ေခါင္းစဥ္ကိုၾကည့္ၿပီး’ကဗ်ာဆိုတာ ေစ်းေပါလွေခ်လား’လို႔ေတာ့မေတြးနဲ႔။ ေငြ ေၾကးေဖာင္းပြမႈႏႈန္းကို သိၾကတယ္မဟုတ္ လား …။ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၄ဝ ေလာက္က သံုးေၾကာင္း ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ကို စာမူခ ၁ဝ က်ပ္ရတယ္ဆုိတာ ကေလာင္သစ္မ်ားအ တြက္ တန္ရာတန္ေၾကးပါပဲ။ ဆရာႀကီး မ်ားေတာင္ ၁၅ က်ပ္ရခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါ ေၾကာင့္လည္း သြားေလသူဆရာ ‘ေမာင္ ေလးေအာင္’က ”ကဗ်ာတစ္ပုဒ္၊ ဆယ့္ ငါးက်ပ္၊ ငတ္ခ်င္ငတ္၊ ျပတ္ခ်င္ျပတ္”ဆိုၿပီး ကဗ်ာဆရာမာနနဲ႔ တစ္ျပည္လံုးတုန္သြား ေအာင္ ႀကံဳးဝါးခဲ့တာပါပဲ။
ဟိုတစ္ခ်ိန္ကဆုိရင္ မဂၢဇင္းမွာပါတဲ့ အျဖည့္ ကဗ်ာတိုကေလးမ်ားအတြက္ စာ မူခမေပးဘဲ စာအုပ္သာ လက္ေဆာင္ေပး တဲ့ မဂၢဇင္းတခ်ဳိ႕ရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဆရာ့ ဆရာကဗ်ာပေဂးႀကီးမ်ားေတာင္ ကဗ်ာအ တြက္ စာမူခရတာနည္းလို႔ ‘နာမည္ႀကီး ထမင္းငတ္’ေတြ ျဖစ္ခဲ့ၾကတာ အပံုႀကီးပဲ။ ေျပာရရင္ေတာ့ ကဗ်ာေရးသားဖဲြ႕ႏြဲ႕ျခင္း ဟာ ဘယ္ေတာ့မွ အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္း အလုပ္အကိုင္ occupation တစ္ခုျဖစ္ မေန တာပါ။ ဒါေတာင္မွပဲ တခ်ဳိ႕က’ပစၥည္း မဲ့မာန’နဲ႔ (ငါကဗ်ာဆရာကြ)လို႔ ေၾကြးေၾကာ္ ရင္း ခပ္တည္တည္ႀကီး ငတ္ျပတ္ေနၾက တာေတြရွိပါတယ္။
ကြၽန္ေတာ္လည္း ကဗ်ာေရးၿပီး စာ ေပနယ္ထဲ ရဲရဲဝင္လာခဲ့တာပဲ။ ဆင္ကန္း ေတာတိုးဝင္ခဲ့တာေတာ့မဟုတ္ဘူး။ ကဗ်ာ ေရးရာနဲ႔ပတ္သက္ရင္(စု၊ တု၊ ျပဳ) အဆင့္ ေတြကို ေလးနက္စူးစိုက္စြာ၊ တန္ဖိုးထား စြာနဲ႔ ေက်ာ္ျဖတ္ခဲ့တာလို႔ ေျပာရေပမေပါ့။
