က်ြန္ေတာ္တို႔မိသားစု အရိပ္ခိုဖို႔ အလွည့္က်သည့္ အိမ္ကေတာ့ အင္းကန္ရြာမွ ဦးေလး ဦးဒီပ၊ ေဒၚ ေလး မမႀကီးတုိ႔အိမ္ျဖစ္သည္။ တစ္ ႏွစ္နီးပါးေနထိုင္ခ့ဲရေသာ အိမ္ျဖစ္ သည့္အတြက္ စိတ္ထဲမွာ မွတ္မွတ္ရရ ရွိပါသည္။
အင္းကန္မွ ေဒၚေလးတို႔ အႀကိဳ လႊတ္လိုက္ေသာ ႏြားလွည္းက အေမ၊ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ညီအစ္ကိုႏွင့္ ဦးပၪၨင္း ကို တင္ေဆာင္ၿပီး ေက်ာက္ပန္း ေတာင္းမွ ထြက္ခဲ့ရာ မိုးခ်ဳပ္ခါနီး မီး ထြန္းခ်ိန္တြင္ အင္းကန္သို႔ေရာက္ပါ သည္။ ‘တစ္ဆင္းတက္ေသာ္ တစ္ ေတာင္ေက်ာ္’ဆိုသလို ေတာင္ကုန္း ေတြကို ဆင္းလိုက္တက္လိုက္ႏွင့္ သြားရေသာခရီးမွာ မႀကံဳဖူးေသာ ခရီးျဖစ္သည့္အတြက္ ေပ်ာ္စရာ ေကာင္းပါသည္။ လွည္းဆရာႀကီး ေျပာျပသည့္အတြက္ ‘ေတာင္ခ ေမာက္’၊ ‘ေတာင္ေမ်ာက္ႀကီး’ စသည့္ ျဖတ္သြားေသာ ေတာင္နာမည္မ်ားကို လည္း သိရသည္။ ေဘးႏွစ္ဖက္တြင္ ေတာင္တန္းမ်ား ကာဆီးေနေသာ ေျမလမ္းကေလးအတိုင္း ေမာင္းရ သည္လည္းရွိသည္။ အင္းကန္ရြာ ေရာက္ေတာ့ ေဒၚေလးတို႔ မိသားစု က ထမင္းပြဲ အသင့္ျပင္ၿပီး ေစာင့္ႀကိဳ ေနသည္ကို ေတြ႕ရ၍ ဝမ္းသာသြား သည္။
ေဒၚေလးတို႔အိမ္က သစ္သား အိမ္ႀကီးျဖစ္သည္။ အိမ္ေရွ႕ ဧည့္ခန္း က ေတာ္ေတာ္က်ယ္က်ယ္ ေနရာယူ ထားသည္။ ေဘးဘက္မွာ အိမ္ခန္း တစ္ခန္းရွိသည္။ ေနာက္မွာ မီးဖိုခန္း ရွိသည္။ အိမ္ေရွ႕မွာ ကျပင္ကေလး ထုတ္ထားသည္။ အိမ္ေရွ႕ေဘးဘက္ မွာ ေရတြင္းတစ္လံုးရွိၿပီး စက္သီးမွာ ေရပံုးႀကိဳးတပ္ၿပီး ေရခပ္ၾကသည္ကို မနက္မိုးလင္းေတာ့ ေတြ႕ရသည္။
ဦးေလးဦးဒီပမွာ ရြာ၏ သူႀကီး ေဟာင္းျဖစ္သည္။ ဦးေလးႏွင့္ ေဒၚ ေလးကို ရြာမိရြာဖအျဖစ္ ရြာက ေလးစားၾကသည္။ ‘မမခင္ခင္’ဟု ကြၽန္ေတာ္တို႔ေခၚေသာ သမီးတစ္ ေယာက္ရွိသည္။ မမခင္ခင္မွာ ႐ုပ္ရည္ေခ်ာေမာၿပီး မ်က္လံုးမ်က္ ဖန္ ေကာင္းသည္။ သေဘာလည္း ေကာင္းသည္။ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ ညီအစ္ ကိုကို ၾကင္ၾကင္နာနာ ေျပာဆိုဆက္ ဆံပါသည္။ ေဒၚေလးက စိတ္ေျပ လက္ေပ်ာက္ ေရာက္လာေသာ အစ္ မျဖစ္သူ ကြၽန္ေတာ္တို႔အစ္မကို ”မမ ေပ်ာ္သေလာက္ေနပါ။ အားနာစရာ မရွိပါဘူး” ဟု ေျပာသည့္အတြက္ ဝမ္းသာေက်းဇူးတင္ရသည္။ အစ္မ ၏ဖခင္ႏွင့္ ေဒၚေလး၏ မိခင္မွာ ေမာင္ႏွမျဖစ္ေၾကာင္း သိရပါသည္။
