ဘာသာေဗဒႏွင့္ကၽြန္ေတာ္(၄)

ကၽြန္ေတာ္ပညာေရးတကၠသိုလ္မွာ ေတာ္ပညာေရးတကၠသိုလ္မွာ  ဘာသာေဗဒသင္ရေသာအခါ ဘာသာေဗဒစာအုပ္မ်ားကို ပို၍ဖတ္ျဖစ္ သည္။ ဘာသာေဗဒ (Linguistics) ေရာ သဒၵေဗဒ (Phonetics) ပါ သင္ေပးရသည္။ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာစကားကို သဒၵေဗဒ အကၡရာ ျဖင့္ အသံဖလွယ္ျခင္း (Phonetic transcription) ကို လက္ေတြ႕ ေလ့ က်င့္ေပးေသာအခါ ေက်ာင္းသားမ်ား စိတ္ဝင္စားပါသည္။ ျမန္မာစာလံုး ေပါင္းသတ္ပံုအတိုင္း ေရးထားေသာ စာေၾကာင္းမ်ားကို သဒၵေဗဒအကၡရာ ျဖင့္ ဖလွယ္ေသာအခါ အသံထြက္ သည့္အတိုင္း ေရးရသည့္အတြက္ အသံထြက္ပံု တိက်မွန္ကန္ေရး အတြက္လည္း အေထာက္အကူျပဳပါ သည္။

ဘာသာေဗဒအခ်ိန္မ်ားကို သူတို႔စိတ္ဝင္စားၾကပါသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ မိတ္ေဆြ ကိုထြန္းျမင့္ (တကၠသိုလ္မင္း ေမာ္)သည္ လန္ဒန္တကၠသိုလ္၊ အေရွ႕တိုင္းႏွင့္ အာဖရိက ပညာသင္ ေက်ာင္း (SOAS) တြင္ ဘာသာေဗ ဒျဖင့္ M.Phil ဘြဲ႕ယူရန္ ပညာသင္ၿပီး ျပန္ေရာက္လာပါသည္။ ကိုထြန္းျမင့္ က ဘြဲ႕အတြက္ ေနာက္ဆံုး စာေမးပြဲ ေျဖဖို႔ က်န္ေနေသးသည့္အတြက္ ထို ကိစၥၿပီးေျမာက္ေအာင္ လံုးပန္းေနရ သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ကြၽန္ေတာ္တိ႔ုကို ဘာသာေဗဒ၊ သဒၵေဗဒသင္ၾကား ေပးခဲ့ေသာ ဆရာႀကီး ဦးေရႊသြင္ႏွင့္ ဆရာမႀကီး ေဒၚခင္ခင္ေအးတို႔မွာ ေမာ္လၿမိဳင္ေကာလိပ္သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ရသည္။ ရန္ကုန္ ဝိဇၨာႏွင့္ သိပၸံတကၠသိုလ္မွာ ေလာ ေလာဆယ္ ဘာသာေဗဒသင္ၾကား ေပးမည့္သူ လိုအပ္ေနသည္။ ထို အေျခအေနေၾကာင့္ ပါေမာကၡဆရာ ႀကီး ဦးေမာင္ေမာင္ႀကီးက ပညာေရး တကၠသိုလ္မွာ လက္ရွိဘာသာေဗဒ သင္ၾကားေနေသာ ကြၽန္ေတာ့္ကို ရန္ကုန္ဝိဇၨာႏွင့္ သိပၸံတကၠသိုလ္ မဟာဝိဇၨာတန္းမွာ ဘာသာေဗဒသင္ ၾကားေပးဖုိ႔ တာဝန္ေပးသည္။ ကြၽန္ေတာ္က…

