ေနာက္ဆံုးသင္တန္းအပရေဂါယာနေဆာင္မွ ႏိုင္ငံ ေရးသင္တန္းၿပီးခါနီးပါၿပီ။ သင္တန္း ကာလၿပီးခါနီးေလေလ သင္တန္း ခ်ိန္ ပိုမ်ားလာေလေလျဖစ္သည္။ ညစာ စားၿပီးသည္ႏွင့္ ည ၇ နာရီမွ ၉ နာရီအထိ သင္တန္းခန္းဝင္ၿပီး ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားမွာ ပါဝင္ေဆြးေႏြးရ ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ လက္ရွိ ျဖစ္ ပ်က္ေနေသာ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး ကိစၥရပ္မ်ားကိုလည္း ေဆြးေႏြးၾက သည္။ ေဆြးေႏြးရင္း စကားလြန္သြား လွ်င္ ဆရာမ်ားက ျပန္ထိန္းေပးၾက သည္။ ‘အေျခအေနကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ လည္း သိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ခဏေတာ့ သည္းခံၾကပါဦး’ ဆိုေသာ ေျဖသိမ့္ စကားမ်ိဳးေတြလည္း ၾကားရသည္။
စာတမ္းေခါင္းစဥ္မ်ား ေၾကညာ ေပးၿပီး ႏွစ္သက္ရာ ေခါင္းစဥ္ကို ေရြး၍ စာတမ္းျပဳစုရန္ တာဝန္ေပး သည္။ တစ္ဦးခ်င္း ျပဳစုရမည္ျဖစ္ သည္။ သေဘာတရား၊ စီးပြားေရး၊ သမိုင္း၊ စည္း႐ံုးေရးဟူေသာ ဘာသာ ရပ္နယ္ပယ္ တစ္ခုခုထဲက ေရြးခ်ယ္ ရန္ျဖစ္သည္။ ေခါင္းစဥ္မ်ားကို အလွည့္က် ေဆြးေႏြးၿပီး သင္တန္း သားအားလံုးက အကဲျဖတ္ရသည္။ သင္တန္းၿပီးခါနီးအထိ ယခုကဲ့သို႔ တကၠသိုလ္ေကာလိပ္သိပၸံမ်ားမွ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားအား သင္တန္းေပးရ သည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ကို သင္တန္း ဆရာမ်ားက တိတိက်က် မေျပာၾက ေသးပါ။ သို႔ေသာ္ သင္တန္းသားမ်ား က ခန္႔မွန္းမိၾကေသာ အခ်က္တစ္ ခ်က္မွာ ဤသင္တန္းသည္ မၾကာမီ ဖြင့္လွစ္ေတာ့မည့္ ေဒသေကာလိပ္ မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္မႈရွိလိမ့္မည္ ဟူေသာ အခ်က္ျဖစ္သည္။ ပညာေရး ဝန္ႀကီး ေဒါက္တာခင္ေမာင္ဝင္းက သင္တန္းမွာ ေဒသေကာလိပ္ အေၾကာင္း ေဆြးေႏြးသြားသည္။ (ဝန္ႀကီးက ေဒသေကာလိပ္ေခၚ ရီဂ်င္နယ္ (reginal) ေကာလိပ္ကို တခ်ိဳ႕က ‘ရီ (ရယ္)ခ်င္တယ္ေကာ လိပ္’ ဟု ေနာက္ေျပာင္ၾကေၾကာင္း၊ တခ်ိဳ႕ကလည္း ‘ငိုခ်င္တယ္ေကာ လိပ္’ ဟု ေနာက္ေျပာင္ၾကေၾကာင္း ထည့္ေျပာသြားသည္ကို မွတ္မိေန ပါသည္။) သင္တန္းသားမ်ားကေတာ့ ေဒသေကာလိပ္မွာ သင္ၾကားဖိ႔ုတာဝန္ ေပးႏိုင္သည္ဟု ခန္႔မွန္းၾကသည္။
ခန္႔မွန္းသည့္အတိုင္းပင္ သင္ တန္းဆင္းသည့္ေန႔မွာ အက်ိဳး အေၾကာင္းသိရသည္။ ဖြင့္ေတာ့မည့္ ေဒသေကာလိပ္မ်ားမွာ ႏိုင္ငံေရး သိပၸံ (Political Science) ကို ဘာသာရပ္တစ္ခုအျဖစ္ သင္ၾကား ရန္ အစီအစဥ္ရွိေၾကာင္း၊ ယခုသင္ တန္းသားမ်ားထဲက တာဝန္ေပးမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ သင္တန္းဆင္းလွ်င္ ကိုယ့္မိခင္ဌာနမွာ ျပန္လည္တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ရင္း ေစာင့္ၾကရန္ျဖစ္ ေၾကာင္း သိရပါသည္။
ေဒသေကာလိပ္ေတြ စဖြင့္ေနပါ ၿပီ။ ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းမ်ားတြင္ ေဒသေကာလိပ္မ်ား ဖြင့္လိုက္သည္။ အခ်ိဳ႕တိုင္းမ်ားတြင္ ေဒသေကာလိပ္ တစ္ေက်ာင္းထက္ပိုဖြင့္သည္။ ရန္ကုန္တိုင္းမွာ ေဒသေကာလိပ္ ၂ ေက်ာင္းစဖြင့္ၿပီး ေနာက္ႏွစ္မွာ တစ္ ေက်ာင္းထပ္ေပါင္း၍ ၃ ေက်ာင္း ျဖစ္လာသည္။ အားလံုးေဒသ ေကာ လိပ္ ၂ဝ ေက်ာ္ဖြင့္သည္။ ၾသဂုတ္လ က်ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ သင္တန္းသား မ်ားကို ေဒသေကာလိပ္မ်ားမွာ ႏိုင္ငံ ေရးသိပၸံသင္ၾကားရန္ တာဝန္ခ်သည့္ အမိန္႔ထြက္လာသည္။ ရန္ကုန္၊ မႏၲေလး၊ ေမာ္လၿမိဳင္၊ ပုသိမ္စသည့္ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားမွ တကၠသိုလ္ေကာလိပ္ မ်ားတြင္ ကိုယ့္မိခင္ဘာသာရပ္ကို ေရာ၊ ႏိုင္ငံေရး သိပၸံကိုပါ တြဲဖက္ သင္ၾကားရန္ တာဝန္ေပးျခင္းမ်ားရွိ သည္။ အျခားၿမိဳ႕မ်ားရွိ ေဒသ ေကာလိပ္မ်ားတြင္မူ ႏိုင္ငံေရး သိပၸံ ဌာန သီးျခားဖြင့္၍ ဌာနမွဴးအျဖစ္ တာဝန္ယူသင္ၾကားပို႔ခ်ရသည္။ ဌာန မွဴးတာဝန္ယူရေသာ္လည္း တစ္ဌာန မွာ တစ္ေယာက္သာခန္႔ႏိုင္သည္။ ဌာနမွဴးလည္းသူ၊ ေက်ာင္းသားလည္း သူပင္ျဖစ္သည္။ တြဲဖက္သင္ရသည့္ ေက်ာင္းမ်ားမွာေတာ့ ၃ ေယာက္၊ ၄ ေယာက္ စသည္ျဖင့္ တာဝန္ေပးထား သည္။ တစ္ေယာက္က ဌာနမွဴး တာဝန္ယူရသည္။
ထိုႏွစ္တြင္ကြၽန္ေတာ္သည္ ပညာေရးတကၠသိုလ္မွ ပုသိမ္ေကာ လိပ္သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ရသည္။ ပုသိမ္ ေကာလိပ္ ျမန္မာစာဌာနမွာ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ရင္း အနားက ဧရာဝတီ တိုင္း ေဒသေကာလိပ္မွာ ႏိုင္ငံေရး သိပၸံကို တြဲဖက္သင္ၾကားရန္ဟု အမိန္႔စာမွာ ေဖာ္ျပထားသည္။ ပုသိမ္မွာ အပရေဂါယာန သင္တန္း ဆင္း ဆရာ၊ ဆရာမ ၄ ေယာက္က ႏိုင္ငံေရးသိပၸံကို တြဲဖက္သင္ၾကားရပါ သည္။ မူရင္းလစာအျပင္ တိုင္းက အခ်ိန္ပိုင္း လစာခ်ီးျမႇင့္သည္။ ျပန္ စဥ္းစားၾကည့္ေတာ့ ထိုစဥ္က ေျပာင္း လဲလိုက္ေသာ ပညာေရးစနစ္တစ္ခု မွာ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ရျခင္းပါကလား ဟု ေတြးမိပါသည္။
