ေရႊဂံုတုိင္လမ္းမွာ ကိုရင္စိန္၊ မခင္ၫြန္႔တို႔ မိသားစုႏွင့္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အတူေနၾကစဥ္က ကြၽန္ေတာ့္အသက္မွာ ၁၆ ႏွစ္သာရွိ ပါေသးသည္။ ဗဟန္းအစိုးရ အလယ္တန္းေက်ာင္းမွာ ဆ႒မတန္း ေက်ာင္းသားျဖစ္သည္။ အိမ္သားဦး ေရႏွင့္စာလွ်င္ အိပ္ခန္းကေလးမွာ ေတာ္ေတာ္က်ဥ္းပါသည္။ သည္ေတာ့ အိမ္မွာ စား႐ုံ အိပ္႐ုံေလာက္သာ ေနၿပီး သူငယ္ခ်င္းေတြ အိမ္သြားၿပီး သူတို႔ႏွင့္အတူ စာက်က္သည့္အခါ က်က္၊ ဝတၳဳေတြ၊ မဂၢဇင္းေတြ ငွား ဖတ္သည့္အခါဖတ္၊ စကားစျမည္ ေျပာသည့္အခါ ေျပာႏွင့္ အခ်ိန္ကို အသံုးျပဳရသည္။ မွတ္မွတ္ရရ လမ္း ထိပ္နားက စာဖတ္အသင္းမွာက်င္းပ ေသာ စာေပေဟာေျပာပြဲတစ္ခုႏွင့္ ႀကံဳရသည္။ ဆရာမင္းေအာင္ႏွင့္ ဆရာသာဂဒိုးတို႔ ေဟာေျပာသည္ကို နားေထာင္ရသည္။ ဆရာမင္းေအာင္ မွာ ‘မိုးေအာက္ေျမျပင္’ ဝတၳဳျဖင့္ ပထမဆံုး စာေပဗိမာန္ တစ္ေထာင္ ဆုရသည့္ စာေရးဆရာျဖစ္သည္။ ဆရာက လယ္သမားဘဝ သ႐ုပ္ေဖာ္ စာေပမ်ားအေၾကာင္း ေဟာေျပာ သည္။ ဆရာသာဂဒိုးေဟာေျပာ သည့္အေၾကာင္းအရာကို အျပည့္ အစံု မမွတ္မိေတာ့ေသာ္လည္း ရယ္ စရာမ်ားျဖင့္ ခပ္ရႊင္ရႊင္ေဟာေျပာ သြားသည္ကိုမွတ္မိသည္။ ဘုန္းေတာ္ ႀကီးက အသံျပတ္ျပတ္ႏွင့္ သီလေပး သည္ကို ဒကာ ဒကာမမ်ားက သံေန သံထားျဖင့္ သီခ်င္းသံေပါက္ေအာင္ လိုက္ဆုိၾကသည့္အတြက္ ဘုန္းေတာ္ ႀကီးက အရြဲ႕တုိက္ၿပီး ‘နေမာတႆ ေလးကိုတဲ့၊ သံုးေခါက္ဆိုကြယ္၊ သံုး ေခါက္ဆုိကြယ္”ဟု ‘ဟဲ’ လုိက္သျဖင့္ သီလေပးပဲြပ်က္ရသည့္ အေၾကာင္း သာဓကေဆာင္ ေဟာေျပာသည္ကို မွတ္မိေနပါသည္။
အမွတ္တရတစ္ခုမွာ ကြၽန္ေတာ္ တုိ႔အိမ္ႏွင့္ မနီးမေဝးရွိ ႐ုပ္ရွင္သ႐ုပ္ ေဆာင္ အကယ္ဒမီဦးေက်ာ္ေသာင္း ၏ အိမ္သို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဝင္ထြက္ သြားလာၿပီး ဦးေက်ာ္ေသာင္းႏွင့္ စကားေျပာခြင့္ႀကံဳရျခင္းျဖစ္သည္။ သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ဦးေက်ာ္ေသာင္း အိမ္သို႔ သြားလည္ၾကရာ ဦးေက်ာ္ ေသာင္းက