အင္းကန္ရြာမွာ အိမ္ေျခ ၃ဝဝ ေက်ာ္ရွိေသာ ရြာႀကီးျဖစ္သည္။ နတ္ ေမာက္ခ႐ိုင္၊ ေက်ာက္ပန္း ေတာင္း ၿမိဳ႕နယ္အတြင္းမွာရွိေၾကာင္း မွတ္ သားရသည္။ ရြာသူရြာသားမ်ားမွာ လယ္ယာလုပ္ငန္း၊ ရက္ကန္းလုပ္ ငန္း၊ ထန္းလုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ကိုင္ၾက သည္။ ေဒၚေလးတို႔အိမ္ႏွင့္ တစ္ဝင္း တည္းေနေသာ အိမ္သံုးေလးအိမ္ ရွိသည္။ ကပ္လ်က္အိမ္မွာ ရက္ကန္း စင္ရွိသည္။ ဗိုင္းငင္သည့္အဆင့္မွ အထည္ရက္ၿပီးသည့္အဆင့္အထိ လုပ္ပံုကိုင္ပံုမ်ားကို အေသးစိတ္ ေတြ႕ျမင္ရသည္။ ရက္ကန္းစင္မွာ တိုင္ခ်ည္မ်ား အလ်ားလိုက္တန္း ထားၿပီး လြန္းအိမ္မွာ ထည့္ထား ေသာ ေဖာက္ခ်ည္ျဖင့္ အဆင္အ ကြက္ေပၚေအာင္ ရက္ေနစဥ္ ခ်ည္ မွ်င္ေတြၾကားမွာ လြန္းအိမ္ကေလး ေခါက္ေရးေခါက္ျပန္ သြားေနပံု၊ ရက္ ကန္းရက္သူက ေျခနင္းကို နင္းလိုက္၊ လက္ခတ္ကိုဆြဲလိုက္ လုပ္ေနစဥ္ ‘လက္ခတ္သံ’ကေလး စည္းက် ဝါးက်ထြက္လာပံုတုိ႔ကို ျမင္ရၾကားရ သည္မွာ ေပ်ာ္စရာေကာင္းပါသည္။ ရက္ကန္းရက္ေနသည့္ ျမင္ကြင္းကို ယခင္က မျမင္ဖူးသည့္အတြက္ စိတ္ ဝင္တစား သြားၾကည့္ရပါသည္။ သူတို႔ရွင္းျပသည့္အတြက္ ‘ရင္သြား’ တုိ႔၊ ‘ႏွတ္’တို႔ကိုလည္း သိသြားပါသည္။
ရြာမွာ နည္းနည္းအေနၾကာလာ ေတာ့ ထန္းလ်က္ခ်က္ပံုကိုလည္း အနီးကပ္ ျမင္ရသည္။ ထန္းတဲမ်ား တြင္ အပင္မွခ်လာေသာ ျမဴအိုးထဲက ထန္းရည္ခ်ိဳမ်ားကို ဒယ္ႀကီးထဲထည့္ ၿပီး ထန္းလ်က္ခ်က္ၾကသည္။ ထန္း လ်က္ေတြ ခဲခါနီး ခပ္ေပ်ာ့ေပ်ာ့အေန အထားတြင္ ဒယ္အိုးႀကီးထဲက မခဲ တခဲ ထန္းလ်က္ကို ထန္းခြက္က ေလးျဖင့္ေကာ္ၿပီး စားရသည့္ အေတြ႕ အႀကံဳမွာလည္း ထူျခားပါသည္။
ေဒၚေလးတို႔အိမ္ကို ေအာက္ ျပည္ေအာက္ရြာက ဧည့္သည္ေတြ ေရာက္လာသည္ဟု သတင္းၾကား သည့္ႏွင့္ ရြာသူရြာသားမ်ားက အိမ္ သို႔လာၿပီး ႏႈတ္ဆက္ၾကသည္။ ေဖာ္ ေဖာ္ေရြေရြ ေျပာၾကဆိုၾကသည္။ ထမင္းဖိတ္ေကြၽးၾကသည္။ ကြၽန္ ေတာ္တို႔ ညီအစ္ကိုႏွင့္ ရြယ္တူမ်ားက လည္း ကစားေဖာ္အျဖစ္ မိတ္ဖြဲ႕ၾက သည္။ ရြာသူရြာသားမ်ား၏ ေဖာ္ေရြ ေႏြးေထြးေသာ ဆက္ဆံေရးေၾကာင့္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ေပ်ာ္သြားပါသည္။
ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ ပင့္လာေသာ ဦးပၪၨင္းကို ေဒၚေလးတုိ႔ ကိုးကြယ္ ေသာ ‘အုတ္ဖိုေက်ာင္း’ေခၚသည့္ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမွာ သီတင္းသံုးဖို႔ စီစဥ္ေပးၾကသည္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ညီအစ္ကိုလည္း အုတ္ဖိုေက်ာင္းက ဦးပၪၨင္းႀကီးထံ အပ္လိုက္ရာ ဦးပၪၨင္း ႀကီးက ‘ဆယ္ေစာင္တြဲ’စာအုပ္မွ ပရိတ္ႀကီး ၁၁ သုတ္ကို သင္ေပး သည္။ ပရိတ္ႀကီး ပါဠိေတာ္မ်ားကို သစ္သားသင္ပုန္းတြင္ ေက်ာက္တံႏွင့္ ကူးေရးၿပီး အလြတ္က်က္ရသည္။ စာရလွ်င္ ဦးပၪၨင္းေရွ႕မွာ စာျပန္ဆို ရသည္။ တစ္ပုဒ္ရလွ်င္ ေနာက္တစ္ ပုဒ္ အသစ္တက္ရသည္။ ေလး ေထာင့္ပံုအလွ်ားရွည္ရွည္၊ အနံတိုတို သစ္သားသင္ပုန္းကို မီးေသြးႏွင့္ ထမင္းရည္ေရာ၍ ပြတ္ၿပီးေနလွန္း ကာ အေျခာက္ခံၿပီးလွ်င္ ေက်ာက္တံ ျဖင့္ ေရး၍ရသည္။ ကံ့ကူဆန္ျဖင့္ ေရးလွ်င္ ပိုေခ်ာမြတ္သည္။ ဖ်က္ခ်င္ လွ်င္ ေရႏွင့္ ျပန္ဖ်က္ၿပီး မီးေသြးျဖင့္ ပြတ္ၿပီး ေခ်ဖ်က္ရသည္။ ကြၽန္ေတာ့္ တိ႔ု ရြာမွာတုန္းက ေက်ာက္သင္ပုန္း ျဖင့္ စာေရးရေသာ္လည္း ယခုသစ္ သား သင္ပုန္းျဖင့္ စာေရးရသည့္ အတြက္ တစ္မ်ိဳးထူးျခားပါသည္။
ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဦးပၪၨင္းက အတန္းေက်ာင္းဖြင့္ၿပီး စတုတၳတန္း အထိ သင္ေပးမည့္ အစီအစဥ္ကို ဆရာေတာ္အား ေလွ်ာက္ထားရာ ဆရာေတာ္က ဝမ္းသာအားရလက္ခံ သည္။ ရြာမွာ မူလတန္းေက်ာင္းရွိၿပီး ျဖစ္ေသာ္လည္း ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္း ထပ္တိုးလွ်င္ ရြာအတြက္ အက်ိဳးရွိ သည္ဟု သေဘာထားၿပီး အားေပး သည္။ သို႔ျဖင့္ အုတ္ဖိုေက်ာင္းမွာ မူလတန္းေက်ာင္းအျဖစ္ အသြင္ ေျပာင္းသြားသည္။ ေက်ာင္းမႀကီး ေဘးက ဆြမ္းစား ေက်ာင္းကေလးမွာ မူလတန္းေက်ာင္းဖြင့္သည္။ ဦးပၪၨင္း က ရြာမွ လူႀကီးမ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္ၿပီး ေက်ာင္းကိုအုပ္ခ်ဳပ္သည္။ ကိုယ္ တိုင္လည္း ဘာသာစံုသင္ေပးသည္။ ရြာသူရြာသားမ်ားကလည္း အားေပး သျဖင့္ ေက်ာင္းမွာ စည္စည္ကားကား ျဖစ္လာပါသည္။ အင္းကန္ရြာသည္ လည္း ရဲေဘာ္ျဖဴမ်ား၏ လက္ ေအာက္မွာ ရွိေနရာ တစ္ခါတြင္ ရဲေဘာ္ျဖဴအစိုးရ က ခန္႔ထားေသာ ပညာအုပ္က ေက်ာင္းကိုလာစစ္ေဆး ၿပီး အႀကံဥာဏ္ေပးသည္ကို မွတ္မိ ေနပါသည္။