“ကြၽန္ေတာ္ နားလည္ သေလာက္ေတာ့ သင္ေပး ႏိုင္ပါ တယ္ဆရာ” ဟု ေျပာေသာအခါ ဆရာပါေမာကၡက =ဒါဆို ျဖစ္ပါတယ္ ကြာ။ မင္းသင္ေပးပါ” ဟု ဝမ္းသာ အားရေျပာသည္။ ထိုအခ်ိန္မွာ အံ့ၾသစရာတစ္ခု ေပၚေပါက္လာ သည္။ ရန္ကုန္ဝိဇၨာႏွင့္ သိပၸံတကၠ သိုလ္မွာရွိေနေသာ ကြၽန္ေတာ့္ သူငယ္ခ်င္း ၂ ေယာက္က ဦးေဆာင္ ၿပီး ပါေမာကၡကို အေရးဆိုသည္တဲ့။ “တျခားေက်ာင္း ေရာက္ေနတဲ့သူကို ဘာသာေဗဒ သင္ဖုိ႔ တာဝန္မေပးသင့္ ပါဘူး”ဟု ကန္႔ကြက္အေရးဆိုျခင္းျဖစ္ သည္။ ထိုသတင္းကို ၾကားရေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ ေတာ္ေတာ္အံ့ၾသသြားရ သည္။ စိတ္မေကာင္းလည္းျဖစ္ရ သည္။ ကြၽန္ေတာ္သူတု႔ိႏွင့္ လည္ပင္း ဖက္ကာ ခင္ခင္မင္မင္ ေနထိုင္ရင္း  ပညာေရးတကၠသိုလ္သို႔ ေျပာင္းသြား ရတာ ဘာမွမၾကာေသးပါ။ ယခု ကြၽန္ေတာ့္ကို ‘တျခားေက်ာင္းကလူ’ ဟု နာမည္ တပ္ၿပီး ကန္႔ကြက္သည္ကို နားမလည္ႏိုင္ပါ။ သူတုိ႔ဆီက တစ္ ေယာက္တေယာက္ကို ဘာသာေဗဒ သင္ခိုင္းဖို႔ဆိုတာကလည္း သူတို႔အား လံုး မဟာဝိဇၨာဘြဲ႕အတြက္ ဘာသာ စကားကို က်မ္းမျပဳခဲ့ၾကပါ။ ဘာသာ ေဗဒႏွင့္ အကြၽမ္းတဝင္ မရွိၾကပါ။ စာေပျဖင့္ က်မ္းျပဳၾကသူမ်ားသာျဖစ္ ပါသည္။ ဘာသာေဗဒနည္းျဖင့္ က်မ္းျပဳသူ ကြၽန္ေတာ္ တစ္ေယာက္ သာရွိပါသည္။ ကန္႔ကြက္သူ သူငယ္ ခ်င္း ၂ ေယာက္တြင္ တစ္ေယာက္ မွာ မဟာဝိဇၨာဘြဲ႕ပင္ မရေသးပါ။

စာေပျဖင့္ က်မ္းျပဳဆဲျဖစ္ပါသည္။ သူတုိ႔ႏွင့္အတူ ေရာေယာင္ကန္႔ကြက္ သူ တျခားတစ္ေယာက္ကလည္း မဟာဝိဇၨာတန္းကို စာေပအထူးျပဳ ျဖင့္ တက္ေနသူျဖစ္ပါသည္။ ဆရာ ပါေမာကၡက ထိုအေျခအေနကို သိ သည့္အတြက္ ကြၽန္ေတာ့္ကို ခိုင္းျခင္း ျဖစ္သည္ဟု နားလည္ပါသည္။ သူတုိ႔ကိုယ္တိုင္လည္း သင္ႏိုင္ျခင္း မရွိဘဲ လာသင္မည့္ကြၽန္ေတာ့္ကို ဘာေၾကာင့္ကန္႔ကြက္ရသလဲဟူေသာ အေၾကာင္းကို စဥ္းစားၾကည့္ေတာ့ professional jealousy (ပညာရပ္ ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ မနာလိုမႈ)ေၾကာင့္ ကန္႔ကြက္ျခင္းသာျဖစ္ေၾကာင္း သေဘာေပါက္လာရပါသည္။ သင္ခန္းစာလည္းယူမိပါသည္။  ထိုျဖစ္ရပ္ေၾကာင့္ ဆရာ ပါေမာကၡလည္း စိတ္႐ႈပ္သြားရွာပါ သည္။ ‘တပည့္ေရ မင္းကိုေက်းဇူး တင္ပါတယ္။ သင္ၾကားေရး အစီအစဥ္ ေတာ့ မျဖစ္ေတာ့ဘူးကြာ’ ဟု ေျပာ သည္။ ေနာက္ထပ္သိရသည္က အကယ္၍ ကြၽန္ေတာ္သာ ဘာသာ ေဗဒသင္ျဖစ္လွ်င္ ကြၽန္ေတာ္မေျဖႏိုင္ မည့္ေမးခြန္း အတန္းထဲမွာေမးၿပီး ကြၽန္ေတာ့္ကို ကသိကေအာက္ျဖစ္ ေအာင္လုပ္ဖို႔ပင္ သူတို႔ျပင္ဆင္ထား ေၾကာင္း သိရပါသည္။ အက်ိဳးဆက္ ကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ယခုအထိ ဘာသာေဗဒႏွင့္ အဆက္မျပတ္ေသာ္ လည္း သူငယ္ခ်င္းမ်ားမွာ တစ္သက္ လံုး ဘာသာေဗဒႏွင့္ မနီးစပ္ေတာ့ ျခင္းျဖစ္သည္။

၂ ေယာက္ကေတာ့ ကြယ္လြန္သြားၾကပါၿပီ။ ဘဝတစ္ေကြ႕ မွ အမွတ္တရ သင္ခန္းစာယူစရာ အျဖစ္ ျပန္သတိရမိသည့္အတြက္ ဤအေၾကာင္းေျပာရျခင္းျဖစ္ပါ သည္။  ထိုအခ်ိန္တြင္ တကၠသိုလ္ ပညာပေဒသာစာေစာင္မွာ ဘာသာ စကားဆိုင္ရာ ေဆာင္းပါးမ်ား ကြၽန္ေတာ္ဆက္ေရးျဖစ္ပါသည္။ ‘ျမန္မာစကားသံ ေျပာင္းလဲမႈ’၊ ‘စာ အေရးအသား၏ သေဘာလကၡဏာ မ်ားႏွင့္ ျမန္မာစာအေရးအသား စနစ္’၊ ‘ျမန္မာသဒၵါႏွင့္ ဝါစဂၤရွစ္ပါး ျပႆနာ’စသည့္ ေဆာင္းပါးမ်ား ျဖစ္ ပါသည္။ ပညာပေဒသာစာေစာင္သို႔ မပို႔မီ ဆရာႀကီး ဦးေရႊသြင္ထံ တင္ျပ ရာ ဆရာႀကီးက တည္းျဖတ္ေပးပါ သည္။

ကိုထြန္းျမင့္ M.Phil ဘြဲ႕ အတြက္ စာေမးပြဲေျဖရၿပီးေတာ့ ဌာန မွာ ဘာသာေဗဒ ဆက္သင္သည့္ အတြက္ အဆင္ေျပသြားပါသည္။  ဘာသာေဗဒနည္းျဖင့္ တိုင္း ရင္းသားဘာသာစကားမ်ားကို စနစ္ တက် ေလ့လာရသည့္ ကြင္းဆင္း သုေတသနလုပ္ငန္းတစ္ခုမွာ ပါဝင္ ေဆာင္ရြက္ခြင့္ရသည့္ ျဖစ္ရပ္တစ္ခု ကိုလည္း သတိရပါသည္။ ‘ျမန္မာ ႏိုင္ငံ ပညာေရးသုေတသနဗ်ဴ႐ို’က တိုင္းရင္းသား ကေလးငယ္မ်ား အတြက္ ျမန္မာဖတ္စာျပဳစုေရး သုေတ သနႏွင့္ တိုင္းရင္းသားဘာသာစကား ေလ့လာေရး သုေတသန လုပ္ငန္း မ်ားကို ၁၉၇ဝ ေက်ာ္ ကာလမွာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ပါသည္။ ထို လုပ္ငန္းအတြက္ တိုင္းရင္းသား ဘာသာစကား ၅ ခုကို ကြင္းဆင္း သုေတသနျပဳရန္ႏွင့္ ထိုေဒသမ်ားရွိ မူလတန္းေက်ာင္းမ်ားမွ ကေလးမ်ား ကို ျမန္မာစာသင္ၾကားရာတြင္ ေတြ႕ ႀကံဳရသည့္ အခ်က္မ်ားကိုလည္း သုေတသနျပဳရန္ အဖြဲ႕မ်ားဖြဲ႕၍ သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္မ်ားသို႔ ေစ လႊတ္ပါသည္။

