ျမန္မာတို႔ တစ္ဆယ့္တစ္လ ေျမာက္ တပို႔တြဲလကုန္၍ တစ္ဆယ့္ ႏွစ္လေျမာက္ တေပါင္းလသို႔ ကူး ေျပာင္းလာခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ တေပါင္း လ၏ ပထမလဝက္သည္ ေဆာင္းရာ သီတြင္ က်ေရာက္၍ ဒုတိယလဝက္ သည္ ေႏြရာသီတြင္ က်ေရာက္သည္ ျဖစ္၍ ေဆာင္းကူးေႏြစသာယာလွပ ေသာ ရာသီျဖစ္သည္။
ဤသို႔သာယာလွသည့္တေပါင္း လျပည့္ေန႔တြင္ ဗုဒၶျမတ္စြာသည္ ကပိလဝတ္ေနျပည္ေတာ္သို႔ ၾကြ ေရာက္ေတာ္မူခဲ့ျခင္းေၾကာင့္၊ တေပါင္းလျပည့္ ျမတ္ဗုဒၶျပည္ေတာ္ ဝင္ အခါေတာ္ေန႔ဟူ၍ ဗုဒၶဘာသာ ဝင္တို႔သည္ အထြတ္အျမတ္ထားၾက သည္။
တေပါင္းလျပည့္ေန႔ကို ဗုဒၶျပည္ ေတာ္ဝင္အခါေတာ္ေန႔ အထိမ္းအ မွတ္အျဖစ္ က်င္းပျခင္းမွာ ထုိေန႔တြင္ ကာဠဳဒါယီမေထရ္ျမတ္သည္ ကပိလ ဝတ္ေနျပည္ေတာ္သို႔ ၾကြေရာက္ေတာ္ မူရန္ ေလွ်ာက္ထားသည္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ျဖစ္ေပၚလာျခင္း ျဖစ္ေပသည္။ ကာဠဳဒါယီမေထရ္ျမတ္ ေလွ်ာက္ထားရာတြင္ တေပါင္းလ၏ သာယာပံုကို ရွင္အုန္းညဳိေရးခဲ့ေသာ ဂါထာေျခာက္ဆယ္မွ စာပိုဒ္တြင္ –
“လူ႔ဘံုသံုးပါး၊ အထြတ္ထား၍၊ တရားရလာ ၿမိဳက္ၾသဇာျဖင့္၊ သတၱဝါ လူ၊ ခပ္သိမ္းသူကို၊ ဆယ္ယူကယ္ႏုိင္၊ ေရႊျပည္ခုိင္သို႔တုိင္တိုင္ ေဘးလြတ္၊ ပို႔ေပးတတ္သည္။ လူစု၏ ဆရာ၊ ရတနာဟု၊ မဟာဝီရ၊ လံု႔လအေခါင္၊ ေဗာဓိေညာင္၌၊ ေျခာက္ေရာင္လွ်ံဝါ၊ Óဏ္စႏွင့္၊ သစၥာရဲရဲ ပြင့္ဆဲဆဲလွ်င္၊ အံ့အဲမႏုိင္၊ ဆြယ္ၿပိဳင္ႏႈိင္းေဖာ္၊ တုမ ေျမာ္သည္ ဘုန္းေတာ္ထြန္းလစ္၊ ျမတ္ရွင္ခ်စ္။
အျဖစ္ေၾကာင္းလ်ာမွာ စကား ကို ဦးဖ်ားထိပ္ထက္၊ ၾကားေလွ်ာက္ ဆက္အံ့၊ ဖြားခ်က္ျမႇဳပ္ေထြ၊ ဇာတိေန သား၊ ေအာင္ေျမျပည္မ၊ ကပိလတြင္၊ ေမြးဘသုေဒၶၚ၊ တကာေတာ္ႏွင့္ ယ ေသာ္ဓရာ၊ ဗိမၺာေျမာက္သား၊ သည္း ျခာရာဟု၊ ေမွ်ာ္ရာရွလ်က္၊ တစ္စု