ဦးေလးဦးဒီပက အလြန္ေအး သည္။ မိတ္ေဆြမ်ားႏွင့္ တရားေဆြး ေႏြးေနသည္ကို မၾကာခဏ ေတြ႕ရ သည္။ ယာလုပ္ငန္းကိုလည္း စီမံ ကြပ္ကဲေပး႐ံုသာ လုပ္ရၿပီး တပည့္ မ်ားက ေဆာင္ရြက္ေပးသည္။ ေဒၚ ေလးႏွင့္ မမခင္ခင္က အိမ္မႈကိစၥ မ်ားကို ေဆာင္ရြက္သည္။ ရြာမွာ ပြဲလမ္းရွိလွ်င္ ေဒၚေလးတို႔ အိမ္ဝင္း ထဲမွာ ဆိုၾကကၾက ယိမ္းလိုက္ၾကႏွင့္ စည္ကားေနသည္။ အိမ္ေရွ႕နားက ကိုေက်ာ္ေဇယ်ဆိုသူမွာ အဆိုအတီး ေကာင္းသည္။ တစ္ခါတြင္ ညသန္း ေကာင္ေလာက္ အိပ္ရာမွ ႏိုးလာခ်ိန္ ၌ ကိုေက်ာ္ေဇယ်၏ တေယာသံႏွင့္ အတူ လြမ္းစဖြယ္သီခ်င္းႀကီး တစ္ ပုဒ္ကို ဆိုေနသည့္အသံကို ၾကား လိုက္ရသည့္အတြက္ စိတ္ထဲမွာ လြမ္းဆြတ္ၾကည္ႏူးသြားသည္ကို သတိရေနပါသည္။
ကစားေဖာ္သူငယ္ခ်င္းေတြ လည္း အမ်ားႀကီးရွိပါသည္။ အမ်ား စုမွာ ေသွ်ာင္ထံုးကေလးေတြႏွင့္ျဖစ္ သည့္အတြက္ စေရာက္စက သူတုိ႔ ကို မိန္းကေလးေတြဟု ထင္မိသည္။ သူတုိ႔ခါးေတာင္းက်ိဳက္ၿပီး သစ္ပင္ တက္ေနတာ၊ ျခင္းခတ္ေနတာကို ေနာင္အခါျမင္ရေတာ့မွ ေယာက္်ား ကေလးေတြမွန္း သိသြားပါသည္။
သီတင္းကြၽတ္၊ တန္ေဆာင္မုန္း ေရာက္ၿပီဆိုလွ်င္ အိမ္မွာမီးပံုးေတြ လုပ္ၾကသည္။ ေရွ႕မွာ ‘ဗုဒၶံပူေဇမိ’ဟု ေရာင္စံုစာလံုးေဖာ္ၿပီး ေနာက္က ဖေယာင္းတိုင္ထြန္းထားေသာ မီးပံုး ႏွင့္အတူ မီးပံုးေရာင္စံုခ်ိတ္ဆြဲၾက သည္။ မီးပံုးေတြကိုင္ထားသူမ်ား တန္းစီၿပီးေရွ႕ဆံုးမွာ နဂါးေခါင္း သဏၭာန္ မီးထြန္းကာ လွည့္လည္ ပူေဇာ္ေသာ ‘မီးၾကာလွည့္ပြဲ’ ေခၚ ‘မီးနဂါးလွည့္ပြဲ’မွာလည္း ေပ်ာ္စရာ ေကာင္းသည္။ အတီးအမႈတ္မ်ားျဖင့္ နဂါးႀကီး ရြာထဲတြင္ လွည့္ေနပံုမွာ အသက္ဝင္ပါသည္။ ေနာက္က မီးပံုး ကိုင္ထားေသာ လူတန္းႀကီးရွည္လွ်င္ ရွည္သေလာက္ နဂါးကိုယ္လံုးႀကီးက လည္းရွည္ပါသည္။ ေအာက္ျပည္ ေအာက္ရြာမွာ မေတြ႕ဖူးသည့္ျမင္ ကြင္းျဖစ္သည္။
အုတ္ဖိုေက်ာင္းနားမွာ ေစတီ တစ္ဆူရွိသည္။ ပင္း၊ နတ္ေမာက္၊ ေက်ာက္ပန္းေတာင္း သံုးၿမိဳ႕ဝန္၏ ေကာင္းမႈျဖစ္ေၾကာင္း လူႀကီးေတြ ေျပာသည္ကိုၾကားရသည္။ ‘သံုးၿမိဳ႕ ဝန္’ဆိုေသာ စကားကို မၾကာခဏ ေျပာၾကဆိုၾကပါသည္။
