္ အတြက္ ဆရာႀကီးဦးေရႊသြင္က သဒၵ ေဗဒ၊ ဆရာမႀကီး ေဒၚခင္ခင္ေအးက ဘာသာေဗဒပညာရပ္မ်ား စတင္ သင္ၾကားသည္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔မွာ မဟာဝိဇၨာတန္းတြင္ ဘာသာေဗဒ၊ သဒၵေဗဒကို ဦးဦးဖ်ားဖ်ား စတင္ သင္ၾကားခြင့္ ရသူမ်ားျဖစ္ပါသည္။
ဘာသာေဗဒ၊ သဒၵေဗဒ ပညာ ရပ္မ်ားမွာ အေနာက္ႏိုင္ငံ၊ အေရွ႕ ႏိုင္ငံ တကၠသုိလ္မ်ားတြင္ ထြန္းကား ေနသည္မွာ ၾကာပါၿပီ။ မဟာဘြဲ႕၊ ပါရဂူဘြဲ႕မ်ားေပးေနသည္မွာ ၾကာပါ ၿပီ။ ဘာသာစကားကို သိပၸံ နည္းက် ေလ့လာေသာ ပညာရပ္ျဖစ္၍ အလြန္အသံုးဝင္ပါသည္။ ကြၽန္ေတာ္ တို႔ႏိုင္ငံကဲ့သို႔ တိုင္းရင္းသား ဘာသာ စကားမ်ားစြာရွိေသာ ႏိုင္ငံအတြက္ ဘာသာေဗဒ ပညာရပ္ထြန္းကားရန္ အလြန္ လိုအပ္ပါသည္။ ထိုပညာရပ္ ကို သင္ယူရသည္မွာ စိတ္ဝင္စားစရာ ေကာင္းပါသည္။ ဦးဦးဖ်ားဖ်ား သင္ယူခြင့္ရသည့္အတြက္ ဝမ္းသာ ဂုဏ္ယူစရာျဖစ္ပါသည္။
သို႔ေသာ္ ထိုပညာရပ္ႏွင့္ပတ္ သက္၍ စိတ္ထင္ရာေျပာၾက ဆိုၾက၊ ေဝဖန္ၾကသည့္အသံမ်ားလည္း ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ၾကားေနရသည္။ ‘ဘာသာေဗဒဆိုတာ ျမန္မာစာကို အဂၤလိပ္လိုသင္တာပါကြာ’ ဟု ထင္ မိထင္ရာ ေျပာပံုမ်ိဳးကိုလည္း ၾကား ရသည္။ ”တို႔ျမန္မာစာထဲမွာ ဘာသာ စကားေလ့လာနည္းေတြ နဂိုကတည္း က ရွိၿပီးသားပဲဟာ။ ဘာသာေဗဒ သင္ဖို႔ မလိုအပ္ပါဘူး”ဟု မလိုမလား ေျပာပံုမ်ိဳးလည္း ၾကားရပါသည္။ အေျပာင္းအလဲတစ္ခု ႀကံဳလာသည့္ အခါတြင္ ထိုအေျပာင္းအလဲကို အသာတၾကည္ လက္မခံလိုေသာ လူ အခ်ဳိ႕၏ သဘာဝအတိုင္း ထိုအသံ မ်ား ထြက္လာျခင္းျဖစ္သည္ဟု ေကာက္ခ်က္ခ်မိပါသည္။
မဟာဝိဇၨာေနာက္ဆံုးႏွစ္ အပိုင္း (၁) တြင္ ‘ဘာသာစကား’ကို အထူး ျပဳသင္ယူရမည္ျဖစ္ၿပီး အပိုင္း ၂ ေရာက္လွ်င္ ‘စာေပ’ကို အထူးျပဳ သင္ယူရမည္ျဖစ္သည္။ ထိုႏွစ္မွာ ဘာသာစကားကို အထူးျပဳရသည့္ အတြက္ ဘာသာစကားဆိုင္ရာ သင္႐ိုးမ်ားကို ျပ႒ာန္းထားသည္။ ေရွးျမန္မာေက်ာက္စာ၊ ေခတ္လယ္ မြန္ေက်ာက္စာ၊ ဘာသာေဗဒ၊ သဒၵ ေဗဒဟူ၍ ဘာသာ ၄ ခုခြဲထားၿပီး သင္ၾကားပို႔ခ်ေပးပါသည္။