‘ကြၽန္ေတာ္’ႏွင့္ ‘ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ’ တို႔ ၾကာၾကာေရစက္မဆံုလိုက္ပါ။ ေနာက္ႏွစ္တြင္ ဟသၤာတမွာ ေဒသ ေကာလိပ္တစ္ခု (ဧရာဝတီတိုင္း ေဒသေကာလိပ္အမွတ္ ၂)ဖြင့္ေတာ့ ပုသိမ္ေဒသေကာလိပ္မွာ ေက်ာင္း သားေလ်ာ့သြားသည္။ ႏိုင္ငံေရး သိပၸံ ဆရာတစ္ေယာက္က ဟသၤာတ ေဒသေကာလိပ္သို႔ ေျပာင္းရသည္။ ပုသိမ္ေဒသေကာလိပ္မွာ ႏိုင္ငံေရး သိပၸံဆရာ ၂ ေယာက္သာ လိုအပ္ သျဖင့္ တစ္ေယာက္ပိုေနသည္။ ကြၽန္ေတာ္က မိမိဆႏၵအေလ်ာက္ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံဆရာအျဖစ္မွ ထြက္ခြင့္ ေတာင္းၿပီး ပုသိမ္ေကာလိပ္မွာပင္ ဆက္၍တာဝန္ထမ္းေဆာင္ပါသည္။
သို႔ေသာ္ ‘ေက်ာင္းေပ်ာ္ႀကီး ကြၽန္ေတာ္’ သင္တန္းတက္ရသည့္ ေရစက္က မကုန္ေသးပါ။ အမႈထမ္း သက္ ၃ဝ ေက်ာ္မွ သင္တန္းတစ္ခု တက္ရျပန္ပါသည္။ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္တြင္ ေဖာင္ႀကီးဗဟိုဝန္ထမ္း တကၠသိုလ္ မွာ ဖြင့္လွစ္ေသာ တကၠသိုလ္ဆရာ၊ ဆရာမမ်ား မြမ္းမံသင္တန္းအမွတ္ ၂ ကို တက္ရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ သင္ တန္းက တစ္လသင္တန္းျဖစ္သည္။ တစ္ႏိုင္ငံလံုးရွိ တကၠသိုလ္ေကာလိပ္ မ်ားမွ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ား အလွည့္ က် တက္ရသည္။ သင္တန္းအမွတ္ ၁ ဖြင့္ၿပီးေတာ့ အမွတ္ ၂ တက္ရန္ ေခၚသည့္အခ်ိန္တြင္ ဇနီးက ပခုကၠဴ ေကာလိပ္မွာ တာဝန္က်ေနသည္။ တစ္ခ်ိန္တည္း၊ တစ္ၿပိဳင္တည္းၿပီးသြား ေအာင္ သင္တန္းအတူတက္ရန္ စီစဥ္လိုက္သည္။ တပ္ခြဲအလိုက္ ေနရာခ်ထားေသာ အေဆာင္သို႔ ေရာက္၍ လူစံုသည္ႏွင့္ ပတ္ဝန္း က်င္ကို စပ္စုလိုက္ေသာအခါ လုပ္ ေဖာ္ကိုင္ဖက္ မိတ္ေဆြမ်ားကို ေတြ႕ရ သည့္အတြက္ ဝမ္းသာသြားသည္။ ‘အေၾကာင္းညီၫြတ္’သည့္အတြက္ ‘ေဘာင္းဘီဝတ္’ရသည့္ အေတြ႕အ ႀကံဳကလည္း တစ္မ်ိဳးထူးျခားပါသည္။ ယူနီေဖာင္းဝတ္စံုကိုယ္စီျဖင့္ စာသင္ ခန္းသို႔ ‘ခ်ီတက္’ရသည့္အခါ စီးထား ေသာ ‘ဖိနပ္’က ကိုယ့္ကို ေရွ႕ေဆာင္ လမ္းျပလုပ္ၿပီး ေခၚသြားသလို ခံစား လိုက္ရသည္။ ဖိနပ္၏ ေခၚေဆာင္ ရာသို႔ လိုက္ပါရင္း ေျခလွမ္းသြက္ လာသည္။ မနက္ပိုင္း သင္တန္းခ်ိန္ မွာ ဆရာတစ္ေယာက္ၿပီးတစ္ေယာက္ တစ္ခ်ိန္ၿပီးတစ္ခ်ိန္ လာသင္ၾက သည္။ စိတ္ဝင္စားစရာလည္း ေကာင္း ပါသည္။ အိပ္ငိုက္စရာလည္းပါသည္။ တခ်ိဳ႕က သိသိသာသာ ငိုက္ၾကသည္။ မနက္ပိုင္းၿပီးေတာ့ အေဆာင္သို႔ ထမင္းစားျပန္ရသည့္ အခ်ိန္မွာ အပင္ပန္းဆံုးျဖစ္သည္။ ေနပူပူ၊ ေခြၽး ရႊဲရႊဲႏွင့္ လမ္းေလွ်ာက္ရသည္မွာ ကိုယ့္အသက္အရြယ္အရ မသက္သာ လွ။ စားေသာက္ၿပီး၍ ခဏနားၿပီး ေတာ့ လာလမ္းအတိုင္း ခ်ီတက္ရျပန္ သည္။ ညေနပိုင္း သင္တန္းၿပီးေတာ့ စိတ္လက္ေပါ့ပါးစြာ ျပန္လာရသည္။ ညစာစားၿပီး နားနားေနေန ေနႏိုင္ သည္။ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ သြားခ်င္ သြား၊ အေဆာင္မွာ စကားေျပာခ်င္ ေျပာ။ ညေနဘက္ ေနဝင္ခါနီးမွာ အေဖာ္မ်ားႏွင့္ လမ္းေလွ်ာက္ရသည့္ အရသာမွာလည္း တစ္မ်ိဳးထူးသည္။
သင္တန္းမွာ ဌာနအမ်ိဳးမ်ိဳးက လာေရာက္၍ အေၾကာင္းအရာအမ်ိဳး မ်ိဳးကို ပို႔ခ်ေဆြးေႏြးသည့္အတြက္ ဗဟုသုတတိုးပြားသည္။ ျမန္မာ့ယဥ္ ေက်းမႈ ဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ား၊ စီမံခန္႔ခြဲ ေရးကိစၥမ်ား၊ ဘ႑ာ ေငြေၾကးကိစၥ မ်ား၊ ဥပေဒေရးရာမ်ား၊ ျပည္ေထာင္ စုစိတ္ဓာတ္၊ ေခါင္းေဆာင္မႈပညာ စသည္ျဖင့္ သိေကာင္းစရာမ်ားျဖစ္ သည္။ စိတ္ဝင္စားရာ ဘာသာရပ္ကို ဆက္ေလ့လာဖုိ႔ လမ္းစရသည္။
ကြၽန္ေတာ္ျပန္စဥ္းစားၾကည့္ပါ သည္။ ၄ ႏွစ္သားအရြယ္ လူမမည္ ဘဝက အဘိုးထံမွာ ကႀကီးခေခြး စသင္ရသည့္အခ်ိန္ကစ၍ ေနာက္ ဆံုးသင္တန္းတက္ရေသာ အသက္ ၅ဝ ေက်ာ္အထိ ျဖတ္သန္းခဲ့ရေသာ ‘ေက်ာင္းေပ်ာ္ႀကီး’ အေတြ႕အႀကံဳက ကြၽန္ေတာ့္ဘဝမွာ တိုးတက္ရာ တိုး တက္ေၾကာင္းအတြက္ အေရးပါေသာ အေတြ႕အႀကံဳမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း သေဘာေပါက္ပါသည္။ ကြၽန္ေတာ္၏ ကံ့ကူလက္လွည့္ ဆရာျဖစ္ေသာ အဘိုးကစ၍ ကြၽန္ေတာ့္ကို သင္ၾကား ပို႔ခ်လမ္းျပခဲ့ၾကေသာ ဆရာမ်ား၏ အသိပညာ၊ အတတ္ပညာ အေမြ ေကာင္းမ်ား ရရွိသည့္အတြက္ ထို ဆရာမ်ား၏ ဂုဏ္ေက်းဇူးႀကီးမားပံု ကိုလည္း ဆင္ျခင္ေအာက္ေမ့မိပါ သည္။ ေက်ာင္းမ်ား၊ သင္တန္းမ်ားမွာ စိတ္ ခ်မ္းေျမ႕စြာ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္ ပညာ ဆည္းပူးခဲ့ဖူးေသာ ‘ေက်ာင္း ေပ်ာ္ႀကီး’ ဘဝကို ရခဲ့ျခင္းမွာ ‘အရ ေတာ္ ေပစြ’ ဟူ၍ စိတ္ထဲက က်ဴးရင့္ ရင္း ေက်နပ္ေနမိပါေတာ့သည္။
ေမာင္ခင္မင္(ဓႏုျဖဴ)