အင္းကန္မွာေနစဥ္က ေရနံ ေခ်ာင္းသို႔ မၾကာခဏ ေရာက္သည္။ ေဒၚေလးတုိ႔ႏွင့္ အမ်ိဳးေတာ္ေသာ ဦးႏိုင္ဦးမွာ အင္းကန္သို႔ မၾကာခဏ လာသည္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔မိသားစု ေရနံေခ်ာင္းသို႔ အလည္အပတ္ သြားေသာအခါ ဦးႏိုင္ဦး၏အိမ္မွာ တည္းရသည္။ ေနရာေတာ့ မမွတ္မိ ေတာ့ပါ။ အိမ္က သံုးထပ္တိုက္ျဖစ္ သည္။ ဦးႏိုင္ဦးမွာ ေဒၚမိေလးႏွင့္ ေဒၚတင္ေအးဆိုေသာ ညီမႏွစ္ ေယာက္ရွိသည္။ တူ၊ တူမမ်ားျဖစ္ ေသာ ေမာင္ေက်ာ္ဝင္းႏွင့္ ျမင့္ျမင့္မွာ ကြၽန္ေတာ္တို႔အရြယ္ေလာက္ျဖစ္၍ ကစားေဖာ္မ်ားအျဖစ္ မင္ခင္ပါသည္။
အင္းကန္နားက ေရႊပန္းေတာ ရြာမွာ အေမႏွင့္ အေဖတူအေမကြဲ ေမာင္ျဖစ္ေသာ ဦးေလးဦးဘရင္ရွိ သည္။ သူတုိ႔ရြာသို႔လည္း မၾကာခဏ သြား လည္ရပါသည္။ တစ္ခါတြင္ ေရႊပန္းေတာရြာမွာေတြ႕ဆုံၿပီး ခင္မင္သြားေသာ အမ်ိဳးသမီးတစ္ ေယာက္က သူတုိ႔ရြာကို အလည္ေခၚ သျဖင့္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ လိုက္သြားၾက သည္။ ရြာနာမည္က သင္ပန္းေတာ ျဖစ္သည္။ ရြာေရာက္ေအာင္ လယ္ ကြက္ေတြျဖတ္ၿပီး ေတာ္ေတာ္လမ္း ေလွ်ာက္ရသည္။ ရြာေရာက္ေတာ့ အမ်ိဳးသမီးက ဂ႐ုတစိုက္ ေကြၽးေမြး ဧည့္ခံသည္။ မနီးမေဝးမွာရွိေသာ ‘ပင္းၿမိဳ႕ေဟာင္း’ သို႔လည္း လိုက္ပို႔ သည္။ ဘုရားမ်ားလည္း ဖူးရသည္။ ဘႀကီးတစ္ေယာက္က ပင္းၿမိဳ႕သမိုင္း ႏွင့္ ကဗ်ာမ်ားကို မွတ္သားဖြယ္ ရြတ္ ဆိုေျပာျပသည္ကို မွတ္မိေနပါသည္။ ေရွးေဟာင္းသမိုင္းဝင္ၿမိဳ႕ျဖစ္သည္ဟု သိရသည္။ အထူးသျဖင့္ ‘ပင္းေရႊ ေညာင္ေတာ္’ ဟုေခၚေသာ ေညာင္ ပင္ႀကီးကိုလည္း ဖူးရသည္။ သီဟိုဠ္မွ ေညာင္ေတာ္ကို ပင့္လာၿပီး စိုက္ပ်ိဳး သည့္အေၾကာင္း ဘႀကီးရြတ္ဆိုျပ သည့္ ကဗ်ာမွာပါသည္။ အရင္ ကေတာ့ ကဗ်ာကို အစအဆံုး အလြတ္ရပါသည္။ ယခုျပန္စဥ္းစား ၾကည့္ေတာ့ ‘သီဟိုဠ္ျပည္ ေညာင္ ေတာ္ပင့္စဥ္က’ ဆိုေသာ အပိုဒ္ႏွင့္ ‘ဌာန္ဌာန္မွာနတ္ျပည္ တိုင္းတို႔လို၊ ႏိႈင္းရန္ဖို႔ေကာင္း’ဆိုေသာ အပိုဒ္ ကိုသာ မွတ္မိပါေတာ့သည္။
ရြာျပင္မွာ ေခ်ာင္းကေလးတစ္ခု ရွိသည္။ တျခားရြာကို သြားလည္ၿပီး အန္းကန္သို႔အျပန္တြင္ ေခ်ာင္းက ေလးကို ျဖတ္ၿပီး လမ္းေလွ်ာက္ကူး ရသည္မွာလည္း ေပ်ာ္စရာေကာင္း ပါသည္။
ေမာင္ခင္မင္(ဓႏုျဖဴ)
