၂၀၀၂ ခုႏွစ္ကစ၍ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ျမန္မာစာပါရဂူအႀကိဳသင္တန္းကို ဘာသာစကားအထူးျပဳႏွင့္ စာေပ အထူးျပဳဟူ၍ ခြဲလိုက္သည္။ မဟာ ဝိဇၨာတန္းမွာ အထူးျပဳခဲ့သည့္ ဘာ သာရပ္အတိုင္း ပါရဂူအႀကိဳသင္ တန္းတြင္ ဆက္ယူရသည္။ ဘာသာ စကားအထူးျပဳသင္႐ိုးတြင္’ ေရွး ေဟာင္းစာ’ ဟု ၿခံဳ၍ေခၚေသာ ျမန္မာေက်ာက္စာ၊ ေရွးမြန္ေက်ာက္ စာ၊ ရခိုင္အကၡရာ၊ ပ်ဴစာတို႔လည္း ပါသည္။ ဘာသာေဗဒႏွင့္အတူ သဒၵေဗဒ၊ လူမႈဘာသာေဗဒ၊ အတၳ ေဗဒ၊ ေရးဟန္ပညာဟူေသာ ဘာသာ ေဗဒပညာရပ္ခြဲမ်ားလည္းပါသည္။ စာေပအထူးျပဳသင္႐ိုးတြင္ စာေပ သဘာတရားႏွင့္ ေခတ္အလိုက္စာေပ သင္႐ိုးမ်ားပါသည္။
ကြၽန္ေတာ္က ဘာသာစကားအထူးျပဳတန္းမွာ အတၳေဗဒႏွင့္ ေရးဟန္ပညာ သင္ သည္။ စာေပအထူးျပဳတန္းမွာ စာေပသေဘာတရား သင္သည္။ ပထမဆံုးပါရဂူဘြဲ႕ရေသာ ေဒါက္တာ ေအာင္ျမင့္ဦး က်မ္းျပဳခဲ့သည့္ စာအ ေရးအသားစနစ္၏ အေျခခံျဖစ္ေသာ အေရးပံုသဏၭာန္ေဗဒ Graphology ကို သင္႐ိုးတစ္ခုအျဖစ္ထည့္ၿပီး သူ႔ ကိုပင္ သင္ခိုင္းရသည္။ သူနယ္ ေျပာင္းသြားေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ဆက္ သင္သည္။ အရင္းခံသင္႐ိုးမ်ားျဖစ္ ေသာ သဒၵေဗဒႏွင့္ ဘာသာေဗဒကို ဆရာႀကီး ဦးေရႊသြင္ႏွင့္ ဦးထြန္း ျမင့္တို႔က ပို႔ခ်ေပးသည္။ ေဒါက္ တာေအာင္ျမင့္ဦးက လူမႈဘာသာ ေဗဒလည္း သင္သည္။ အဂၤလိပ္စာ ဌာနမွ ဆရာႀကီး ဦးသီဟ ျမန္မာစာ ဌာနမွာ ပို႔ခ်ေပးေသာ လူမႈဘာသာ ေဗဒအတန္းမ်ားကို ကိုေအာင္ျမင့္ ဦးက မွန္မွန္တက္ၿပီး ဆက္ေလ့လာပါ သည္။ ဂ်ာမနီသို႕DAAD အစီအစဥ္ ျဖင့္ သြားခဲ့စဥ္တုန္းကလည္း လူမႈ ဘာသာေဗဒကို ဆက္လက္ေလ့လာခဲ့ သည္။ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ျမန္မာ စာဌာနမွာ ဘာသာေဗဒပညာရပ္ခြဲ မ်ား သင္ၾကားႏိုင္ေအာင္ ကိုယ့္နည္း ကိုယ့္ဟန္ျဖင့္ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ႀကိဳး စားခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ဘာသာေဗဒ ေလ့လာေရးကို အားျဖည့္ေပးေသာ အစီအစဥ္တစ္ခု ေပၚလာပါသည္။ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ပါေမာကၡခ်ဳပ္ ဆရာႀကီး ေဒါက္တာ စိုးရင္သည္ ဂ်ာမနီသို႔သြားစဥ္ Free University, Berlin (ဘာလင္ၿမိဳ႕၊ ဖရီးတကၠသိုလ္)မွ ဘာသာေဗဒပညာ ရွင္ ၂ ေယာက္ကို ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ျမန္မာစာဌာနသို႔ ဖိတ္ေခၚခဲ့သည္။ ျမန္မာစာ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားကို ဘာသာေဗဒပညာရပ္ ပို႔ခ်ေပးရန္ျဖစ္ သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ တစ္ႏွစ္မွ် ေန ထိုင္ၿပီး ပို႔ခ်ေပးရန္ စီစဥ္သည္။ ထိုပညာရွင္ ၂ ဦး ေနထိုင္ေရးအတြက္ အဆင့္ျမင့္ ပညာဦးစီးဌာနက ႏိုင္ငံ ျခား ေက်ာင္းသားေဆာင္မွာ စီစဥ္ ေပးမည္။ စားေရးေသာက္ေရးကို ျမန္မာစာဌာနက စီစဥ္ေပးမည္။ ထို အစီအစဥ္အရ ပါေမာကၡ ေဒါက္ တာလိ(Dr. Heinrich Lieb) ႏွင့္ ကထိက မစၥတာ ဇက္ကမင္ (Mr.Robin Sackman) တို႔ ေရာက္လာ ၾကပါသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ျမန္မာစာ ဌာနမွာ ပါေမာကၡဌာနမွဴးျဖစ္ေန ေသာ ကြၽန္ေတာ္က အိမ္ရွင္အျဖစ္ တာဝန္ယူရသည္။ ဆရာမ်ား၏ ေနထိုင္စားေသာက္ေရး၊ သြားေရး လာေရး၊ သင္ၾကားပို႔ခ်ေရးတုိ႔ကို ဌာနက ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားႏွင့္ တိုင္ ပင္ၿပီး အဆင္ေျပေအာင္ စီစဥ္ေပးရ သည္။
ထိုပညာရွင္မ်ား အထူးျပဳသင္ သည့္ ပညာရပ္မွာ Integrational Linguisticsဖစ္သည္။ ‘သမူဟ ဘာသာေဗဒ’ဟု ျမန္မာမႈျပဳထား သည္။ သင္တန္းတက္ရန္အတြက္ တစ္ႏိုင္ငံလံုးရွိ ဝိဇၨာသိပၸံဘာသာ ရပ္သင္ တကၠသိုလ္ေကာလိပ္မ်ားမွ ဆရာ၊ ဆရာမတစ္ဦးစီ ဖိတ္ေခၚ လိုက္ရာ စိတ္ဝင္တစားတက္ၾက သည္။ ဆရာႏွစ္ဦးကလည္း တစ္ ႏွစ္နီးပါးေနထိုင္သြားၿပီး သင္ၾကားပို႔ ခ်ေပးခဲ့သည္။ ဂ်ာမနီက သင္တန္း သားေခၚေသာDAAD အစီအစဥ္ ႏွင့္လည္း ခ်ိတ္ဆက္ေပးသည္။ သင္ ၾကားပု႔ိခ်သည့္ကာလအတြင္း ျမန္မာ စာဌာနက ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားႏွင့္ လည္း ခင္မင္သြားၾကပါသည္။
DAAD အစီအစဥ္ျဖင့္ ဂ်ာမနီ ႏိုင္ငံသို႔ သြား၍ ဘာသာေဗဒ ေလ့ လာသင္ယူခြင့္ရခဲ့ေသာ ျမန္မာစာဌာ နက ဆရာ၊ ဆရာမ ၃ ေယာက္ရွိ ေၾကာင္း အလ်ဥ္းသင့္၍ ေဖာ္ျပလို ပါသည္။ ပထမတစ္ေယာက္က ‘ကို ေအာင္ျမင့္ဦး’ ျဖစ္သည္။ သူ႔ပါရဂူ က်မ္း ျပဳစုၿပီးစီးခါနီးတြင္ ီဗဗီ အစီအစဥ္ျဖင့္ ဂ်ာမနီသို႔ ၃ လ သြား ၿပီး ‘ပိုစံဒမ္’ တကၠသိုလ္မွာ လူမႈ ဘာသာေဗဒသင္ယူခဲ့သည္။ ထို႔ ေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ျပန္လာၿပီး သူ႔ပါရဂူက်မ္းကို အၿပီးသတ္ျပဳစု သည္။ ဒုတိယတစ္ေယာက္က ‘ကို ေလး’ ျဖစ္သည္။DAADအစီအစဥ္ ျဖင့္ ပညာေတာ္သင္အျဖစ္ အေရြးခံ ရၿပီး ဂ်ာမနီတြင္ ‘ေဒါက္တာလိ’ထံ မွာ သမူဟဘာသာေဗဒ သင္ယူ သည္။ သူ ဂ်ာမနီမွာ ရွိေနစဥ္ ေဒါက္တာလိတုိ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ တစ္ႏွစ္မွ် လာေရာက္ျခင္းျဖစ္သည္။ ေဒါက္တာလိတုိ႔ျပန္သြားၿပီးေနာက္ ကိုေလးျပန္လာၿပီး သူ႔ပါရဂူက်မ္းကို ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွာ အၿပီးသတ္ျပဳ စုတင္သြင္းသည္။ က်မ္းတြင္ ‘သမူ ဟဘာသာေဗဒ’ သေဘာတရားမ်ား ထည့္သြင္းေဖာ္ျပသည္။ ေနာက္တစ္ ေယာက္ကေတာ့ ‘မလွျမတ္ေသြး’ ျဖစ္သည္။
