တပည့္ျဖစ္သူ ကိုဥာဏ္္ထြန္း (ေဒါက္တာဥာဏ္္ထြန္း)က ၂ဝဝ၅ ခုႏွစ္မွာ ကြၽန္ေတာ္၏ စာ တစ္စုကို စာအုပ္အျဖစ္ ပံုေဖာ္ေပးခဲ့ ပါသည္။ စာအုပ္အမည္က ေမာင္႐ုပ္ ဆိုးႏွင့္ မယ္မဒၵီ ရသစာတမ္းမ်ား ျဖစ္သည္။
စာအုပ္ျဖစ္လာခ်ိန္တြင္ ‘အက္ ေဆး’ေခၚေသာ စာေပပံုသဏၭာန္ကို ရသစာတမ္းဟု တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ သံုးေနပါၿပီ။ သို႔ေသာ္ ထုိစာေပမ်ဳိး ကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေရးၾကသည့္ ၁၉၆၅ ခုႏွစ္ဝန္းက်င္မွာေတာ့ စာ တန္းဟု အမည္တြင္ခဲ့ပါသည္။ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္တြင္ ေပၚထြက္ေသာ ကံ့ ေကာ္ၿမိဳင္စာတန္း၏ ေရွ႕ေဆာင္မႈ ျဖင့္ စာတန္းမ်ား တစ္ေခတ္ဆန္း လာသည္ဟု ဆုိရပါလိမ့္မည္။
စာတန္းဆုိသည္မွာ ၁၆ ရာစု တြင္ ျပင္သစ္ႏုိင္ငံ၌ စတင္ေပၚေပါက္ ၿပီး အေနာက္ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ တစ္စ တစ္စ ဖြံ႕ၿဖိဳးလာေသာ အက္ေဆး essay ေခၚ စာေပအဖဲြ႕မ်ဳိးကို ဆုိလို ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း စာေပသမားမ်ား သိၿပီးျဖစ္သည္။ ကိုလိုနီေခတ္တြင္ ထုိစာေပမ်ဳိးကို အစမ္းစာဟု ေခၚခဲ့ ၾကၿပီး လြတ္လပ္ေရးရၿပီးစ မဂၢဇင္း မ်ားတြင္ ထိုစာေပအဖဲြ႕မ်ားကို ေဆာင္းပါးႏွင့္ ေရာေႏွာၿပီး အမ်ဳိးခဲြ ေလ့ရွိၾကသည့္အတြက္ ေဆာင္းပါး ဟုပင္ မွတ္ယူခဲ့ၾကသည္။ ‘ကံ့ေကာ္ ၿမိဳင္စာတန္း’ ထြက္လာေသာအခါ ဆရာေဇာ္ဂ်ီ၏ မိတ္ဆက္အမွာစာ တြင္ ‘အေၾကာင္းအရာ တစ္ရပ္ရပ္ ကို အစဥ္တစိုက္ ဖြဲ႕ႏြဲ႕စီကံုးထား ေသာ စာအေရးအသား’ဟူ၍ တကၠ သိုလ္ျမန္မာအဘိဓာန္တြင္ ‘စာတန္း’ ၏ အဓိပၸာယ္ကို ဖြင့္ဆိုထားသည္ႏွင့္ အညီ ဆရာေဇာ္ဂ်ီက ထုိအမည္ကို လက္ခံၿပီး ‘ရသစာေပဟန္ စာတန္း’ ဟု ေဖာ္ၫႊန္းခဲ့သည္။ ထုိအခ်ိန္က စ၍ ‘စာတန္း’ေရးဖဲြ႕သူ အမ်ားအျပား ေပၚထြက္လာသည္။ ေငြတာရီမဂၢဇင္း ကလည္း ‘စာတန္း’ က႑ဖြင့္ၿပီး စာ တန္းမ်ားကို ထည့္သြင္းေပးခဲ့ရာ ၁၉၆၅ ခုႏွစ္ ဧၿပီလထုတ္ ေငြတာရီ မဂၢဇင္း၊ စာတန္းက႑တြင္ ကြၽန္ ေတာ္၏ ‘အျဖဴႏွင့္အနက္’စာတန္းပါ လာပါသည္။ ကြၽန္ေတာ္ ပထမဆံုး စာတန္း ျဖစ္ပါသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ‘ကားေပၚမွာ’၊ ‘အႏုအရင့္’၊ ‘ငါးျပား ေစ့’၊ ‘လူဆိုသည္မွာ’စသည့္ စာတန္း မ်ား ေငြတာရီမွာ ဆက္ေရးခဲ့သည္။ (ျမန္မာစာအဖဲြ႕က ထုတ္ေဝေသာ ျမန္မာအဘိဓာန္ေပၚလာေသာအခါ ‘စာတန္း’ကို ‘စာေၾကာင္း’ဟူ၍သာ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆုိသည့္အတြက္ သတ္ ပံုျပႆနာရွိလာသျဖင့္ ‘စာတန္း’ အသံုးေမွးမွိန္သြားရသည္။ ‘အက္ ေဆး’ကို ‘အစမ္းစာ’၊ ‘အက္ေဆး’၊ စာတမ္းငယ္စသည္ျဖင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိး ေခၚခဲ့ၾကရာမွ ယခုအခါတြင္မူ ‘ရသ စာတမ္း’ဟူေသာ အသံုးကို တြင္တြင္ က်ယ္က်ယ္သံုးေနၾကၿပီျဖစ္ပါသည္။ စာေရးသူ၏ အေတြးကို စကားေျပ လွလွျဖင့္ ေရးဖဲြ႕ေသာ ရသစာေပ အဖဲြ႕တစ္ခုအျဖစ္ အမ်ားလက္ခံေန ၾကပါသည္။)
ကံ့ေကာ္ၿမိဳင္စာတန္းထြက္ၿပီး ေနာက္ ‘စာတန္း’ေရးသည့္ လူငယ္ အမ်ားအျပားေပၚထြက္လာသည္။ မဂၢဇင္းအခ်ဳိ႕က လူငယ္မ်ား၏ စာ တန္းမ်ားကို အေရးတယူထည့္သြင္း ေပးသည္။ စာတန္းပဲ ေခၚေခၚ၊ အက္ေဆးပဲေခၚေခၚ ထုိစာေပအေရး အဖဲြ႕မ်ား ယခင္ထက္ ဖြံ႕ၿဖိဳးလာ သည္ကေတာ့ အမွန္ပင္။ ကြၽန္ေတာ္ လည္း စိတ္ကူးေပၚတုိင္း စာတန္း ကေလးမ်ား ေရးျဖစ္ပါသည္။ မ်ား မ်ားစားစားေတာ့ မေရးျဖစ္ပါ။ ၂ဝဝ၅ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ‘ေမာင္႐ုပ္ဆိုး ႏွင့္ မယ္မဒၵီ’ဆုိသည့္ စာတန္းကို ေခါင္းစဥ္လုပ္ၿပီး စာတန္း ၁၅ ပုဒ္ကို စုစည္းထုတ္ေဝျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ထို အခ်ိန္မွာေတာ့ ‘ရသစာတမ္း’ဟု သံုး ေနပါၿပီ။ ၂ဝဝ၂ ခုႏွစ္မွာ ေနာက္ထပ္ ေရးေသာ ရသစာတမ္းမ်ား ျဖည့္စြက္ ၿပီး ရာျပည့္စာအုပ္တုိက္က ဒုတိယ အႀကိမ္ ထုတ္ခဲ့ပါသည္။ ရသစာတမ္း ၂၅ ပုဒ္ပါပါသည္။
၁၉၉၂ ခုႏွစ္တြင္ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ ဖက္ ေဒၚခင္သန္းဦး (မမိုးေျမ)က ‘သစၥာဘာသာယဥ္ေက်းမႈမဂၢဇင္း’ ထုတ္ေသာအခါ လစဥ္ေရးေပးဖို႔ ကြၽန္ေတာ့္ကို စာမူေတာင္းသည္။ ေရးစရာအေၾကာင္းအရာကို စဥ္းစား ရင္း ဆရာေဇာ္ဂ်ီ၏ ‘တိမ္လႊာ’ကဗ်ာ မွ ‘ေျမဆီကုိ အတန္ျမည္းကာပါ့ ေျမသီးကုိ နာနာခဲပါလုိ႔ ရဲေတာ့မည္ မာန္ကုိ ဆင္လုိက္ေပါ့’ဟူေသာ အဖဲြ႕ ကို သတိရလာပါသည္။ လူျဖစ္လာ သည့္အခိုက္ အေနရဲရဲေနၿပီး ႀကံဳ ေတြ႕သမွ်ကို ရဲရဲရင္ဆုိင္ဖို႔ လိုအပ္ သည္ ဟူေသာ ထုိခံယူခ်က္ကို ႏွစ္ သက္ေလးစားမိသည့္အေလ်ာက္ ‘လူ႔ ျပည္မွာ အေနရဲေစဖို႔’ ဟူ၍ ပံုေသ ေခါင္းစဥ္ယူၿပီး လစဥ္ေရးခဲ့ပါသည္။ ဘဝကို အေနရဲရဲ ရင္ဆုိင္ေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ား၏ ၾကည္ညိဳေလးစား ဖြယ္အမူအရာမ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္၍ ေပၚေပါက္လာေသာ အေတြးမ်ားကို ေရးခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ကြယ္လြန္ ေတာ့မည့္ ေနာက္ဆံုးညအထိ ေန႔စဥ္ မွတ္တမ္းေရးသြားေသာ ‘သိပၸံ ေမာင္ဝ’ႏွင့္ ကျပသြားေသာ ‘ေရႊမန္း တင္ေမာင္’တို႔ကို သာဓကေဆာင္ သည့္ ‘ေနာက္ဆံုးထြက္သက္အထိ’ ဆိုသည့္ ရသစာတမ္းကေလးကို မွတ္ မွတ္ရရရွိပါသည္။ သစၥာ မဂၢဇင္းရပ္ နားသြားၿပီးေနာက္ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္တြင္ ဆရာၾကည္ႏိုင္က တရားရိပ္ၿမိဳင္ ဘာသာေရး မဂၢဇင္းအတြက္ စာမူ ေတာင္းေသာအခါ ‘သစၥာ’ မွာေရးခဲ့ သည့္ လမ္းေၾကာင္းအတုိင္း ဆက္ ေရးပါသည္။ ထုိစာအုပ္ထဲက စာေတာ္ ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ရသစာတမ္းမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ‘လူ႔ျပည္မွာ အေနရဲ ေစဖို႔’ကို ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္မွာ ရာ ျပည့္က စာအုပ္ထုတ္ခဲ့သည္။
၂ဝဝ၇ ခုႏွစ္မွာ ဇြန္ပြင့္စာေပ တုိက္က ထုတ္ေဝေသာ တုိက္ပံုအက်ႌ ႏွင့္ ဇနကမင္းႀကီး စာအုပ္တြင္ သတိ ရစရာ ေနာက္ခံအေၾကာင္းကေလးရွိ သည္။ ခ်ယ္ရီမဂၢဇင္းမွာ လစဥ္ ေဆာင္းပါးေရးေပးဖို႔ မိတ္ေဆြ ကိုခင္ ေမာင္ျမင့္ (ေအာင္ျပည့္)က တုိက္ တြန္းသည့္အတြက္ ေဆာင္းပါးအပုဒ္ ၉ဝ ေက်ာ္ေရးျဖစ္သည့္ အေၾကာင္း ေရွ႕မွာေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။ ၂ဝဝ၅ ခုႏွစ္ က်ေတာ့ ကိုေအာင္ျပည့္က ဆိုလာ သည္။ ‘ဖတ္စရာ’ ဆိုတဲ့နာမည္နဲ႔ ဂ်ာ နယ္ထုတ္မလို႔၊ အပတ္စဥ္ေရးေပးပါ’ ဟူ၍ျဖစ္သည္။ သူ မဂၢဇင္းဂ်ာနယ္ အသစ္ကိုင္ရတုိင္း ကြၽန္ေတာ့္ကို စာ မူေတာင္းဖို႔ သတိရေသာ သူ႔သေဘာ ထားကို ကြၽန္ေတာ္ကလည္း အေလး ထားသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဖတ္စရာ ဂ်ာ နယ္စထြက္ေသာ ၂ဝဝ၅ ခုႏွစ္၊ ဇန္ နဝါရီလ ၄ ရက္ေန႔ကစ၍ အပတ္ စဥ္မပ်က္မကြက္ ေရးေပးခဲ့ပါသည္။ ကြၽန္ေတာ့္ေဆာင္းပါးကို ကိုေအာင္ ျပည့္က ဂ်ာနယ္စာမ်က္ႏွာ ၃ မွာ ပံုမွန္ေနရာေပးသည္။ သူ႔ဂ်ာနယ္ တုိက္က တပည့္ကေလးမ်ားကို ကြၽန္ ေတာ့္ဆီ ပံုမွန္လႊတ္ၿပီး စာမူယူသည္။ ဂ်ာနယ္ထြက္ေတာ့ လာေပးသည္။ ကြၽန္ေတာ္က ခပ္တိုတိုေရးကြက္ ကေလးေတြ စဥ္းစားၿပီး ေဆာင္းပါး တိုကေလးေတြ၊ ရသစာတမ္းတို က ေလးေတြ ေရးျဖစ္သည္။ ေရးကြက္ မ်ားတြင္ လူပုဂၢိဳလ္အေၾကာင္းမ်ား လည္း ပါသည္။ စာေပအေၾကာင္း၊ ဘာသာစကားအေၾကာင္း၊ အေရး အဖဲြ႕နည္း နာအေၾကာင္းမ်ားလည္း ပါသည္။ စိတ္ထဲမွာ ေပၚလာေသာ ေတြးစရာ အကြက္ကေလးမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ေရးသားျခင္းျဖစ္သည္။ ‘ဖတ္စရာ’ မွာ အပတ္စဥ္ေပးေနစဥ္ ဇြန္ပြင့္စာေပမွ မဝင္းမာက ထုိစာမူ မ်ားကို စာအုပ္ထုတ္လိုပါသည္ဟု ေတာင္းလာသည့္အတြက္ စာ ၄၅ ပုဒ္ကို တည္းျဖတ္စုစည္းၿပီး ‘တုိက္ ပံုအက်ႌႏွင့္ ဇနကမင္းႀကီး’ေခါင္းစဥ္ ျဖင့္ ၂ဝဝ၇ ခုႏွစ္မွာ စာအုပ္ထုတ္ခဲ့ပါ သည္။
ကိုေအာင္ျပည့္မွာ မဂၢဇင္းေတြ၊ ဂ်ာနယ္ေတြကို စာဖတ္သူတို႔ ႀကိဳက္ ႏွစ္သက္ေအာင္၊ အက်ဳိးလည္းရွိ ေအာင္ ဖန္တီးသည့္ အတတ္ပညာ အရာတြင္ ‘တတ္ေျမာက္သူ’ ျဖစ္ သည့္အေလ်ာက္ သူ ကိုင္သည့္ မဂၢ ဇင္းဂ်ာနယ္မ်ားမွာ တစ္မူထူးျခား ဆန္းသစ္ေနၿမဲျဖစ္သည္။ ‘ဖတ္စရာ’ ဂ်ာနယ္မွာလည္း စိတ္ဝင္စားဖြယ္ ဖတ္စရာမ်ားျဖင့္ သက္ဝင္လႈပ္ရွား ေနေသာ ဂ်ာနယ္တစ္ေစာင္အျဖစ္ ပရိသတ္က စိတ္ဝင္တစား အားေပး ၾကပါသည္။ ထုိသုိ႔ေသာ ဂ်ာနယ္မ်ဳိး တြင္ တေလးတစားေနရာ ေပးခံရ သည့္အတြက္ ဝမ္းသာၾကည္ႏူးရပါ သည္။ ေရးကြင္းေရးကြက္ကေလး မ်ားကိုလည္း မျပတ္စဥ္းစား၍ ေရးခဲ့ ပါသည္။
ဖတ္စရာဂ်ာနယ္တြင္ ေရး၍ ေကာင္းေနဆဲမွာပင္ ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္ ေမလ ၉ ရက္ေန႔တြင္ ဂ်ာနယ္ အမွတ္ ၆၇ ထုတ္ၿပီးခ်ိန္မွာ ကို ေအာင္ျပည့္ဘဝ နိဂံုးခ်ဳပ္ခဲ့ရရွာပါ သည္။ သူ႔သူငယ္ခ်င္းေမာင္မင္းယာ အမွတ္တရေရးဖြဲ႕ေသာ ‘ေအာက္ဆီ ဂ်င္ခလုတ္စက္ေပၚမွာ ေထာက္မွီ ယွဥ္လုပ္အသက္ႏွင့္ အဆုတ္တစ္ ဖက္သာရွိေသာ ေအာင္ျပည့္’ဆိုေသာ ကဗ်ာစာသားအတုိင္း အဆုတ္တစ္ ဖက္တည္းျဖင့္ ခဲယဥ္းပင္ပန္းစြာ အသက္ရွဴ၍ ေသမင္းကို အင္အားရွိ သမွ် တြန္းလွန္ရင္း ေနာက္ဆံုးတြင္ အားလံုးကို စြန္႔ခြာသြားရရွာေသာ ကို ေအာင္ျပည့္၏ ေနာက္ဆံုးလက္ရာ အျဖစ္ သူေမြးဖြားသန္႔စင္ေပးခဲ့ေသာ သူ႔ရင္ေသြးရတနာ ‘ဖတ္စရာ’တြင္ တစ္ပတ္မပ်က္ စာ ၆၇ ပုဒ္ ‘ေရးျဖစ္ ခဲ့သည္ကို ျပန္ေတြးမိတုိင္း ဝမ္းသာ ဂုဏ္ယူရသလို ဝမ္းနည္းေၾကကြဲရပါ သည္။
ေမာင္ခင္မင္ (ဓႏုျဖဴ)
