Momo Challenge လို႔ အြန္ လိုင္းမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေရပန္းစားခဲ့တဲ့ စိန္ ေခၚမႈလုပ္ရပ္ဟာ တစ္စုံတစ္ ေယာက္ (ဒါမွမဟုတ္) အဖြဲ႕တစ္ဖြဲ႕က လုပ္ႀကံ ဖန္တီးထားတာသာျဖစ္ၿပီး အစစ္အမွန္ စိန္ေခၚမႈတစ္ခုမ ဟုတ္ ေၾကာင္း သက္ဆိုင္ရာတာဝန္ရွိသူ ေတြ အသီးသီးက ေၾကညာေနၾက ပါၿပီ။
ဒီစိန္ေခၚမႈဟာ မိုမိုဆိုတဲ့အ႐ုပ္ ကေလးတစ္ခုက ကေလးသူငယ္ေတြ နဲ႔ လူငယ္ေတြကို အႏၲရာယ္ရွိတဲ့ လုပ္ ရပ္ေတြကို ယွဥ္ၿပိဳင္စိန္ေခၚတဲ့ အေနနဲ႔ တစ္မ်ဳိးၿပီး တစ္မ်ဳိးဆက္ တိုက္ လုပ္ခိုင္းလာၿပီး ေနာက္ဆုံး မေတာ့ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္သတ္ေသတဲ့ လုပ္ရပ္မ်ဳိးအထိကိုပါ လုပ္ခိုင္းတဲ့ စိန္ေခၚမႈတစ္ခုုျဖစ္ပါတယ္။
ကမၻာတစ္ဝန္းမွာ ၂ဝ၁၈ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လကစၿပီး ပ်ံ႕ႏွံ႔လာခဲ့ရာက မိဘေတြရဲ႕ တိုင္ၾကားမႈေတြ အထူး မ်ားျပားလာတဲ့အေလ်ာက္ ႏိုင္ငံအ ေတာ္မ်ားမ်ားက အင္တာနက္ လုံၿခံဳ ေရးအဖြဲ႕ေတြက အရင္းအျမစ္ကို စုံစမ္းၾကေပမယ့္ တိုက္႐ုိက္သက္ ဆိုင္တဲ့ ပင္မအရင္းအျမစ္ကိုေတာ့ မသိရွိခဲ့ရပါဘူး။
ဒါေပမဲ့ ေနာက္ဆုံးမေတာ့ အခု ၂ဝ၁၉ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ကုုန္ပိုုင္း မွာအိုုင္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္း ရဲတပ္ ဖြဲ႕ကေန အဲဒီစိန္ေခၚမႈနဲ႔ ပတ္သက္ လို႔ အမ်ားျပည္သူသို႔ သတိေပး ခ်က္တစ္ခုကို စတင္ထုတ္ၿပီးခဲ့ၿပီးတဲ့ ေနာက္မွာ ေဒသအသီးသီးမွာလည္း တားျမစ္ခ်က္ေတြ သတိေပးခ်က္ ေတြ အမ်ားအျပား ေပၚေပါက္လာ တာေၾကာင့္ ဒီစိန္ေခၚမႈဟာဆုံးခန္း တိုင္သြားၿပီလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။
မိုုမိုုစိန္ေခၚမႈ ဘယ္ကစ
အဲဒီ မိုမိုစိန္ေခၚမႈဟာ ၂ဝ၁၈ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လကစၿပီး အြန္လိုင္း အသုံးျပဳသူ လူငယ္ေတြၾကားမွာ စတင္ ေရပန္းစားခဲ့တာပါ။ မိုမိုစိန္ ေခၚမႈနဲ႔ပတ္သက္လိုု႔ ယူက်ဳဘ္မွာ တစ္စုံတစ္ေယာက္က တင္ထားတာ ကို ယူက်ဴဘ္ဆယ္လီတစ္ဦးျဖစ္သူ ရိန္းေဘာ့ဆိုသူက စတင္သတိျပဳမိခဲ့ ရာက ကမၻာတစ္ဝန္းက