ကၽြန္ေတာ္ေရးေသာ စာအုပ္မ်ား တြင္ အမည္ရွည္ရွည္ေပးလိုက္ ေသာ စာအုပ္မ်ားထဲက တစ္အုပ္မွာ မ်က္ႏွာခ်င္းလမ္းမွာ ဆံုစို႔ကြယ္မွ သည္ အင္တာနက္ခ်က္တင္အထိ ဘာသာစာေပေဆာင္းပါးမ်ား ဆို ေသာ စာအုပ္ျဖစ္သည္။ ေဆာင္းပါး တစ္ပုဒ္နာမည္ကို စာအုပ္နာမည္ အျဖစ္ သံုးထားျခင္းျဖစ္သည္။ ေဆာင္းပါး ၇၅ ပုဒ္စုစည္းၿပီး ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္တြင္ စိတ္ကူးခ်ဳိခ်ဳိစာေပက ထုတ္ခဲ့ပါသည္။
ဘာသာစာေပေဆာင္းပါးမ်ား ဟု ေခါင္းစဥ္တပ္ထားေသာ္လည္း ဘာသာစကားအေၾကာင္း ေဆာင္း ပါးက အပုဒ္ ၂ဝ နီးပါးေလာက္သာ ပါဝင္ပါသည္။ အမ်ားစုမွာ စာေပ ေဆာင္းပါးမ်ားျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ထိုဘာသာစကားေဆာင္းပါးမ်ားက ကြၽန္ေတာ္၏ ဘာသာစကားေလ့လာ မႈအေတြ႕အႀကံဳကို တေစ့တေစာင္း ေဖာ္ျပေနပါသည္။
စာအုပ္ကို ဖြင့္လိုက္ေတာ့ စကားအေၾကာင္းစာအေၾကာင္း ေဆာင္းပါးကို ေတြ႕လိုက္ရသည္။ ထို ေဆာင္းပါးကို ျမင္လိုက္သည္ႏွင့္ ကြၽန္ေတာ္၏ စိတ္အာ႐ုံသည္ လြန္ ခဲ့ေသာ ႏွစ္ ၅ဝ ဆီသို႔ ျပန္ေရာက္ သြားသည္။ ကြၽန္ေတာ္ ဘာသာေဗဒ ပညာရပ္ကို စတင္ေလ့လာရေသာ အခ်ိန္က ျမန္မာစာအသင္းက ထုတ္ ေဝေသာ ျမန္စာဂုဏ္မဂၢဇင္းမွာ ေရး ေသာေဆာင္းပါးျဖစ္သည္။ အမွတ္ တရအေၾကာင္းမွာ ကြၽန္ေတာ္မဟာ ဝိဇၨာတန္းစတက္ရေသာ ၁၉၆၅- ၆၆ ပညာသင္ႏွစ္မွာ ဘာသာေဗဒ (Linguistics) ဘာသာရပ္ကို စသင္ ရျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုႏွစ္တြင္ ကြၽန္ ေတာ္တို႔၏ ဆရာဆရာမမ်ားျဖစ္ ေသာ ဆရာႀကီးဦးေရႊသြင္ (ပါေမာကၡ ၿငိမ္း၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ ဝိဇၨာႏွင့္ သိပၸံပညာ ရွင္အဖဲြ႕၊ အလုပ္အမႈေဆာင္အဖဲြ႕ဝင္၊ ကြယ္လြန္)ႏွင့္ဇနီး ဆရာမႀကီး ေဒၚ ခင္ခင္ေအး (ျမန္မာစာဌာနမွဴးၿငိမ္း၊ ရန္ကုန္စက္မႈတကၠသိုလ္)တို႔သည္ အဂၤလန္ႏုိင္ငံ လန္ဒန္တကၠသိုလ္မွ ဘာသာေဗဒ သဒၵေဗဒ မဟာဝိဇၨာ ဘြဲ႕မ်ား ဆြတ္ခူးၿပီး ျပန္ေရာက္လာ သည္။ မဟာဝိဇၨာတန္းမွာ ဆရာႀကီး က သဒၵေဗဒ၊ ဆရာမႀကီးက ဘာသာ ေဗဒသင္ၾကားပို႔ခ်ေပးသည္။ ထုိႏွစ္ မွာ အသစ္စသင္ရေသာ ထုိဘာသာ ရပ္မ်ားကို အလြန္စိတ္ဝင္စားသည့္ အတြက္ ဆရာ ဆရာမတို႔ ၫႊန္ျပ သည့္ စာအုပ္မ်ားကို ရွာေဖြေလ့လာ သည္။ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္မွာ မဟာဝိဇၨာ ဘြဲ႕အတြက္ က်မ္းျပဳေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ က ျမန္မာဓေလ့သံုးစကားမ်ားကို သု ေတသနျပဳသည္။ ထုိအခ်ိန္တြင္ ဘာ သာေဗဒက်မ္းမ်ားက ၫႊန္ျပေသာ ဘာသာစကားသေဘာတရားမ်ားကို ေတာ္ေတာ္ကေလးေခါက္မိေနပါၿပီ။ ထို႔ေၾကာင့္ ထိုႏွစ္တြင္ ထုတ္ေဝေသာ ျမန္စာဂုဏ္မဂၢဇင္းမွာ “စကား အေၾကာင္း စာအေၾကာင္း”ဆုိသည့္ ေဆာင္းပါးကို ေရးလုိက္ျခင္းျဖစ္ သည္။ ဘာသာစကားအေၾကာင္း၊ အေရးအသားအေၾကာင္းကို ဘာသာ ေဗဒအျမင္ျဖင့္ ႐ႈျမင္ေသာ ေဆာင္း ပါးျဖစ္သည္။ ကြၽန္ေတာ္ေလ့လာထား ေသာ အသိအျမင္ကို ေဝမွ်လိုသျဖင့္ ထိုေဆာင္းပါးတြင္ သာဓကမ်ား ေဆာင္ကာ သိုင္းသုိင္းဝိုင္းဝုိင္းေရး ခဲ့ျခင္းျဖစ္ဟန္တူပါသည္။ ဘာသာ ေဗဒစာအုပ္မ်ားမွ ဘာသာစကား အေၾကာင္း နိဒါန္းမ်ားကို အေျခခံပါ သည္။
“မ်က္ႏွာခ်င္းလမ္းမွာဆံုစို႔ကြယ္ မွသည္ အင္တာနယ္ခ်က္တင္အထိ” ဆက္သြယ္ေရးနည္းနာမ်ား အဆင့္ ဆင့္တိုးတက္ထြန္းကားလာပံုကို ေရး ဖို႔စိတ္ကူးရျခင္းမွာ ေရွးက ခ်စ္သူ တစ္ေယာက္ႏွင့္ တစ္ေယာက္ ဆက္ သြယ္ရာတြင္ “တစ္ကြၽန္းစီေန တစ္ ေျမစီျခားတဲ့သူရယ္၊ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္၊ လမ္းမွာ ဆံုစို႔ကြယ္”ဟူ၍ လမ္းကို ခ်စ္သူ မ်က္ႏွာခ်င္းဆံုစည္းရာအျဖစ္ စိတ္ကူးယဥ္ကာ ေရးဖဲြ႕ခဲ့သည့္အေျခ အေနမွ ယေန႔အင္တာနက္တြင္ “ခ်က္ တင္”လုပ္သည့္အဆင့္အထိ ေျပာင္း လဲလာပံုမ်ားကို အေတြးဆန္႔မိျခင္း ျဖစ္သည္။ တစ္ျပည္မွ တစ္ျပည္သံ တမန္ေစလႊတ္ျခင္း၊ ေက်းေစျခင္း၊ ေမတၱာစာပို႔ျခင္း၊ စာခြၽန္ေပးပို႔ျခင္း၊ လူႀကံဳျဖင့္ စာပို႔ျခင္း၊ ေၾကးနန္း႐ုိက္ ျခင္း၊ စာတိုက္မွ စာပို႔ျခင္း၊ အိပ္ခ်ိန္း မွတစ္ဆင့္ တယ္လီဖုန္း ဆက္ျခင္း မွသည္ တုိက္႐ုိက္ဖုန္းဆက္ျခင္းမွ ယေန႔ဟန္းဖုန္းျဖင့္ ဆက္သြယ္ၿပီး အင္တာနက္ႏွင့္ ေမးလ္၊ ေဖ့စ္ဘြတ္၊ ဗီဒီယိုကြန္ဖရင့္ဇင္းစသည့္ နည္းမ်ား ျဖင့္ ဆက္သြယ္ျခင္းတို႔အထိ တရိပ္ ရိပ္ ေျပာင္းလဲတုိးတက္လာပံုကို အေတြးဆန္႔ထားျခင္းျဖစ္သည္။