ေဒါက္တာလိတုိ႔၏ သမူ ဟဘာသာေဗဒသင္တန္းကို ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ ျမန္မာစာဌာနမွာ သူ တက္ရသည္။ ထို႔ေနာက္DAAD အစီအစဥ္ျဖင့္ ပညာေတာ္သင္ အေရြးခံရၿပီး ဂ်ာမနီသို႔ သြား၍ ေဒါက္တာလိထံမွာ သမူဟဘာသာ ေဗဒ ဆက္လက္ဆည္းပူးသည္။ ပါရဂူက်မ္းျပဳရန္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ မွာ သူတင္သြင္းထားေသာ ‘ယင္း ခ်ား'(Yinchia) ဘာသာစကား သုေတသနကို ဂ်ာမနီမွာ ေဒါက္တာ လိ၏ ႀကီးၾကပ္မႈႏွင့္ ဆက္လက္ သုေတသနျပဳၿပီး “Yinchia Studies Integrational and Structuralist: Documentation and Initial analysis of we undocumented Languge ” ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ ဂ်ာမနီ ႏိုင္ငံ၊ ‘ဖရီးယူနီဗာ စီတီဘာလင္’သို႔ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ တင္သြင္း၍ ပါရဂူဘြဲ႕ရခဲ့သည္။ (ယခု သူတို႔သံုး ေယာက္လံုး ပါရဂူဘြဲ႕ရၿပီးပါၿပီ။ ေဒါက္တာ ေအာင္ျမင့္ဦးက ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ ျမန္မာစာဌာနမွာ ပါေမာကၡဌာနမွဴးအျဖစ္ တာဝန္ထမ္း ေဆာင္ေနသည္။ ေဒါက္တာကိုေလး က ပုသိမ္တကၠသိုလ္ ျမန္မာစာ ပါေမာကၡအျဖစ္မွ ႏုတ္ထြက္ၿပီး ကိုရီးယားႏိုင္ငံ ဘူဆန္တကၠသိုလ္မွာ အမႈထမ္းေနသည္။ ေဒါက္တာလွ ျမတ္ေသြးက ဧရာဝတီတိုင္းေဒသႀကီး အစိုးရအဖြဲ႕တြင္ လူမႈေရးဝန္ႀကီး အျဖစ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ေနပါ သည္။)
ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွာ ပါေမာကၡဌာနမွဴးအျဖစ္ ကြၽန္ေတာ္ တာဝန္ယူေနစဥ္ တင္သြင္းၾကေသာ ပါရဂူက်မ္းမ်ားတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ တိုင္းရင္းသားဘာသာစကားမ်ားကို ဘာသာေဗဒနည္းျဖင့္ သုေတသန ျပဳ၍ တင္သြင္းေသာ က်မ္းမ်ားကို အမွတ္ထင္ထင္ ရွိပါသည္။ ကိုထြန္း ေအာင္ေက်ာ္ (ယခု ေတာင္ငူတကၠ သိုလ္ ျမန္မာစာပါေမာကၡ ဌာနမွဴး ေဒါက္တာထြန္းေအာင္ေက်ာ္)က ‘ဖြန္း (Phun) ဘာသာစကား’ကို သု ေတသနျပဳ၍ က်မ္းတင္သြင္းသည္။ ဖြန္းစကားမွာ ဧရာဝတီျမစ္ ပထမ ျမစ္က်ဥ္းေအာက္နားတြင္ ေနထိုင္ ေသာ ဖြန္းလူမ်ိဳးတုိ႔ ေျပာဆိုေသာ စကားျဖစ္သည္။