လူႀကီးေတြ ဟာ ကိုယ့္တူသားေနာင္မယ္ေတြ အေတာ္မ်ားမ်ား မိုမိုစိန္ေခၚမႈကြန္ ရက္မွာ ပါဝင္ေနၾကတယ္ဆိုုတာကိုု သတိျပဳ သတိထားမိလာၾကတာျဖစ္ တယ္လို႔ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ဒီစိန္ေခၚမႈ ဟာ ဆယ္ေက်ာ္သက္ေတြ ကေလးသူ ငယ္ေတြဆီကိုလွ်င္ ျမန္စြာပ်ံ႕ႏွံ႔သြား ၿပီး အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အေၾကာင္း ေတြ ဘယ္လိုဘယ္ပုံ စိန္ေခၚထား တယ္ဆိုတာေတြ ဘယ္လိုေတြ ယွဥ္ ၿပိဳင္ေနၾကတယ္ဆိုတာေတြကို Whats App တို႔ Facebook တိုု႔ အင္စတာဂရမ္တို႔မွာ တင္ၾကရာက ေန ထပ္ၿပီးပ်ံ႕ႏွံ႔ခဲ့ျပန္ပါတယ္။
စိန္ေခၚမႈကေတာ့ ထူးဆန္းလွ တယ္ေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ စိန္ေခၚမႈ ကြန္ရက္နဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္လိုက္ရင္ ကိုယ့္ ဖုန္းထဲမွာ ၾကက္လိုု ေျခႏွစ္ေခ်ာင္းနဲ႔ နဖူးေျပာင္ေျပာင္မ်က္လုံးျပဴးျပဴး ႐ုပ္ ဆိုးဆိုး ဆံပင္ဖားလ်ား မိန္းမတစ္ ေယာက္ပုံေပၚလာၿပီး ကာယကံရွင္ ကို စိန္ေခၚမႈေတြလုပ္ခိုင္းတာပါပဲ။ အမွန္မေတာ့ အဲဒီအ႐ုပ္ကို Mother Bird လို႔ေခၚပါတယ္။ Link Factory ဆိုတဲ့ အထူးျပဳလုပ္ခ်က္ ကုမၸဏီ တစ္ခု ကေန ဇာတ္လမ္းတစ္ခုအတြက္ လိုအပ္လိုု႔ ဂ်ပန္အႏုပညာရွင္ ကိုင္ ဆုကဲအိုင္ဆာဝါက ဖန္တီးေပးခဲ့တဲ့ အ႐ုပ္ကေလးပါ။ အဲဒီအ႐ုပ္ကိုမွ မူရင္းဖန္တီသူ အႏုုပညာရွင္လည္း မသိ ထုတ္လုုပ္တဲ့ ကုမၸဏီကလည္း မသိပဲ ”Momo” လိုု႔ နာမည္ေပးကာ စိန္ေခၚမႈထဲမွာ ထည့္သံုးထားတာပါ။ အဲဒီကာတြန္း႐ုပ္ ခုလိုမိုမို စိန္ေခၚမႈ မွာပါဝင္ေနတာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အထူး ျပဳလုပ္ခ်က္ ကုုမၸဏီကေရာ ဖန္တီး သူ ကိုင္ဆုကဲအိုင္ဆာဝါကပါ သူတို႔နဲ႔ မဆိုင္ေၾကာင္း လံုးဝပါဝင္ပတ္သက္မႈ မရွိေၾကာင္း ျငင္းဆိုုထားၾကပါတယ္။
ဘယ္လိုုခိုုင္းသလဲ