အမွန္အတုိင္းေျပာရရင္ ကဗ်ာဆရာ တစ္ေယာက္ျဖစ္လာဖုိ႔ မရည္ရြယ္ခဲ့ပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲ …။ ‘ကဗ်ာဟူသည္ ပညာ ရွိကဝိတုိ႔၏ဥစၥာ’ဆိုတဲ့ ဂႏÄဝင္ထံုးကိုက ေန႔အထိ ကြၽန္ေတာ္ဦးထိပ္ပန္ဆင္ထားလို႔ ပါ။ ‘ပညာရွိကဝိ’ဆိုတာ ေရွးကေတာ့ ဧက ရာဇ္ဘုရင္တုိ႔ရဲ႕ အေျမႇာက္စားခံေတြေပါ့။ ကဗ်ဳပေဒသလို႔ေခၚတဲ့ ကဗ်ာ့စည္းကမ္း ေတြကိုခ်မွတ္လိုက္ နာသူလည္းျဖစ္။ စည္း ကမ္းအတုိင္းလိုက္နာၾကဖို႔ ႏႈိးေဆာ္သူ လည္းျဖစ္၊ စည္းကမ္းခ်ဳိးေဖာက္ရင္ အဲ သည္ကဗ်ာဆရာကို ‘ဂုိဏ္းသင့္’တယ္ဆုိၿပီး အျပစ္ေျပာတဲ့ ကဗ်ာအာဏာပိုင္လည္း ျဖစ္ေပသေပါ့။
‘ကဗ်ဳပေဒသေတြနဲ႔ မခ်ဳပ္ခ်ယ္နဲ႔ကြ။ ငါ့ကဗ်ာကို ငါေရးခ်င္သလိုေရးမယ္”လို႔ ေျပာတဲ့သူဟာ လမ္းေပၚကိုယ္တံုးလံုး ေလွ်ာက္သြားၿပီး ေနာက္ဆံုးဝုိင္းအဖမ္းခံရ၊ ရြာသာႀကီး ေဆး႐ုံကိုအပို႔ခံရသူလို ျဖစ္ သြားပါလိမ့္မယ္။
ရွင္မဟာရ႒သာရ၊ နဝေဒႀကီး၊ နတ္ ရွင္ေနာင္တို႔ရဲ႕ ကဗ်ာေတြဟာ ကေန႔အထိ ရွင္သန္ေနျခင္းဟာ သူ တုိ႔ရဲ႕ ကဗ်ာေတြမွာ တင္းက်ပ္တဲ့ ကဗ်ာဖြဲ႕ထံုးစည္းကမ္းေတြ ရွိေနၾကလို႔ပါ။ ကေန႔…စကားေျပာ ေလနဲ႔ ေရးေနၾကတဲ့ ေခတ္ေပၚကဗ်ာေတြ ဟာ ဂႏၱဝင္ကဗ်ာႀကီးေတြေလာက္ သက္ တမ္းရွည္မယ္မထင္ပါဘူး။ ရွင္းရွင္း က ေလးေျပာမယ္။ ကေန႔လူပံုအလယ္မွာ ေခတ္ေပၚကဗ်ာေတြ ကို ရြတ္ေနၾကတယ္။ ေရွးရတုတစ္ ပုဒ္၊ သခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္းရဲ႕ ေလးခ်ဳိး ႀကီးတစ္ပုဒ္ကို သံေနသံထားနဲ႔ ရြတ္ဆိုတာေလာက္ နားမစြဲပါဘူး။ နားစဲြ တယ္ဆုိတာ ရင္ဘတ္ကိုလာမွန္တာပါပဲဗ်။
ဥပမာတစ္ခုေျပာမယ္။ ဆရာႀကီး မင္းသုဝဏ္ရဲ႕ နာမည္ေက်ာ္’ႏွင္းဆီပန္း’ ေဒြးခ်ဳိးကဗ်ာကို ကာရံဂ႐ုမစိုက္ဘဲ ေခတ္ ေပၚဟန္နဲ႔ ဖ်က္ေရးၾကည့္ပါ။ ဘယ္လိုျဖစ္ သြားမလဲ။ အနည္းဆံုးေတာ့ အယ္ဒီတာရဲ႕ အမႈိက္ျခင္းထဲေရာက္သြားမွာ ေသခ်ာ တယ္။