လႊတ္ေတာ္ေရာက္ ျမန္မာစာ ေရးထံုးျပႆနာမွာမူ ျမန္မာစာေရး ထံုးႏွင့္ပတ္သက္၍ ပါလီမန္ေခတ္ ဖဆပလ အစိုးရလက္ထက္တြင္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္တစ္ဦးေမး သည့္ ေရးထံုးျပႆနာမ်ားကို ရန္ ကုန္တကၠသိုလ္ ျမန္မာစာပါေမာကၡ ဆရာႀကီး ဦးဧေမာင္ျပန္ ေျဖရွင္းခဲ့ရ ပံုကို ဆရာႀကီး၏ မွတ္တမ္းမွတ္ရာ မ်ားအရ ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္သည္။
၁၉၅၂ ခု ၾသဂုတ္လ ၇ ရက္ ေန႔တြင္ က်င္းပေသာ ဒုတိယအႀကိမ္ ေျမာက္ လူမ်ဳိးစုလႊတ္ေတာ္ညီလာခံ တြင္ သံတဲြအမတ္ဦးေရႊႀကိဳင္က ေရွး ျမန္မာမင္းမ်ားလက္ထက္အစဥ္ အဆက္သံုးခဲ့ေသာ “မိုဃ္း”၊ “ၾကက္ သေရ”၊ “႒”ဟူေသာ ေရးထံုးမ်ားကို ယခုအခါ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္က “မိုး”၊ “က်က္သေရ”၊ “ဌ”စနစ္ျပင္ဆင္ေရးေန သည္ကို အစိုးရသိပါသလား ဟူေသာ ေမးခြန္းျဖစ္သည္။ ထုိေမးခြန္းကို ရွင္းလင္းေျဖၾကားေပးရန္ ပညာ ေရးဝန္ႀကီးဌာနက ရန္ကုန္ တကၠ သိုလ္ ပါေမာကၡခ်ဳပ္ထံ ေမတၱာရပ္ခံ စာေရးပို႔သျဖင့္ ပါေမာကၡခ်ဳပ္၏ တာ ဝန္ေပးခ်က္အရ ဆရာႀကီးဦးဧေမာင္ က ေျဖၾကားခဲ့ရျခင္းျဖစ္သည္။ ဆရာ ႀကီးက အစဥ္အဆက္သံုးေသာ “ၾကက္သေရ”၊ “မုိဃ္း”၊ “႒”တို႔သည္ မခုိင္မာေသာ ေရးထံုးမ်ား၊ သန္ရာ ဆဲြ၍သံုးေသာ ေရးထံုးမ်ားျဖစ္ ေၾကာင္း၊ ထို႔ေၾကာင့္ “က်က္သေရ”၊ “မိုး”၊ “ဌ”ဟု ျပင္ဆင္ရျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း အ ေထာက္အထားမ်ားျဖင့္ ျပန္လည္ ေျဖၾကားခဲ့သည္ကို ေတြ႕ရပါသည္။
ထို႔ျပင္ “ဘာသာစကားတိမ္ေကာ ေပ်ာက္ကြယ္မည့္အႏၲရာယ္မွ ကာ ကြယ္ရန္”၊ “အသံလွယ္ဖို႔ ဘာသာျပန္ ဖို႔” “တုိင္းရင္းသားဘာသာစကားႏွင့္ ျမန္မာေဒသိယစကားမ်ားေလ့လာမႈ တေစ့တေစာင္း”စသည့္ ဘာသာစ ကားဆုိင္ရာ ျပႆနာမ်ားကို ေဆြး ေႏြးသည့္ ေဆာင္းပါးမ်ားလည္း ပါ ဝင္ပါသည္။