ေရွးေဟာင္းျမန္မာေက်ာက္စာ မ်ားကို ကထိကဆရာမႀကီး ေဒၚခင္ ေစာက ပို႔ခ်ေပးသည္။ ယခင္က မသင္ရေသးေသာ ပုဂံေခတ္၊ ပင္းယ ေခတ္၊ အင္းဝေခတ္ ေက်ာက္စာ မ်ားကို ဆက္သင္ေပးသည္။ ဆရာ မႀကီးက သင္မည့္ေက်ာက္စာမ်ား ကို ေရြးခ်ယ္၍ လက္ႏွိပ္စက္ ႐ိုက္ခိုင္း ၿပီး စာကူးစက္ျဖင့္ကူး၍ ျဖန္႔ေဝ သင္ၾကားေပးသည္။ မင္ကူးေက်ာက္ စာမ်ားႏွင့္ ေက်ာက္စာဓာတ္ပံုမ်ားကို လည္း ေလ့လာရသည္။
ေခတ္လယ္မြန္ေက်ာက္စာ ျဖစ္ ေသာ ေရႊတိဂံုမြန္ေက်ာက္စာကို ပါေမာကၡဆရာႀကီး ဦးေမာင္ေမာင္ ႀကီးက ပို႔ခ်သည္။ ဂုဏ္ထူးတန္းက ရာဇကုမာရ္၊ ေရႊစည္းခံုစေသာ ေရွး ေခတ္မြန္ေက်ာက္စာမ်ား သင္ယူၿပီး ျဖစ္၍ ေခတ္လယ္မြန္ေက်ာက္စာမ်ား ကို အခက္အခဲမရွိပါ။ ေရွးမြန္၊ ေခတ္ လယ္မြန္၊ ေခတ္သစ္မြန္ ေဝါဟာရ မ်ား အဆင့္ဆင့္ေျပာင္းလဲလာပံုကို စနစ္တက် ေလ့လာရပါသည္။
သဒၵေဗဒ (phonetics) ကို ဆရာႀကီး ဦးေရႊသြင္က ပို႔ခ်ေပး သည္။ ဆရာႀကီးမွာ သဒၵေဗဒကို အထူးျပဳေလ့လာၿပီး ရွမ္းဘာသာ စကား၊ မြန္ဘာသာစကားတုိ႔ကို သဒၵ ေဗဒအျမင္ျဖင့္ ေလ့လာေသာ စာတမ္းမ်ားျပဳစုခဲ့သည္။ ဆရာႀကီးက လန္ဒန္တကၠသုိလ္မွ ဝါရင့္ကထိက အမ္းစထေရာင္း (Mrs. Armstrong) ႏွင့္ ဆရာႀကီး ဦးေဖေမာင္တင္တို႔ ျပဳစုေသာ A Burmese Phonetic Reader ကို ျပ႒ာန္းသင္ၾကားသည္။ (ေနာက္ပိုင္းတြင္ ‘ျမန္မာသဒၵေဗဒ ဖတ္စာ’ အမည္ျဖင့္ ဆရာႀကီး ဦးေရႊ သြင္၊ ျမန္မာဘာသာျပန္သည္။) Danial Thones ၏ English Phonetics စာအုပ္လည္း ေလ့လာ ရသည္။ အသံထြက္ပံုကို ဆရာႀကီးက သာဓကေဆာင္ျပရာတြင္ တပည့္မ်ား က ဆရာႀကီး၏ ႏႈတ္ခမ္းလႈပ္ရွား ပံုမ်ားကို ေငးၾကည့္ရင္း ‘ဆရာ့ ႏႈတ္ခမ္းကေလးက သိပ္လွတာပဲ’ဟု တိုးတိုးေျပာၾကသည္ကို မွတ္မိေနပါ သည္။ အသံထြက္ရာတြင္ မွန္မွန္ ကန္ကန္ထြက္ႏိုင္ေအာင္ နားေလ့ က်င့္မႈ Ear training လုပ္ရပံုကို ဆရာႀကီးက အေလးအနက္ေျပာျပ ပါသည္။