တစ္႐ုံး၊ ပန္းႏြယ္ကုန္းမွ်၊ သက္လံုး ေမတၱာ၊ ျပက္ၾကင္နာေသာ္၊ ဖူးပါ လွခ်င္၊ ငါ့သခင္ကို၊ သို႔ပင္ဆုိတမ္း၊ နိစၥလြမ္း၍၊ မ်က္ယမ္းထိထိ၊ ေျမာ္ ခ်င္ဘိဟု၊ ၾကားသိတံုလို၊ တေသာင္း ဗိုလ္တြင္၊ က်န္႔ကို ေခ်ာက္ဆင့္၊ ခ်ီး ပင့္ရရွာ၊ ဤအခါ ကား၊ ေဟမာခ်မ္း ေဆာင္း၊ ၾ<ြကလဲ ေျပာင္းသား၊ တ ေပါင္းေႏြလ၊ ဂိမၼာန ဟု၊ သာလွေပ်ာ္ မႈ၊ သည္ရာတု၌၊ ၫြန္႔ႏုဆဲဆဲ၊ မီးလွ်ံ ခဲသို႔၊ ရဲရဲေျပာင္ေျပာင္ ေတာကုန္ ေအာင္လည္း ပြင့္ေရာင္တိခ်ည္း၊ ခမည္းေတာ္ေကာင္း ျပည္ေတာ္ ေဟာင္းသို႔ ပူးေပါင္းစိမ့္ငွာ၊ ေတာင္း၊ ပန္ထြာသည္၊ သြားခါကာလ တန္ၿပီ ဘုရား”ဟူ၍ ေလွ်ာက္ထားခဲ့ ေၾကာင္း ဖဲြ႕ဆိုထားေပသည္။ ကာဠဳ ဒါလီမေထရ္ျမတ္၏ ေလွ်ာက္ထား ခ်က္အရ ျမတ္စြာဘုရားသည္ရဟႏၲာ ေပါင္း ႏွစ္ေသာင္းၿခံရံလ်က္ မဟာ သကၠရာဇ္ ၁ဝ၃ ခုႏွစ္၊ တေပါင္းလ ျပည့္ေက်ာ္ (၁) ရက္ေန႔တြင္ ရာဇ ၿဂိဳဟ္ၿမိဳ႕မွ ယူဇနာ ၆ဝ ကြာေဝးေသာ ကပိလဝတ္ျပည္ေတာ္သို႔ ေဒသစာရီ ၾကြခ်ီေတာ္မူခဲ့သည္။ သို႔ေၾကာင့္ သာ သနာေတာ္ သမုိင္းတြင္ ျမတ္စြာဘု ရားသည္ ကပိလဝတ္သို႔ ၾကြေတာ္မူ ျခင္းေၾကာင့္ အက်ဳိး ၁၁ ပါးျဖစ္ေပၚ လာခဲ့သည္။ (၁) နိေျဂာဓာရာေက်ာင္း ေတာ္ႀကီး ေပၚေပါက္လာျခင္း၊ (၂) သာကီဝင္မင္းမ်ဳိးတို႔၏ မာန္စြယ္ကို ႏုတ္ပယ္ေသာအားျဖင့္ ေပါကၡရဝႆ မိုးကို ရြာသြန္းေစျခင္း၊ (၃) ဂါထာ ေတာ္တစ္ေထာင္ျဖင့္ တန္ဆာဆင္ အပ္ေသာ ေဝႆႏၲရာဇာတ္ေတာ္ႀကီး ကို ေဟာၾကားေတာ္မူျခင္း၊ (၄) မဟာဓမၼပါလဇာတ္ေတာ္ႀကီးကို နာ ၾကားရ၍ ခမည္းေတာ္ သုေဒၶါနမင္း ႀကီး “အနာဂါမ္”တည္ၿပီး၊ ေနာင္အခါ အရဟတၱဖိုလ္တည္ျခင္း (၅) မိေထြး ေတာ္ ေဂါတမီေသာတပန္တည္ျခင္း၊ ေနာင္ေသာအခါ ဘိကၡဳနီသာသနာ ထူေထာင္ခြင့္ႀကံဳျခင္း၊ (၆) ယေသာ္ ဓရာကို အေၾကာင္းျပဳ၍ စႏၵကိႏၷရီ ဇာတ္ေတာ္ႀကီး ေဟာၾကားျခင္း၊ (၇) ဇနပဒကလ်ာဏီ၏ ၾကင္ယာေတာ္ ညီေတာ္မင္းနႏၵရဟန္းျဖစ္ျခင္း၊ (၈) သားေတာ္ရာဟုလာအေမြေတာင္း၍ သာမေဏဘဝသို႔ ခ်ီးျမႇင့္ျခင္း၊ (၉) သာကီဝင္မင္းမ်ဳိးမွ မင္းသားတစ္ ေထာင္ရဟန္းေဘာင္သို႔ ေရာက္ျခင္း၊ (၁ဝ) ကာဠဳဒါယီမေထရ္အား ေဆြ မ်ဳိးေတာ္တို႔အား ျမတ္စြာဘုရားကို ၾကည္ညိဳေစရန္ စြမ္းေဆာင္ရာ၌ အျမတ္ဆံုးဘဲြ႕ “ကုလပၸသာဒဧတဒဂ္ ကို ခ်ီးျမႇင့္ေတာ္မူျခင္း၊ (၁၁) အရွင္ သာရိပုတၱရာ ေလွ်ာက္ထား၍ ဗုဒၶ ဝင္ေဒသနာကို ေဟာၾကားျခင္းစ ေသာ အက်ဳိးဆက္မ်ား ျဖစ္ေပသည္။
တေပါင္းလ၏ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်း မႈပြဲေတာ္သည္ “သဲပံုေစတီပဲြေတာ္” ျဖစ္သည္။ ဗုဒၶသာသနိက က်မ္းမ်ား တြင္ သဲပံုေစတီတည္ထားကိုးကြယ္ ျခင္းသည္ ေရွးကမၻာအသေခ်ၤကပင္ ရွိခဲ့ေသာ ဘာသာယဥ္ေက်းမႈျဖစ္ သည္ဟု ေဖာ္ျပထား၏။
သဲပံုေစတီေတာ္ျဖစ္ေပၚလာပံု ကို အပဒါန္ပါဠိေတာ္ ပုလိႏုပၸါဒက မေထရ္အပဒါန္၌ –
ေရွးလြန္ေလၿပီးေသာ ကမၻာ တစ္သိန္းကာလတြင္ ေဒဝလမည္ ေသာ ရေသ့တစ္ပါးသည္ ဟိမဝႏၲာ ေတာင္တြင္ နတ္တို႔ ဖန္ဆင္းေပး ေသာ ေက်ာင္းသခၤမ္း၌ တပည့္ ေထာင္ေသာင္းမကျဖင့္ ေနထုိင္ သည္။ အခါတစ္ပါး၌ ရေသ့ႀကီးသည္ ေက်ာင္းသခၤမ္းမွ ထြက္၍သဲမ်ားကို ေစတီျပဳၿပီး (ဝါ) သဲပံုေစတီတည္ၿပီး ပန္းအမ်ဳိးမ်ဳိးတို႔ျဖင့္ ပူေဇာ္၏။ သဲပံု ေစတီ၌ ျမတ္စြာဘုရားတို႔၏ ဂုဏ္ ေတာ္အာ႐ုံနိမိတ္ကို ယူ၍ ၾကည္လင္ သန္႔စင္ေသာ စိတ္ဓာတ္ကို ျဖစ္ေစ လ်က္ ေက်ာင္းသခၤမ္းသို႔ ျပန္၏။ တပည့္မ်ားက ေမးၾကသည့္အခါ
“သဗၺညဳတဥာဏ္ရွင္ဘုရားသခင္ကို ရည္မွန္း၍ သဲပံုေစတီေတာ္တည္ထား ကိုးကြယ္ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ ျမတ္ ဘုရား၏ လကၡဏာေတာ္မ်ားႏွင့္ အံ့ ဖြယ္ရာသေဘာဓမၼတာမ်ား၊ ဂုဏ္ ေက်းဇူးေတာ္မ်ားႏွင့္ အက်င့္သီလ မ်ားကို ၾကည္ညိဳဘြယ္မိန္႔ၾကားေတာ္ မူသည္။ ထုိအခါ တပည့္အေပါင္းတို႔ သည္လည္း ဘုရားရွင္တို႔၌ ယံုၾကည္ ေလးစားေသာ စိတ္ထားျဖင့္ သဲပံုေစ တီေတာ္ကို အႀကိမ္ႀကိမ္ ပူေဇာ္ၾက သည္။