ထိုလုပ္ငန္းအတြက္ ထိုစဥ္က ျမန္မာႏိုင္ငံပညာေရး သုေတသနဗ်ဴ႐ို ဒုတိယၫႊန္ၾကားေရး မွဴး ဆရာႀကီးဦးသန္းဦး (ယခုျမန္မာ စာအဖြဲ႕ဝင္)က တကၠသိုလ္ေကာလိပ္ မ်ားရွိ ျမန္မာစာဌာနမ်ားမွ ဘာသာ ေဗဒႏွင့္ အထိအေတြ႕ရွိသည့္ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားကို ေမတၱာရပ္ခံ၍ တာဝန္ေပးျခင္းျဖစ္သည္။ ကခ်င္၊ ကယား၊ ကရင္၊ ရွမ္းဟူေသာ ျပည္နယ္ ၄ ခုႏွင့္ ခ်င္းဝိေသသတိုင္း သို႔ ကြင္းဆင္း ေလ့လာရမည္ျဖစ္ သည္။ (ထိုအခ်ိန္က ခ်င္းဝိေသသ တိုင္းသည္ ခ်င္းျပည္နယ္ မျဖစ္ ေသးပါ။ ရခိုင္ျပည္နယ္ႏွင့္ မြန္ျပည္ နယ္လည္း မေပၚေပါက္ေသးပါ။)ဆရာႀကီး ဦးေရႊသြင္ႏွင့္ ဆရာမႀကီး ေဒၚခင္ခင္ေအး ေခါင္းေဆာင္သည့္ အဖြဲ႕က ရွမ္းျပည္နယ္ႏွင့္ ကယား ျပည္နယ္၊ ဆရာဦးထြန္းျမင့္ ေခါင္း ေဆာင္သည့္အဖြဲ႕က ကခ်င္ျပည္ နယ္ႏွင့္ ခ်င္းဝိေသသတိုင္း၊ ဆရာမ ေဒၚသန္းသန္းၾကည္ ေခါင္းေဆာင္ သည့္ အဖြဲ႕က ကရင္ျပည္နယ္သို႔ ကြင္းဆင္းမည္ျဖစ္ပါသည္။ ဆရာ ႀကီး ဦးေရႊသြင္ ေခါင္းေဆာင္သည့္ အဖြဲ႕တြင္ ေဒၚေစာၾကည္ၾကည္၊ ဦးေက်ာ္လွႏိုင္ႏွင့္ ကြၽန္ေတာ့္ကိုအဖြဲ႕ ဝင္အျဖစ္ တာဝန္ေပးပါသည္။ ဆရာမႀကီး ေဒၚခင္ခင္ေအး လိုက္ပါ ရန္ ျဖစ္ေသာ္လည္း ဆရာမႀကီးမွာ ေမြးဖြားခါနီး ျဖစ္ေနသည့္အတြက္ မလိုက္ႏိုင္ခဲ့ပါ။ ၁၉၇၂ ခုႏွစ္တြင္ ပထမအႀကိမ္အျဖစ္ အဖြဲ႕မ်ား ခရီး ထြက္ၾကသည္။ ဆရာႀကီး ဦးေရႊသြင္ ေခါင္းေဆာင္ေသာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အဖြဲ႕က ရွမ္းျပည္နယ္ လဲခ်ားၿမိဳ႕နယ္ သို႔ ကြင္းဆင္းရပါသည္။