ဆရာမႀကီး ေဒၚခင္ခင္ေအးက ဘာသာေဗဒ (Linguistics) သင္ ၾကားေပးသည္။L.Bloom Field ၏ Language က်မ္းကို ျပ႒ာန္းသည္။ ထိုစာအုပ္မွာ ၁၉၃ဝ ျပည့္ႏွစ္က ျပဳစုခဲ့ေသာ က်မ္းျဖစ္ၿပီး ဘာသာ ေဗဒနယ္ပယ္တြင္ ထင္ရွားေသာ က်မ္းျဖစ္သည္။ ထိုက်မ္းမွ ဖတ္ရ မည့္အခန္းမ်ားကို ဆရာမႀကီးက လမ္းၫႊန္ၿပီး အိမ္မွာဖတ္ခဲ့ၿပီးေနာက္ အတန္းထဲမွာ ေျပာဆိုေဆြးေႏြးရ သည္။ ဘာသာေဗဒပညာရပ္ႏွင့္ စတင္ေတြ႕ရသည့္အတြက္ မ်ားစြာ စိတ္ဝင္စားမိပါသည္။ ဘာသာစကား ၏ သဘာသဘာဝ၊ စကားလံုးဖြဲ႕ပံု၊ ဝါက်ဖြဲ႕ပံု၊ အနက္အဓိပၸာယ္စသည့္ အခန္းမ်ားကို အေသးစိတ္ဖတ္႐ႈ ေလ့လာျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ ဆရာႀကီးႏွင့္ ဆရာမႀကီးတို႔က တကၠသိုလ္ပညာ ပေဒသာစာေစာင္တြင္ ‘သဒၵေဗဒ အေျခခံ’၊ ‘ဘာသာေဗဒ အေျခခံ’ ဟူေသာ ေဆာင္းပါးမ်ားေရးသား သည့္အတြက္ ဘာသာရပ္ေလ့လာမႈ တြင္ အေထာက္အကူျဖစ္ပါသည္။
ထိုႏွစ္တြင္ ‘ဆရာတစ္ပိုင္း၊ ေက်ာင္းသားတစ္ပိုင္း’အျဖစ္ လႈပ္ ရွားရပါသည္။ နည္းျပတန္း တာဝန္ က်ေသာ အခန္းမ်ားတြင္ သြားဘက္ ဆိုင္ရာ ပထမႏွစ္ (B.D.S) ၊ တိရစၧာန္ ေဆးကု ပထမႏွစ္ (B.D.S) အတန္း မ်ားလည္း ပါဝင္သည္။ ဥပေဒပညာ၊ သစ္ေတာပညာ၊ သတၱေဗဒ ပထမ ႏွစ္အတန္းမ်ားလည္း ပါဝင္သည္။ ထိုအတန္းမ်ားကို နည္းျပတန္းဝင္ လိုက္၊ အေျဖလႊာမ်ား စစ္ေဆးေပး လိုက္၊ ေက်ာင္းသားအျဖစ္ မဟာဝိဇၨာ တန္း ေျပးတက္လိုက္ျဖင့္ လႈပ္ရွား ရသည္မွာ ပင္ပန္းေသာ္လည္း ေပ်ာ္ ပါသည္။ ဘာသာစကားေလ့လာမႈကို လည္း ပို၍စိတ္ဝင္စားလာပါသည္။ တကၠသိုလ္ပညာပေဒသာစာေစာင္ အတြဲ ၁၊ အပိုင္း ၁ မွာ ကြၽန္ေတာ္၏ ‘လူ႔ကိုယ္ခႏၶာႏွင့္ ဘာသာစကား’ ဆို ေသာ ေဆာင္းပါး အေရြးခံရသည့္ အတြက္ အလြန္ဝမ္းသာသြားၿပီး ဘာသာစကားေလ့လာမႈဘက္သို႔ မ်ားမ်ားအာ႐ံုျပဳမိပါေတာ့သည္။
ေမာင္ခင္မင္(ဓႏုျဖဴ)