ေဖာ္ေဖာ္ေရြေရြဧည့္ခံ သည္။ လူငယ္မ်ားကို ခင္မင္တတ္ ေသာ ဦးေက်ာ္ေသာင္းကို ကြၽန္ေတာ္ တို႔က ‘ဒယ္ဒီ’ဟု ေခၚၾကသည္။ ဦးေက်ာ္ေသာင္းမွာ ‘ေျဖေလွ်ာ့ေခြ’ ဇာတ္ကားတြင္ ဇာတ္ေဆာင္အကယ္ ဒမီဆုရသည့္ ႐ုပ္ရွင္ပညာသည္ႀကီး ျဖစ္သည္။ သ႐ုပ္ေဆာင္ပံု အလြန္ ေကာင္းသည့္အတြက္ လူႀကိဳက္မ်ား သည္။ လူငယ္ေတြ စုမိလွ်င္ ဘယ္ ဇာတ္ကားမွာ သူဘယ္လိုသ႐ုပ္ ေဆာင္ခဲ့ေၾကာင္း စိတ္ဝင္စားဖြယ္ ေျပာျပသည္။ တစ္ခါတြင္ သူႏွင့္အတူ လူထုေအာင္သံ ဇာတ္ကားမွာ သ႐ုပ္ ေဆာင္ခဲ့ေသာ ဗုိလ္ဗကို အလည္ ေရာက္လာၿပီး ဦးေက်ာ္ေသာင္းႏွင့္ ေျပာၾကဆုိၾကသည္ကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ စိတ္ဝင္တစား နားေထာင္ခဲ့ရပါ သည္။
အိမ္ႏွင့္မနီးမေဝးမွာ ‘လြင္လြင္ ႐ုံ’ ေခၚ ႐ုပ္ရွင္႐ုံရွိသည့္အတြက္ မၾကာခဏ႐ုပ္ရွင္ၾကည့္ျဖစ္ပါသည္။ တစ္ခါတစ္ခါေတာ့ ဦးဝိစာရလမ္းႏွင့္ ေဘာင္ဒရီလမ္း (ဓမၼေစတီလမ္း) ေထာင့္က ဝိဇယ႐ုပ္ရွင္႐ုံမွာၾကည့္ ျဖစ္သည္။ (အေစာပိုင္းမွာ ေျမနီကုန္း က တပင္ေရႊထီး႐ုံ၊ ရတနာပံု႐ုံ၊ ေရႊ မန္း႐ုံတို႔ မရွိေသးပါ။ ယခုေတာ့ ထို ႐ုပ္ရွင္႐ုံမ်ားလည္း မရွိေတာ့ပါ။) ဝိ ဇယ႐ုံမွာ အိႏၵိယဇာတ္ကားေတြျပ ေလ့ရွိပါသည္။
မခင္ၫြန္႔တို႔ႏွင့္ ေျခာက္လ ေလာက္အတူေနၿပီးေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ တုိ႔ မိသားစုသည္ အေဒၚတစ္ေယာက္ ငွားေနေသာ ‘ရိပ္သာကုန္း’မွ အိမ္ ကေလးသို႔ ေျပာင္းခဲ့ၾကသည္။ ေရႊဂံု တုိင္အုတ္လမ္းႏွင့္ မနီးမေဝးမွာရွိ ေသာ အိမ္စုကေလးျဖစ္သည္။ ထုိ အိမ္ကေလးမွာလည္း က်ဥ္းက်ဥ္းက ေလးပင္။ ဗဟန္းၾကားေတာရလမ္း မွာ အိမ္နီးခ်င္းျဖစ္ခဲ့ေသာ ပန္းထိမ္ ဆရာကိုညိမ္းတို႔ႏွင့္ အခန္းခ်င္းကပ္ လ်က္ျဖစ္သျဖင့္ မိတ္ေဟာင္းေဆြ ေဟာင္းေတြ ျပန္ဆံုၾကၿပီး ေပ်ာ္ေပ်ာ္ ရႊင္ရႊင္ ေနထုိင္ၾကပါသည္။ ကြၽန္ ေတာ္ကေတာ့ သူငယ္ခ်င္းေတြအိမ္ မွာအတူ စာက်က္ၿပီး ညအိပ္ခါနီးမွ အိမ္ျပန္ေလ့ရွိပါသည္။ ျပန္စဥ္းစား ၾကည့္ေတာ့ ကိုယ့္အိမ္က က်ဥ္းသည့္ အတြက္ အျပင္မွာ အေနမ်ားျခင္း ျဖစ္သည္ကို သတိျပဳမိပါသည္။ အထူးသျဖင့္ ဗဟန္းၾကားေတာရ လမ္း၊ ဦးအရိယေက်ာင္းဝင္းအတြင္းရွိ ဇရပ္ႀကီးတစ္ေဆာင္မွာ ေနၾကေသာ သူငယ္ခ်င္းကိုျမင့္သိန္း (ကဗ်ာဆရာ ေမာင္ႏြယ္ေသြး၊ ကြယ္လြန္)ႏွင့္ သူ႔ အစ္ကို ကိုျမသြင္ (ကဗ်ာဆရာ မင္း သြင္၊ ကြယ္လြန္)တို႔၏ အိမ္ေဂဟာ ကို ညေနတုိင္းလိုလိုသြားၿပီး စကား ေျပာရင္း စာဖတ္ရင္းအခ်ိန္ကို အက်ဳိးရွိရွိ အသံုးျပဳခဲ့ၾကသည္ကို သတိရေနပါသည္။
ေျခာက္လေလာက္ၾကာေတာ့ အိမ္ေျပာင္းဖို႔ အေျခအေနတစ္ခုေပၚ လာသည္။ ဗဟန္းေရတာရွည္လမ္း ေဟာင္းႏွင့္ ေရႊဂံုတုိင္လမ္းဆံုရာ ကုန္းျမင့္ကေလးေပၚမွာ ေျမကြက္ မ်ား သတ္မွတ္ေပးၿပီး ကြၽန္ေတာ္တို႔ ‘ရိပ္သာကုန္း’မွ မိသားစုမ်ား အိမ္ ေဆာက္ေနထုိင္ခြင့္ရျခင္းျဖစ္သည္။ ၁၉၅၇ ခုႏွစ္ကာလ၊ ဖဆပလ အစိုးရ လက္ထက္မွာ ျဖစ္သည္။ =ရိပ္သာ ကုန္’မွာ ေနထုိင္ေသာ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦး မွာ ေပါက္ေပါက္ေရာက္ေရာက္ရွိ သည့္အတြက္ ထုိပုဂၢိဳလ္၏ ႀကိဳးပမ္း မႈျဖင့္ ထုိအစီအစဥ္အေကာင္အထည္ ေပၚလာရာ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ မိသားစု လည္း ေျမကြက္တစ္ကြက္ ရပါသည္။ ရိပ္သာကုန္းမွ မိသားစု ၃ဝ ခန္႔ ရပ္ ကြက္သစ္မွာ အိမ္ေဆာက္ၾကသည္။ အေဒၚတစ္ေယာက္၏ သမက္ျဖစ္သူ က ဦးေဆာင္ၿပီး အိမ္ေဆာက္ေပး သည့္အတြက္ အဆင္ေျပသြားပါ သည္။ ထိုရပ္ကြက္ကို ‘မဂၤလာရိပ္ သာ’ဟု နာမည္ေပးသည္။ သို႔ျဖင့္ ‘ရိပ္သာကုန္း’အိမ္မွ ‘မဂၤလာရိပ္သာ’ အိမ္သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ရပါသည္။
ရပ္ကြက္တည္ၿပီးေနာက္ မၾကာ မီလွ်ပ္စစ္မီးလည္း ရပါသည္။ ဖဆပ လအစိုးရအဖဲြ႕ ဝန္ႀကီး ဦးထြန္းတင္ ႏွင့္ ဝန္ႀကီးဦးရာရွစ္တို႔ ၾကြေရာက္ၿပီး လွ်ပ္စစ္မီးကို အခမ္းအနားျဖင့္ ဖြင့္ လွစ္ေပးသည္။ မူလကပင္ ခင္မင္ ရင္းႏွီးခဲ့ေသာ မိသားစုမ်ားျဖစ္သည့္ အတြက္ ရပ္ကြက္ကေလးမွာ စိတ္ ေအးခ်မ္းသာေနၾကရပါသည္။