စာေပေဆာင္းပါးမ်ားတြင္ “အလွတစ္ကြက္” ေဆာင္းပါးမ်ား ေရး ခဲ့ပံုကို ျပန္သတိရသည္။ ဆရာမ မမိုးေျမက “သစၥာမဂၢဇင္း”ဟူေသာ မဂၢဇင္းတစ္ေစာင္ကို ၁၉၉ဝ ဝန္း က်င္မွာ ထုတ္ခဲ့သည္။ ဘာသာေရး၊ စာေပ၊ ယဥ္ေက်းမႈ ဆုိင္ရာအေၾကာင္း အရာမ်ားကို အေလးေပးသည့္ မဂၢ ဇင္းျဖစ္သည္။ လစဥ္စာမူေတာင္း သည့္အတြက္ ဇာတ္ေတာ္ႀကီးဆယ္ ဘြဲ႕ဝတၱဳမ်ားမွ အလွကြက္တစ္ကြက္ စီကို ထုတ္ျပသည့္ ေဆာင္းပါးမ်ား ေရးဖို႔စိတ္ကူးရၿပီး “ေတမိယဇာတ္ ေတာ္မွ အလွတစ္ကြက္” ေခါင္းစဥ္ ျဖင့္ စေရးၿပီး “မဟာဇနက” “မေဟာ္ သဓာ” “ေဝႆႏၲရာ” ဇာတ္ေတာ္တို႔ မွ အလွကြက္မ်ားကို ဆက္ေရးျဖစ္ သည္။ သစၥာတြင္ ထုိမွ်သာ အလွ တစ္ကြက္ေဆာင္းပါးမ်ား ေရးျဖစ္ သည္။ ကိုျမင့္ထြန္း၏ “သႏၲရသ” မဂၢ ဇင္းအတြက္ စာမူေတာင္းေတာ့ မေဟာ္သဓာဇာတ္ေတာ္မွ “ေဘရီ” ပရိဗုိဇ္မ၊ ဝိဇာဒဇာတ္ေတာ္မွ “ပုဏၰက” ႏွင့္ ေဝႆႏၲရာဇာတ္ေတာ္မွ “ဇာလီ” မင္းသားတို႔၏ စ႐ုိက္သဘာဝကိုေဖာ္ ျပေသာ ေဆာင္းပါးမ်ားေရးျဖစ္သည္။
နဖူးေပၚက အမာရြတ္ကေလး သံုးခုဟူေသာ ရသစာတမ္းကေလး တြင္ စာေတြထဲက အမာရြတ္သံုးခု အေၾကာင္း ဆက္စပ္ေတြးမိသည့္ အေတြးကို ပံုေဖာ္ၾကည့္မိသည္။ ေက ဝဋ္ပုဏၰားႏွင့္ မေဟာ္သဓာပညာၿပိဳင္ ရာတြင္ မေဟာ္သဓာ၏ ပရိယာယ္ ေၾကာင့္ ေကဝဋ္ပုဏၰားရခဲ့ေသာ နဖူး ေပၚက အမာရြတ္က တစ္ခု၊ ဗညား ႏြဲ႕ (ရာဇာဓိရာဇ္)ႏွင့္ ဗ်ည္းႏြဲ႕တို႔ စီး ခ်င္းထိုးရာတြင္ ဗ်ည္းႏြဲ႕က ခြၽန္းသီး ျဖင့္ ႐ုိက္သည့္အတြက္ ဗညားႏြဲ႕ရခဲ့ ေသာ နဖူးေပၚက အမာရြတ္ကတစ္ခု၊ စာေရးဆရာေစာဦး၏ “နဖူးေပၚက အမာရြတ္ကေလး” ဝတၱဳတြင္ ပါဝင္ သည့္ ဇာတ္ေဆာင္လူငယ္ကို သူ႔ ဖခင္ကို အၿငိဳးထားေသာ လူႀကီးက နဖူးႏွင့္ ေျမႀကီးေဆာင့္၍ ရခဲ့ေသာ အမာရြတ္ကတစ္ခုျဖစ္သည္။ အမာ ရြတ္သံုးႏႈန္းဆက္စပ္၍ ေပၚလာ ေသာ အေတြးမ်ားကို ပံုေဖာ္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။
လူပုဂိၢဳလ္မ်ားႏွင့္ ၎တို႔၏ ႀကိဳး ပမ္းေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားအေၾကာင္း ေရးသည့္ ေဆာင္းပါးမ်ားလည္း ပါဝင္ပါသည္။ ဆင္ျဖဴကြၽန္း ဆရာ သင္၊ ဂ်ာနယ္ေက်ာ္ ဦးခ်စ္ေမာင္၊ ေမာင္ၾကည္ရွင္တို႔ႏွင့္ ျမန္မာစာေပ အေၾကာင္း အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ေရးသားခဲ့ေသာ ေဒါက္တာထင္ ေအာင္၊ ေဒါက္တာလွေဘႏွင့္ (ဦး) မင္းလတ္တို႔၏ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ား ကို ေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။