သူ႔က်မ္းျပဳခ်ိန္တြင္ ဖြန္းစကားေျပာသူ အေရအတြက္မွာ ဆယ္ဂဏန္းမွ်သာ ရွိေတာ့ေၾကာင္း သိရသည္။ တိမ္ေကာေပ်ာက္ကြယ္လု နီးျဖစ္ေသာ တိုင္းရင္းသား ဘာသာ စကားတစ္ခုကို သုေတသနျပဳရျခင္း ျဖစ္သည္။ ဂ်ပန္ေဖာင္ေဒးရွင္း၏ ပ႐ိုဂ်က္တစ္ခုအျဖစ္ စတင္ေဆာင္ ရြက္သည္။ အိုဆာကာႏိုင္ငံျခား ဘာသာတကၠသုိလ္မွ ျမန္မာစာ ပါေမာကၡ ဆရာ ‘ယာဘူ'(Mr. S.Yabu) ကလည္း ကိုထြန္းေအာင္ ေက်ာ္ကို အကူအညီမ်ားစြာ ေပးခဲ့ ပါသည္။ ဆရာယာဘူသည္ ‘အေရွ႕ ေတာင္အာရွရွိ တိမ္ေကာေပ်ာက္ ကြယ္လုနီး ဘာသာစကားမ်ားကို သုေတသနျပဳေနစဥ္ ဖြန္းစကားကို ေလ့လာျခင္းျဖစ္သည္။
မခင္မိုးမိုး (ယခုေရႊဘို တကၠ သုိလ္ ျမန္မာစာပါေမာကၡဌာနမွဴး ေဒါက္တာခင္မိုးမိုး)က ကတူးဘာ သာစကားကို သုေတသနျပဳၿပီး က်မ္း တင္သြင္းသည္။ မႏုႏုသိန္းႏွင့္ မမိုး မိုးေစာ (ယခု ေတာင္ႀကီးတကၠသုိလ္ ျမန္မာစာတြဲဖက္ပါေမာကၡမ်ား)က ‘ထေနာ့ဘာသာစကား ‘ႏွင့္ ‘အာခါ ဘာသာစကား’တုိ႔ကို သုေတသနျပဳ ၿပီး ပါရဂူက်မ္းမ်ား တင္သြင္းၾက သည္။ က်မ္းျပဳသူမ်ားကိုယ္တိုင္က သက္ဆိုင္ရာ တိုင္းရင္းသားစကား မ်ားႏွင့္ နီးစပ္ေသာ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္သည့္အျပင္ ဘာသာ ေဗဒကိုလည္း စနစ္တက် ေလ့လာ ဆည္းပူးၿပီးျဖစ္သည့္အတြက္ တိုင္း ရင္းသားဘာသာစကား သုေတသန က်မ္းမ်ားကို ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ ျပဳစုႏိုင္ခဲ့ၾကပါသည္။ သူတုိ႔က်မ္းျပဳ စဥ္က ကိုလိုနီေခတ္တို႔တြင္ ျပဳစုခဲ့ ေသာSir George Greason ၏Linguistic Survey of India တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံတိုင္းရင္းသား ဘာသာ စကားမ်ားကို သုေတသနျပဳထား သည့္ အခ်က္မ်ားႏွင့္ လက္လွမ္းမီ ရာ ဘာသာေဗဒက်မ္းမ်ား၊ တိုင္းရင္း သား ဘာသာစကားေလ့လာခ်က္ မ်ားကို ရွာေဖြေလ့လာကာ၊ ကိုယ္ တိုင္ကြင္းဆင္းသုေတသန ျပဳထား ေသာ အခ်က္မ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္၍ ျပဳစုၾကပံုမ်ားကို ျမင္ေတြ႕ၾကားသိေန ရသည့္အတြက္ အားရေက်နပ္မိပါ သည္။ အလားတူ တိုင္းရင္းသား ဘာသာစကား သုေတသနက်မ္း မ်ား ေနာက္ပိုင္းမွာလည္း ဆက္လက္ ေပၚထြက္ပါသည္။
မႏၲေလးတကၠသုိလ္ ျမန္မာစာ ဌာနတြင္လည္း ပါရဂူသင္တန္းမ်ား ဖြင့္လွစ္ေနၿပီျဖစ္ရာ ကြၽန္ေတာ္ တုိ႔ကို ျပင္ပစာစစ္အျဖစ္ ဖိတ္ၾကား သည့္အတြက္ သြားေရာက္စစ္ေဆး ရင္း အတÄေဗဒႏွင့္ လူမႈဘာသာေဗဒ ကို ကြၽန္ေတာ္ႏွင့္ ေဒါက္တာေအာင္ ျမင့္ဦးတို႔က ပို႔ခ်ေဆြးေႏြးရပါသည္။
ေမာင္ခင္မင္(ဓႏုျဖဴ)