”ၾကဴးႏွစ္ဟာ ကဗ်ာဆရာလည္း မ ဟုတ္ဘဲနဲ႔ ကဗ်ာအေၾကာင္းေတြေလွ်ာက္ အာေနတယ္။ ေသာက္ေပါပဲ”လို႔ေတာ့ ေမး မေငါ့ၾကပါနဲ႔ ၾကဴးႏွစ္ဟာ ကဗ်ာသမား ဘဝနဲ႔ စာေပခရီးကို စတင္ခဲ့တာပါ။ ဖတ္ ဖူးသူေတြရွိပါတယ္။ အခု post-modern လို႔ ေခၚေနၾကတဲ့ ကဗ်ာမ်ဳိးကို ၾကဴးႏွစ္က ၁၉၇၅ ေလာက္ကတည္းက ေရးေနခဲ့ပါၿပီ။ ၾကဴးႏွစ္မွာ ျပည္တြင္းျပည္ပျမင္ဆရာေတြ ကလည္း အမ်ားသား ကိုးဗ်။
ေနာက္ေတာ့…ၾကဴးႏွစ္စဥ္းစား တယ္။ ”စာေပနဲ႔ အသက္ေမြးမယ္ဆိုရင္ ကဗ်ာကိုေတာ့အားမကိုးနဲ႔။ ပိန္လိမ္ငတ္ ျပတ္ေျခာက္ကပ္သြားမယ္။ စကားေျပနဲ႔ အသက္ေမြးမွသာ အူစိုမယ္”ဆုိၿပီး ၾကဴးႏွစ္ စကားေျပလုိင္းေျပာင္းခဲ့တာပါပဲ။ စကား ေျပလုိင္းေျပာင္းလုိက္ေတာ့မွပဲ။ ထမင္း ရက္ခ်န္၊ ေရရက္မွန္ျဖစ္သြားေပေတာ့ သဗ်ဳိ႕။ စာေပထြန္းကားဖြံ႕ၿဖိဳးတဲ့ႏုိင္ငံႀကီး မွာ လူလာျဖစ္ရေပသကိုး။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ သည္ကေန႔အထိအေရာင္းရဆံုး ဘန်အ-်နူူနမ ဟာ’ဝံသာႏုဦးပ်ဳိင္နဲ႔သမီးမ်ား’ စာ ေပက ထုတ္ေဝတဲ့ ျမန္မာသင္ပုန္းႀကီးဖတ္ စာအုပ္ပါတဲ့။ ဒါေၾကာင့္လည္း ျမန္မာေတြ ‘ကႀကီးခြေကြး’ေကာင္းေကာင္းတတ္ၾက တာေပါ့ဗ်ာ။ ၾကဴးႏွစ္လည္း သင္ပုန္းႀကီးကို ေက်ာက္သင္ပံုး၊ ေက်ာက္တံနဲ႔ သင္ယူခဲ့ ရသူပါ။
ကဗ်ာဆရာမျဖစ္ခဲ့ရတာကို ဝမ္းမ နည္းပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိရင္ ‘ကဗ်ာ ကို တန္ဖိုးထားယံုၾကည္လြန္းလို႔ပါ’။ ကဗ်ာ ဆရာဆိုတာ ပါရမီပါမွျဖစ္တာ။ ေရွးက သံခ်ဳိကိုင္လက္ တမ္းကဗ်ာဆရာႀကီး ‘ေမာင္းေထာင္ ဦးေက်ာ္လွ’အေၾကာင္း တို႔တိတို႔တိဖတ္ဖူးတယ္။ တစ္ခါမေတာ့ ဦးေက်ာ္လွ၊ ေဇာ္ဂ်ီနဲ႔မင္းသုဝဏ္တို႔ရဲ႕ သံခ်ဳိ ၃ ပုဒ္ကိုယွဥ္ၿပီး ကာရံအခ်ိတ္အဆက္ အနည္းအမ်ားကိုတြက္ျပထားတဲ့ စာတမ္း တစ္ပုဒ္ဖတ္ဖူးတယ္။ ဦးေက်ာ္လွရဲ႕ သံခ်ဳိ ကဗ်ာမွာ ကာရံအမ်ားဆံုးေတြ႕ရတယ္။ ေဇာ္ ဂ်ီနဲ႔ မင္းသုဝဏ္တို႔ဟာ ေခတ္ပညာတတ္ ႀကီးေတြပါ။ ေမာင္းေထာင္ဦးေက်ာ္လွက ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းထြက္ ဘာဘြဲ႕ဒီဂရီမွ မရွိ တဲ့႐ုပ္ေသးႀကိဳးဆြဲဆရာ။ သို႔ေသာ္ ဦးေက်ာ္ လွက ပါရမီရွင္ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ သူ႔ပါး စပ္ကေန ကာရံေတြအလိုအေလ်ာက္ စီရ ရီထြက္က်လာၾကတယ္။ ပါရမီရွင္ဆုိတာ ဘုရားဖန္တီးထားတဲ့ အႏုပညာရွင္ပဲ။ ၾကဴးႏွစ္ဟာ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ပါရမီရွင္ မဟုတ္မွန္းသိတဲ့အတြက္ ကဗ်ာမေရးေတာ့ ဘဲ ေနာက္ဆုတ္ေနလိုက္တာ။ သို႔ေသာ္ …ကဗ်ာကိုေတာ့ လက္လွမ္းမီသ ေလာက္ ခံစားၾကည့္ေနတာပဲ။ ကိုယ္ ကိုယ္တုိင္ေခတ္ေပၚ ကဗ်ာတခ်ဳိ႕ေရးခဲ့ ေပမယ့္ အခုခ်ိန္မွာ ေခတ္ေပၚကဗ်ာေတာ္ ေတာ္မ်ားမ်ားကို ခံစားလို႔မရ၊ ခံတြင္း မေတြ႕ဘူးျဖစ္ေနတယ္။
သည္လုိျဖစ္ေနတာကလည္းၾကာပါ ၿပီ။ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၃ဝ ေလာက္ကေပါ့။ စႏၵရားခ်စ္ေဆြ၊ ကိုတင္လႈိင္၊ ကိုသန္းလႈိင္ သီခ်င္းေတြသိပ္ႀကိဳက္တဲ့ ေၾကးရတတ္တစ္ ေယာက္က ငတ္ေနတဲ့ ၾကဴးႏွစ္ကိုေခၚၿပီး အရက္တုိက္ထမင္းေကြၽးပါတယ္။ သူ႔အ ႀကိဳက္ဆံုးကဗ်ာဆရာေတြက ေမာင္သင္း ခိုင္၊ ေမာင္ခုိင္မာ၊ ေမာင္စြမ္းရည္တို႔ပဲ။ သူက ၾကဴးႏွစ္ကိုေမးတယ္။
”ျမန္မာျပည္မွာ ဘယ္ကဗ်ာ ဆရာကို အႀကိဳက္ဆံုးလဲ”တဲ့။
ၾကဴးႏွစ္ကလည္း အမွန္အတိုင္း ေျဖ ခ်လိုက္တယ္။
”စေလဦးပုည…ကို က်ဳပ္အႀကိဳက္ ဆံုးပဲ။ က်ဳပ္ေသတဲ့အထိ ႀကိဳက္သြားမွာပဲ”
”ဘာ …စေလဦးပုညဟုတ္လား ဟုတ္လား…အလကားေသာက္႐ူး စာ ေရးဆရာ …သြားေတာ့ဗ်ာ သြားေတာ့”
ကဗ်ာဆရာစေလဦးပုညကို ႀကိဳက္ ႏွစ္သက္မႈေၾကာင့္ ၾကဴးႏွစ္ခမ်ာ ေခြး ေမာင္းသလို ေမာင္းအခ်ခံခဲ့ရဖူးေၾကာင္း ပါ။ ။
ၾကဴးႏွစ္