ေရႊျပည္ေတာင္ငူနန္းျမင့္သူ ကေလး အသက္ဝင္လာေသာည ေဆာင္းပါးတြင္လည္း ေနာက္ခံ အေၾကာင္းကေလး အမွတ္တရရွိပါ သည္။ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္က ဆရာ တကၠသိုလ္ဘုန္းႏုိင္ ကြယ္လြန္ေသာ ဆယ္ႏွစ္ျပည့္အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ က်င္းပေသာ ဂီတဆည္းဆာညတြင္ ဆရာ့ဝတၱဳေတြထဲမွာ ဆရာေရးခဲ့ ေသာ သီခ်င္းမ်ားကို သံစဥ္ထည့္ၿပီး ေတးသံရွင္မ်ားက အသက္သြင္းခဲ့ၾက သည္။ ဆရာတကၠသိုလ္ဘုန္းႏုိင္၏ “စြန္႔ခြာရသည့္ ေႏြညမ်ား”ဝတၱဳတြင္ “ေရႊျပည္ေတာင္ငူနန္းျမင့္သူကေလး” ဟုဆုိရသည့္ ေတာင္ငူသူကေလး ညဳိလတ္က ေမာ္လၿမိဳင္ေကာလိပ္ ဂီတဆည္းဆာတြင္ “စြန္႔ခြာရသည့္ ေႏြညမ်ား”သီခ်င္းကို သီဆိုဟန္ သ႐ုပ္ေဖာ္ထားရာ ထုိဝတၱဳကို ဖတ္ ၿပီးကတည္းက ဝတၱဳထဲက သီခ်င္းစာ သားကေလးမ်ားကို စဲြၿမဲေနခဲ့သည္။ အသံထြက္ၿပီး အသက္ဝင္လာမည့္ အခ်ိန္ကို စိတ္ကူးျဖင့္ ေမွ်ာ္ေနခဲ့မိ သည္။ ထုိညတြင္မူ အဆုိေတာ္ ႏွင္း ရည္သန္႔၏ အသံျဖင့္ “စြန္႔ခြာရသည့္ ညမ်ား ေရာက္ခဲ့ၿပီ”ဆိုေသာ သီခ်င္း သံကို သာယာၿငိမ့္ေညာင္းစြာ နား ဆင္လုိက္ရပါသည္။
“ျမင္ရဖို႔ အခြင့္အလမ္း” ႏွင့္ “မ သန္စြမ္းေသာ္လည္း သန္စြမ္းေသာ ဇာတ္ေဆာင္မ်ား”မွာမူ ကိုယ္လက္ အဂၤါမသန္စြမ္းသူမ်ားကို ကူညီ ေစာင့္ေရွာက္ေသာ အဖြဲ႕အစည္းက ထုတ္ေဝေသာ
“အလင္းသစ္”မဂၢဇင္း အတြက္ ေရးေသာ ေဆာင္းပါးမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ စာေပမ်ားတြင္ ေတြ႕ရ ေသာ “မသန္မစြမ္း”ဇာတ္ေဆာင္မ်ား ၏ ခ်ီးက်ဴးေလးစားဖြယ္ ဂုဏ္ရည္ ကို ေဖာ္ထုတ္ျပထားပါသည္။ ထို အသင္းက ဖိတ္ၾကားသည့္အတြက္ မသန္မစြမ္းလူငယ္မ်ားကို အားေပး ေဟာေျပာသည့္အစီအစဥ္တြင္လည္း ပါဝင္ခဲ့ပါသည္။
အမွတ္တရအေတြ႕အႀကံဳမ်ား ျဖစ္ပါသည္။
ေမာင္ခင္မင္ (ဓႏုျဖဴ)