အိမ္က သံုးပင္၊ ႏွစ္ခန္း၊ ပ်ဥ္ ေထာင္သြပ္မိုး တစ္ထပ္အိမ္ျဖစ္ သည္။ ယခင္အိမ္ကေလးမ်ားထက္ ပို၍က်ယ္က်ယ္ဝန္းဝန္းရွိသည္။ လင္းလင္းက်င္းက်င္းရွိသည္။ ေရႊဂံု တုိင္က အိမ္မွာတုန္းက ေရခ်ဳိးလွ်င္ အိမ္ေရွ႕လမ္းတစ္ဖက္ရွိ လမ္းေဘး မွာရွိေသာ ေရဘံုဘိုင္မွာ သြားခ်ဳိးရ သည္။ ရိပ္သာကုန္းေရာက္ေတာ့ ေရ တြင္းမွာ ေရပံုးႏွင့္ ေရငင္ၿပီး ခ်ဳိးရ သည္။ ယခုမဂၤလာရိပ္သာက်ေတာ့ လည္း ေရတြင္းမွာပင္ ေရငင္၍ ခ်ဳိးရ သည္။
မဂၤလာရိပ္သာမွာ အိမ္ေဆာက္ ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္သတၱမတန္းစာေမး ပြဲေျဖဆိုခါနီးျဖစ္သည္။ အ႒မတန္း ႏွင့္ နဝမတန္း (တကၠသိုလ္ဝင္တန္း)တို႔ တြင္ ထုိအိမ္မွာပင္ေနရသည္။ တကၠ သိုလ္ဝင္တန္းစာေမးပြဲေျဖဆို ၿပီးခ်ိန္အထိျဖစ္သည္။ ျပန္တြက္ ၾကည့္ေတာ့ ၁၉၅၇ ခုႏွစ္မွ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္အထိ ၂ ႏွစ္ေက်ာ္ေက်ာ္ ထို အိမ္မွာေနခဲ့ရေၾကာင္း ေတြ႕ရပါ သည္။
ကြၽန္ေတာ္တက္ေရာက္ေနေသာ ဗဟန္းအစိုးရ အထက္တန္းေက်ာင္း (ယခု ဗဟန္း အ ထ က ၁)က အိမ္ ႏွင့္ နီးသည္။ ရပ္ကြက္တစ္ဖက္မွ ထြက္လုိက္သည္ႏွင့္ ေဘာင္ဒရီလမ္း (ဓမၼေစတီလမ္း) ေပၚရွိ ေက်ာင္းနား သို႔ ေရာက္သည္။ စာေမးပြဲနီးေသာ အခါ ေက်ာင္းပိတ္ရက္တြင္ ေက်ာင္း သို႔သြားၿပီး ကြၽန္ေတာ္တုိ႔၏ စာသင္ ခန္းထဲမွာ တစ္ေယာက္တည္း ေအး ေအးေဆးေဆး စာက်က္ရသည္ကို သတိရေနပါသည္။ ထိုႏွစ္မ်ား အတြင္း ကြၽန္ေတာ္၏ စာေပဝါသနာ ပိုမိုစဲြၿမဲ ခုိင္မာေအာင္ အေထာက္ အကူျပဳေသာအေၾကာင္းမ်ားရွိပါ သည္။ သူငယ္ခ်င္းမ်ားျဖစ္ေသာ ကိုျမင့္သိန္းတို႔၊ ကာတြန္းဝင္းေမာင္တုိ႔ ႏွင့္အတူ ‘ေရာင္နီ’၊ ‘တက္ေန’ အမည္ မ်ားျဖင့္ လက္ေရးစာေစာင္ကေလး မ်ား ထုတ္ရာမွ ၂၅ ျပား၊ ျပား ၅ဝ တန္ ပံုႏွိပ္စာေစာင္ကေလးမ်ား ထုတ္လာႏုိင္ၾကသည္။ စာေစာင္ငယ္ မ်ားသို႔ စာမူပို႔ရင္း လက္ရွိကေလာင္ နာမည္ အတည္ျဖစ္သြားသည္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ထုိကေလာင္နာမည္ ျဖင့္ စာၫြန္႔ကေလးအစ၊ ကဗ်ာ ကေလး စေရးျဖစ္သည္။