ထို႔အျပင္ ပုလိနထူပိလမေထရ္ အတၳဳပၸတိၱ၌ မေထရ္ေလာင္း နာရဒ ရွင္ရေသ့သည္ လူအားလံုး၏ ပူေဇာ္ မႈခံယူရေသာ္လည္း ကိုယ္တုိင္မွာ ပူ ေဇာ္ရန္ မရွိသည္ကို စဥ္းစားမိ၍ အေလးျပဳပူေဇာ္ထုိက္သည့္ ဆရာကို ရွာျခင္းအျဖစ္ ေက်ာင္းသခၤမ္းအနီး ရွိ အမရိကျမစ္ငယ္၌ သဲပံုေစတီ တစ္ဆူကို တည္၏။
ထုိေနာက္ ပရိနိဗၺာန္စံဝင္ ေတာ္မူၾကကုန္ေသာ ျမတ္စြာဘုရား တို႔၏ ေစတီပုထိုးမ်ားသည္ ဤသဲပံု ေစတီကဲ့သို႔ပင္ ျဖစ္ လိမ့္မည္ဟု ဘုရားေစတီဟူေသာ နိမိတ္အာ႐ုံယူ ကာ ေရႊဆည္းလည္း သံုးေထာင္ တို႔ျဖင့္ ေစတီေတာ္ကို ပူေဇာ္၏။ သဲပံုေစတီေတာ္ကို သက္ေတာ္ထင္ ရွားဘုရားသခင္ဟူေသာ အမွတ္ အာ႐ုံျဖင့္ ညဥ့္နံနက္ရွိခိုးပူ ေဇာ္ေလ သည္။
ဤသို႔ ဗုဒၶဘာသာလာ ဘာသာ ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္မႈကို အတုယူ၍ ေရွးျမန္မာလူမ်ဳိးတို႔သည္ ျမန္မာ့ယဥ္ ေက်းမႈအစဥ္အလာတစ္ခုအျဖစ္ ျမစ္ ေခ်ာင္းမ်ား၌ သဲအလြယ္တကူရႏုိင္ သည့္ တေပါင္းလရာသီ သဲပံုေစတီ ပဲြေတာ္ကို ဆင္ယင္က်င္းပခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္ေပသည္။
သဲပံုေစတီပြဲေတာ္သည္ ဗုဒၶဘာ သာမွ ဆင္းသက္လာသည့္ ျမန္မာ့ ယဥ္ေက်းမႈပြဲေတာ္ျဖစ္သျဖင့္ ျမန္မာ ႏုိင္ငံတြင္ ဗုဒၶသာသနာစတင္ထြန္း ကားလာခ်ိန္၌ကပင္ ရွိခဲ့ေသာ ပြဲေတာ္ဟု ပညာရွင္တို႔က ယူဆၾက သည္။ “လွည္းဝင္႐ုိးသံ၊ တညံညံ၊ ပုဂံဘုရားေပါင္း”ဟူေသာ ေဆာင္ပုဒ္ ႏွင့္အညီ ပုဂံေခတ္တြင္ အေျမာက္ အျမားတည္ ထားကိုးကြယ္ၾကသည့္ ေစတီပုထိုးမ်ားကို ယေန႔တုိင္ ဖူး ေျမာ္ႏုိင္လ်က္ရွိရာ၊ သဲပံုေစတီပဲြ ေတာ္သည္ ပုဂံေခတ္သို႔မဟုတ္ ပုဂံေခတ္မတုိင္မီကပင္ ေပၚေပါက္ လာသည့္ ပဲြေတာ္ဟု ဆိုႏုိင္ေၾကာင္း၊ အေနာ္ရထာမင္းေစာသည္ ပုဂံၿမိဳ႕ အနီး ဧရာဝတီျမစ္ကမ္း သဲခံုတြင္ စြယ္ေတာ္ျမတ္ကို ဌာပနာ၍ ေစတီ ေတာ္ႀကီးတစ္ဆူတည္ထားခဲ့ရာ၊ ထုိေစတီေတာ္ႀကီးမွာ သဲခံုေပၚတြင္ တည္ထားသျဖင့္ ေရႊစည္းခံုေစတီ” ဟု ဘြဲ႕အမည္ဆက္ကပ္ခဲ့ေၾကာင္း ဆုိၾကသည္။ (စည္းခံု =စဲခံု = သဲခံု။ သလြန္ = စလြန္၊ သလဲ = စလဲ စသည္တို႔ကဲ့သို႔ သ = ႏွင့္ စေျငာင္း သည္။)
သို႔ေသာ္ သဲပံုေစတီပဲြေတာ္ အေၾကာင္းကို အင္းဝေခတ္ စာဆို အေက်ာ္ ရွင္မဟာသီလဝံသ ဖဲြ႕ဆိုခဲ့ သည့္ ပုဒၶဳပၸတိၱပ်ဳိ႕၊ တေပါင္းလဘဲြ႕ တြင္ “ငါးတန္ ငါးၾကင္း၊ ေရႊတသင္း တို႔၊ ျမစ္တြင္း ျမဴးေပ်ာ္၊ ဇင္ေယာ္ျမစ္ ေတြး၊ ခ်စ္သံေလးႏွင့္၊ ေရေက်း၊ ေရ ငွက္၊ စကၠဝက္ ဟသၤာ၊ ငွက္တကာ လည္း၊ ဘာသာက်ဴးေၾကာ္၊ ျမဴးေပ်ာ္ ၾကတံု၊ ေငြေသာင္ခံုဝယ္၊ သဲပံုေစတီ၊ ပြဲေတာ္တည္း”ဟု ဖဲြ႕ဆုိခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ အင္းဝေခတ္၌မူ သဲပံုေစတီပြဲေတာ္ရွိ ေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း အခုိင္အမာဆုိၾက သည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ တေပါင္းလသို႔ ေရာက္လွ်င္ ျမစ္မ်ား၊ ေခ်ာင္းမ်ား၌ ေရစစ္ကာ သဲခံု၊ ေသာင္ခံုျဖဴျဖဴေဖြး ေဖြးကေလးမ်ား ေပၚထြန္းေလ့ရွိ သည္။ ထုိ႔ျပင္ ေတာင္သူဦးႀကီးတို႔ လယ္ယာထြက္သီးႏွံမ်ား ေရာင္းခ် ခ်ိန္ ေငြစရႊင္သည့္ ရာသီျဖစ္သည္။ လယ္ယာလုပ္ငန္းမ်ား ၿပီးစီး၍ လုပ္ ငန္းခြင္မွ အနားယူခ်ိန္လည္းျဖစ္ သည္။ ဤသို႔အေၾကာင္း ညီၫြတ္ ေသာ အခ်ိန္အခါ တေပါင္းလရာသီ ပြဲေတာ္အျဖစ္ သဲပံုေစတီပြဲေတာ္ကို ျမန္မာဘုရင္မ်ားသည္ ေရႊနန္းေတာ္ ႀကီးမွသည္ ေက်းလက္ေတာရြာမ်ား အထိ ၿခိမ့္ၿခိမ့္သဲဆင္ႏႊဲက်င္းပခဲ့ၾက သည္။ မင္းမိဖုရားႏွစ္ပါးတို႔သည္ မင္းညီမင္းသား၊ မွဴးေတာ္မတ္ေတာ္ မ်ားႏွင့္အတူ ေသာင္ျပင္သို႔ ထြက္စံ ေတာ္မူၿပီး သဲပံုေစတီေတာ္မ်ားတည္ ၍ ပူေဇာ္ကန္ေတာ့ၾကလ်က္ ပြဲလမ္း သဘင္ဆင္ယင္က်င္းပၾကသည္။
ေရွးအခါက သဲပံုေစတီမ်ား မူလတည္ထားစအခ်ိန္တြင္ အုတ္ မ်ားျဖင့္ မတည္ၾကဘဲ ႐ုိင္ပတ္ဆင့္ ၿပီး တည္ထားသည္။ ႐ုိင္ပတ္မ်ားကို အဆင့္ငါးဆင့္တည္ေဆာက္ၾက သည္။ ျမင္းမုိရ္ေတာင္ရွိ အာလိန္ငါး ဆင့္ကို ရည္မွန္းတည္ထားျခင္းျဖစ္ သည္။ ထုိ႐ုိင္ပတ္ငါးဆင့္ (အာလိန္ ငါးဆင့္)တြင္ သန္႔စင္ေသာ သဲမ်ား ျဖင့္ အျပည့္သိပ္ရသည္။ ၿပီးလွ်င္ တံ ခြန္ကုကၠား လွဴဖြယ္ပစၥည္းမ်ားျဖင့္ ပူေဇာ္၍ အလွဴအတန္းမ်ား ျပဳလုပ္ ၾကသည္။ ထုိေနာက္ႏွစ္ကာလၾကာ လာလွ်င္ အုတ္တုိ႔ျဖင့္ ယင္းေစတီကို ငံု၍ ေစတီႀကီးအျဖစ္သို႔ ဆက္လက္ တည္ထားၾကသည္ဟု ဆုိပါသည္။
သဲပံုေစတီပြဲေတာ္သည္ ယခု ေခတ္တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ အထက္ပိုင္း ၿမိဳ႕ရြာ အနည္းငယ္မွ်သာ က်င္းပၾက ေတာ့သည္။ ယင္းသဲပံုေစတီေတာ္ ပြဲအစား ဘုရားပြဲေတာ္မ်ား အစားထိုး က်င္းပျခင္း ေခတ္စားလာသည္။ ယင္းသို႔ ေဒသအလုိက္ ဘုရားပြဲ ေတာ္မ်ားကို ယခုေခတ္၌ “တေပါင္း ပြဲေတာ္”ဟု ေခၚၾကသည္။ ျမန္မာ ႏုိင္ငံအႏွံ႔က်င္းပေသာ ဘုရားပြဲေတာ္ မ်ားအနက္ ေရွးႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာက ပင္ က်င္းပခဲ့ေသာ ေရႊတိဂံုေစတီ ေတာ္ ဘုရားပြဲေတာ္သည္ အႀကီး အက်ယ္ဆံုးျဖစ္ေၾကာင္း အသိအမွတ္ ျပဳဆိုၾကသည္။
မွီျငမ္း
၁။ မာဂဇီ၊ သာစည္ဆရာေတာ္၏ အခါေတာ္ ေန႔မ်ား
၂။ ဦးေအးႏုိင္ (B.A) အစိုးရဓမၼာ စရိယႏွင့္ ေစတိယဂၤကာ၊ ဓမၼာစရိယ ၏ ဆယ့္ႏွစ္ရာသီ ျမန္မာ့႐ုိးရာရာသီ ပဲြေတာ္မ်ား
ျမတ္မင္းလႈိင္