ျပည္နယ္ ပညာေရးမွဴး ၿမိဳ႕နယ္ပညာေရးမွဴးမ်ား က သြားလာေရး၊ စားေသာက္ေရး ကိစၥမ်ားကို တာဝန္ယူ ေဆာင္ရြက္ ေပးဖို႔ ဆရာႀကီး ဦးသန္းဦးက ႀကိဳ တင္စီစဥ္ထားသျဖင့္ အစစအဆင္ ေျပပါသည္။ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔အဖြဲ႕သည္ ရန္ကုန္မွ ေတာင္ႀကီးသို႔ ေလယာဥ္ ျဖင့္သြားသည္။ ေတာင္ႀကီးတြင္ ကြၽန္ေတာ့္ မိတ္ေဆြ ဘီအီးဒီဘြဲ႕ရ ကိုစိုးေမာင္) ေမာင္တင္ၿမိဳင္၊ အင္းေလး – ကြယ္လြန္) ရွိေနရာ ေတာင္ႀကီးမွ လဲခ်ားသုိ႔ သြားသည့္အစီအစဥ္တြင္ သူကိုယ္တိုင္လိုက္လာၿပီး လဲခ်ားမွ သူ႔မိတ္ေဆြ စာေရးႀကီး ဦးေအာင္ ၾကည္၏အိမ္မွာတည္းခိုၿပီး သုေတ သန ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေအာင္ ကိုစိုး ေမာင္က စီစဥ္ေပးပါသည္။ လဲခ်ား ၿမိဳ႕ အနီးရွိ ဝမ္ပန္း၊ ဝမ္ဆန္း၊ ဝမ့္ဝုန္ ဟူေသာ ရြာ ၃ ရြာရွိ မူလတန္း ေက်ာင္းမ်ားသို႔ သြားေရာက္၍ ကေလးမ်ား ျမန္မာစာသင္ၾကားပံုကို သုေတသနျပဳရသည္။ လဲခ်ားမွာ ရွမ္းအမ်ိဳးသားအထက္တန္းျပဆရာ ဦးစိုင္းလံုက အေမးခံပုဂၢိဳလ္ (informant) အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေပး ၿပီး ရွမ္းစကားသံမ်ား ရြတ္ဆိုျပျခင္း၊ ေဝါဟာရမ်ား၊ ဝါက်မ်ားကို အဓိပၸာယ္ ရွင္းျပျခင္းတုိ႔ကို ေဆာင္ရြက္ရာ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔အဖဲြ႕က အသံသြင္းယူ ပါသည္။ ထို႔ေနာက္ ဆရာႀကီး ဦးေရႊ သြင္၏ လမ္းၫႊန္မႈျဖင့္ ထိုအသံမ်ား ကို ျပန္နားေထာင္ၿပီး IPA  (အျပည္ အျပည္ဆိုင္ရာ သဒၵေဗဒအကၡရာ)ျဖင့္ စနစ္တက်ေရးမွတ္ျခင္း၊ ရွမ္း ဘာသာစကား၏ စကားသံ၊ စကား လံုးဝါက်ဖြဲ႕ပံုတို႔ကို စီစဥ္ျခင္းတို႔ကို အစီအစဥ္တက် ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့ပါ သည္။ ၂ ပတ္ခန္႔ သုေတသနျပဳၿပီး ေနာက္ ရန္ကုန္သုိ႔ ျပန္လာၾကၿပီး သုေတသနအစီရင္ခံစာ ျပဳစုၿပီးေနာက္ ဆရာႀကီး ဦးသန္းဦးလက္သို႔ ေအာင္ ေအာင္ျမင္ျမင္ အပ္ႏွံတင္သြင္းႏိုင္ခဲ့ ၾကပါသည္။

  ေမာင္ခင္မင္(ဓႏုျဖဴ)