ထိုႏွစ္မ်ားတြင္ စာလည္းမ်ား မ်ား ဖတ္ျဖစ္သည္။ စာအုပ္ေတြ မ်ား မ်ားေတာ့ ဝယ္မဖတ္ႏုိင္ေသးပါ။ ငွားဖတ္ျဖစ္သည့္ စာအုပ္အေရ အတြက္က ပိုမ်ားပါသည္။ ဗဟန္း အစိုးရအလယ္တန္းေက်ာင္း ေက်ာင္း သားသမဂၢႏွင့္ ေက်ာင္းေကာင္စီမွာ စာၾကည့္တုိက္မွဴးလုပ္ရင္း စာအုပ္ ေတြ ဝယ္ျဖစ္ဖတ္ျဖစ္သည္။ စာအုပ္ ေတြႏွင့္ အထိအေတြ႕မ်ားလာသည္။ လမ္းထဲက စာၾကည့္တုိက္မွလည္း ငွားဖတ္ျဖစ္သည္။ ကိုျမင့္သိန္းတို႔ အိမ္မွာ သူငယ္ခ်င္းေတြ စတည္းခ် ရင္း စာအုပ္ေတြ လဲလွယ္ဖတ္ၾက သည္။ ႐ႈမဝ၊ ေသြးေသာက္၊ ျမဝတီ စသည့္ ၂ က်ပ္တန္ မဂၢဇင္းႀကီးမ်ား၊ တုိင္းရင္းေမဂ်ာနယ္၊ ဆန္းၫြန္႔ဦး စာေစာင္၊ လူထုပညာေရးစာေစာင္ စသည့္တစ္က်ပ္တန္ ဂ်ာနယ္စာ ေစာင္မ်ားလည္း ဖတ္ျဖစ္သည္။
အမွတ္တရျဖစ္ေနရေသာ ေန ရာတစ္ခုမွာ ေရတာရွည္လမ္းသစ္ႏွင့္ လမ္းေဟာင္းထိပ္၊ ဗဟန္းေစ်းအလြန္ မွာရွိေသာ ‘ကိုလွျမင့္ႏွင့္ မတင္ၫြန္႔’ တို႔၏ စာအုပ္အငွားဆုိင္ျဖစ္သည္။ ညေနတုိင္းလိုလို ထုိဆုိင္သို႔ေရာက္ၿပီး စာအုပ္ေတြ ငွားဖတ္သည္။ စာအုပ္ ငွားခကလည္း တစ္ရက္ ၁ဝ ျပား၊ ၁၅ ျပားမွ်သာျဖစ္သည္။ သတိရသ ေလာက္ ဂ်ာနယ္ေက်ာ္မမေလး၏ ‘သူလိုလူ’၊ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္၏ =ၿမိဳင္+စသည့္ စာအုပ္မ်ားကို ကိုလွ ျမင့္တုိ႔ ဆုိင္မွ ငွားဖတ္ျခင္းျဖစ္သည္။
ထုိကာလမွာ စကားရည္လုပဲြ မ်ား ေခတ္စားေသာကာလျဖစ္သည္။ ဗဟန္းအလယ္တန္းေက်ာင္းက ေလ့ က်င့္ေပးလုိက္သျဖင့္ စကားရည္လုပြဲ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေျပာခြင့္ႀကံဳ သည္။ အနီးအနားက လူငယ္အသင္း ေတြ၊ အလြတ္ပညာသင္ေက်ာင္းေတြ မွာ စကားရည္လုပဲြေတြ က်င္းပသည့္ အခါ စိတ္ဝင္တစားသြား နားေထာင္ ရသည္။
၁၉၅၉ ခုႏွစ္မွာ ကြၽန္ေတာ္တကၠ သိုလ္ဝင္တန္းေျဖဆိုရသည္။ ေအာင္ စာရင္းမထြက္မီ ဧၿပီလဆန္းမွာ ကြၽန္ ေတာ္တို႔ ရပ္ကြက္ကို ဖ်က္သိမ္းၿပီး ေတာင္ဥကၠလာပၿမိဳ႕သစ္တြင္ ေျမ ကြက္ခ်ေပးသျဖင့္ အိမ္ေျပာင္းရျပန္ ပါသည္။
ေမာင္ခင္မင္ (ဓႏုျဖဴ)