အြန္လိုင္းေပၚမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေလ့ရွိတဲ့ Challenge လုပ္ၾကသလိုပါပဲ။ ဒါ မ်ဳိးလုပ္ႏိုင္လား ဒီလိုေနႏိုင္လား စသည္ျဖင့္ ေတြ႕ဖူးၾကမွာပါ။ ခုမိုုမိုု စိန္ေခၚမႈဆိုတာကလည္း အဲဒီလိုပဲ စိန္ေခၚမႈေတြကိုု လုုပ္ခိုင္းတာပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ သူလုပ္ခိုင္းတဲ့ စိန္ေခၚမႈ ေတြဟာ ေသြးထြက္သံယုိ ကိစၥေတြပါ လာၿပီး တစ္ဆင့္ၿပီးတစ္ဆင့္ ႐ုပ္ပိုင္း ဆိုင္ရာ ခႏၶာကိုယ္ပိုင္းဆိုင္ရာကိုု ထိ ခိုုက္မႈေတြ ျမင့္မားလာပါတယ္။
လူအေသအေပ်ာက္ ဘယ္ေလာက္ရွိ သလဲ
မိုမိုစိန္ေခၚမႈေၾကာင့္ ကေလး လူငယ္ေတြ အေသအေပ်ာက္ အမ်ား ႀကီးရွိတယ္လို႔ အြန္လိုင္းေပၚမွာ ပ်ံ႕ ႏွံ႔ခဲ့သေလာက္ မဟုုတ္ေပမယ့္ ပ်ံ႕ႏွံ႔ခဲ့ တဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ေသဆုုံးမႈေတြေတာ့ ရွိခဲ့ပါတယ္။
အာဂ်င္တီးနားႏိုင္ငံမွာအသက္ ၁၂ ႏွစ္အရြယ္ မိန္းကေလးငယ္တစ္ ေယာက္ဟာ မိုမိုစိန္ေခၚမႈေၾကာင့္ ကိုုယ့္ကိုယ္ကို သတ္ေသတဲ့အထိ ျဖစ္ ခဲ့တယ္လို႔ အာဏာပိုုင္ေတြက တရား ဝင္ထုတ္ျပန္ခဲ့တာေတာ့ရွိပါတယ္။
ဖိလစ္ပိုင္မွာလည္း အသက္ ၁၁ ႏွစ္အရြယ္ ေကာင္ေလးတစ္ ေယာက္ဟာ မူးယစ္ေဆးအလြန္အကြၽံ သုံးစြဲမႈေၾကာင့္ ဇန္နဝါရီ ၁၁ ရက္ေန႔ က ေသဆုံးခဲ့ရာမွာ မိုုမိုစိန္ေခၚမႈ ေၾကာင့္လည္း တစ္စိတ္တစ္ပိုုင္းပါဝင္ ပုုံရတယ္လို႔ ဆိုုၾကပါတယ္။
အိႏိၵယမွာလည္း အဲဒီ စိန္ေခၚ မႈေၾကာင့္ ေသဆုုံးရတယ္ဆိုုတဲ့ သံ သယျဖစ္ဖြယ္ အမႈတစ္ခုုရွိခဲ့ပါတယ္။
ဘာဘိုဆာၿမိဳ႕မွာ ၿပီးခဲ့တဲ့ စက္ တင္ဘာလအတြင္းက ဒီစိန္ေခၚမႈ ေၾကာင့္ လူငယ္ ၂ ေယာက္ေသဆုံးခဲ့ တယ္လိုု႔ သတင္းထြက္ခဲ့တာကိုေတာ့ ကိုလံဘီယာရဲတပ္ဖြဲ႕က အတည္မျပဳ ခဲ့ပါဘူး။
ျပင္သစ္မွာ ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီး ဌာနက ၂ဝ၁၈ ဇူလိုင္လေႏွာင္းပိုင္း ကစၿပီး ခုအခ်ိန္အထိျဖစ္ခဲ့တဲ့ ျဖစ္ စဥ္ေတြကို ျပန္သုံးသပ္တဲ့အခါမွာ ေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏိုဝင္ဘာလအတြင္းမွာ သားျဖစ္သူ ေသဆုံးခဲ့ေၾကာင္း ဖခင္ တစ္ေယာက္က သတင္းေပးပိုု႔ခဲ့တာ ကိုု ေတြ႕ရပါတယ္။
ဘယ္လ္ဂ်ီယံမွာလည္း လူငယ္ ေလးတစ္ေယာက္ဟာ အဲဒီစိန္ေခၚမႈ ေၾကာင့္ ႏိုဝင္ဘာ ၆ ရက္က ေသဆုံး ခဲ့ပါတယ္။
ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အတိုင္းအ တိုင္းအျပည္ျပည္က တာဝန္ရွိသူေတြ ကေတာ့ အဲဒီ မိုမိုစိန္ေခၚမႈကို မလုုပ္ ၾကဖိုု႔ သတိေပးခ်က္ေတြထုတ္ျပန္ခဲ့ ၾကပါတယ္။ ပါကစၥတန္မွာဆိုရင္ အဲဒါကို ျဖန္႔ခ်ိရင္ ရာဇဝတ္မႈေျမာက္ တယ္လို႔ကို တရားဝင္ ေၾကညာခဲ့ပါ တယ္။ WhatsApp ကလည္း အဲဒီ ဂိမ္းကို ကစားေနတဲ့ ဖုန္းနံပါတ္ ပိုင္ရွင္ေတြကို ဘေလာ့လုပ္ေပးခဲ့ပါ တယ္။ Facebook တို႔ အင္စတာ ဂရမ္တို႔ ယူက်ဳဘ္တို႔လို မီဒီယာ ပလက္ေဖာင္းေတြမွာ တင္ထားတဲ့ မိုမိုစိန္ေခၚမႈနဲ႔ပတ္သက္တာေတြ ကိုု လည္း ဖယ္ရွားလိုုက္ၾကပါၿပီ။
ပညာရွင္ေတြ ဘယ္လိုုသုံးသပ္ၾက သလဲ
အင္တာနက္လုံၿခံဳေရးဆိုုင္ရာ ပညာရွင္ေတြကေတာ့ ဒီစိန္ေခၚမႈ ဟာ ကိုယ္က်င့္တရားဆိုင္ရာ အ ထိတ္တလန္႔ျဖစ္ေစတယ္လို႔ ဆိုပါ တယ္။ ၿပီးေတာ့ကာ လူငယ္ေတြ ပါ ဝင္ခ်င္လာေအာင္ ဓာတ္ဆီေလာင္း ေဘးတီးေပးတဲ့ အေျခအျမစ္မရွိတဲ့ မီဒီယာသတင္းေတြကလည္း ပိုဆိုး ေစတယ္လို႔ သုံးသပ္ၾကပါတယ္။ Blue Whale စိန္ေခၚမႈနဲ႔ Momo စိန္ေခၚမႈေတြဟာ ကိုုယ္က်င့္တရားဆိုုင္ရာအထိတ္တလန္႔ျဖစ္ေနမႈနဲ႔ ပတ္သက္လိုု႔ ဂႏၱဝင္အမွတ္တံဆိပ္ ေတြျဖစ္သြားပါၿပီလိုု႔ အင္တာနက္ လုုံ ၿခံဳေရးပညာရွင္တစ္ေယာက္ေျပာပါတယ္။ လူငယ္ေတြရဲ႕ ပင္ကိုုယ္စူးစမ္း ခ်င္စိတ္နဲ႔ ထူးဆန္းတဲ့ထိတ္လန္႔ဖြယ္ အရသာကို ခံစားလိုစိတ္ေတြကို ႏႈိး ဆြေပးတဲ့ လူမႈဆက္ဆံေရး အင္ဂ်င္ နီယာနည္းပညာလိုု႔ ဆိုုပါတယ္။
ပ်ံ႕ႏွံ႔မႈမ်ားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြ
အဲဒီ မိုမိုစိန္ေခၚမႈ ပ်ံ႕ႏွံ႔မႈမ်ား ျပားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြကေတာ့ အာဂ်င္တီး နား၊ ဘရာဇီးလ္၊ ကေနဒါ၊ ကိုလံဘီ ယာ၊ ဥေရာပႏိုင္ငံေတြ၊ အိႏၵိယ၊ မကၠ ဆီကို၊ ပါကစၥတန္၊ ဖိလစ္ပိုင္နဲ႔ အေမ ရိကန္ျပည္ေထာင္စုတို႔ပဲ ျဖစ္ၾကပါ တယ္။
ဘယ္လိုုထိန္းသိမ္းၾကမလဲ
ခု မိုမိုစိန္ေခၚမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ခဲ့ သမွ်ေတြဟာ မိုုမိုုစိန္ေခၚမႈေၾကာင့္ဆို တာထက္ အင္တာနက္မွာ လုံၿခံဳမႈ မရွိတာေၾကာင့္ပါပဲ။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို သတ္ေသတာနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ ေသြး ေဆာင္တဲ့ အေရးအသားေတြဟာ အင္တာနက္ဝက္ဆိုက္ေတြမွာေရာ လူမႈကြန္ရက္ေတြမွာပါ အမ်ားႀကီး ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနၾကပါတယ္။ အဲဒါေတြကေန ေပးတဲ့ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ထိခိုက္မႈ ေတြဟာ လူငယ္ေတြကို ဒုကၡေပးေန ခဲ့တာ ၾကာပါၿပီ။ ခုုမိုုမိုုစိန္ေခၚမႈဆိုု တာက ထင္ရွားတဲ့ အေထာက္အထား တစ္ခုမွ်သာပါပဲ။ အဲဒီလို ေသြး ေဆာင္မႈေတြေၾကာင့္ လူငယ္ေတြဟာ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုသတ္ေသတဲ့ သေဘာ တူညီခ်က္ပဋိဥာဥ္ေတြေတာင္ လုပ္ လာၾကပါတယ္။ သူ႔အဖြဲ႕ သူ႔အုုပ္စုု ေလးေတြနဲ႔သူ သတ္ေသဖိုု႔ပဋိဥာဥ္ခံထားၾကတာေတြရွိပါတယ္။ အဓိက ကေတာ့ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဒဏ္ရာ ရထားတာမ်ဳိးနဲ႔၊ ဒဏ္ရာမရရေအာင္ ေပးတာမ်ဳိး၊ ရၿပီးဒဏ္ရာကိုု ဆြေပး တာမ်ဳိး၊ လႈံ႔ေဆာ္တာမ်ဳိးအျပင္ မူး ယစ္ေဆးဝါးနဲ႔ပါ တြဲမိလာတဲ့အခါ မျဖစ္သင့္တာေတြ ျဖစ္လာရေတာ့ တာပါပဲ။
အင္တာနက္ဟာ လူမႈအသိုက္ အဝန္းမွာ သူရဲေမြးထားမိသလိုျဖစ္ ေနပါၿပီ။ အင္တာနက္ကို ရပ္လို႔မရ ေတာ့ပါဘူး။ အင္တာနက္တို႔ လူမႈ ကြန္ရက္တို႔ ဆိုတာေတြဟာ တစ ထက္တစ ပိုၿပီးအရွိန္ရလာတဲ့အျပင္ ေနာက္ပိုင္းေမြးဖြားလာတဲ့ လူငယ္ ေတြအတြက္ အသက္႐ႈတဲ့ေလလိုပဲ အင္တာနက္ဟာ ျဖစ္လာေနပါၿပီ။ ဒီ ေတာ့ကာ သူတို႔ရဲ႕ အစြမ္းသတၱိေတြကို တားလို႔မရေတာ့ပါဘူး။ ေကာင္းက်ဳိး ေရာ ဆိုးက်ဳိးေရာ သက္ေရာက္မႈေတြ ဟာ ဆက္တိုက္ျဖစ္လာေနေတာ့ မွာ ပါပဲ။ ဆိုးက်ဳိးေတြ မ်ားမလာေအာင္ သာ ဝိုင္းဝန္းထိန္းသိမ္းၾကရေတာ့ မယ္။ အဲဒီလိုမွ မလုပ္ၾကရင္ေတာ့ အခု မိုမိုစိန္ေခၚမႈလိုမ်ဳိး ေနာက္ ထပ္ပုံစံသစ္ေတြ ထပ္ေပၚလာ ရင္ သားေကာင္ေတြ ထပ္ျဖစ္လာၾက ဦး မွာပါပဲ။ ထပ္လည္းေပၚလာဦးမွာပါ။
ဒီေတာ့ကာ ေရွ႕မွာျဖစ္ခဲ့သမွ် အေတြ႕အႀကံဳေတြဟာ လူ႔အသိုင္း အဝိုင္းအတြက္ သင္ခန္းစာေတြခ်ည္း ပါပဲ။ အဲဒီအေတြ႕အႀကံဳေတြကို ႀကံဳ ေတြ႕ခဲ့သူေတြက ရရွိထားတဲ့ သင္ ခန္းစာေတြအရ ႀကိဳတင္ကာကြယ္မႈ ေတြကို လုပ္ၾကဖို႔လိုပါတယ္။ အသက္ အရြယ္ကြာဟမႈ မ်ဳိးဆက္ကြာဟမႈ ေတြရွိတယ္လို႔ ဘယ္လိုပင္ဆိုၾကေစ ကာမူ၊ လူငယ္ေတြဟာ လူႀကီးေတြ ထက္ အေတြးအေခၚေတြ ဆန္းသစ္ ၿပီး ေခတ္ပညာေတြ သိနားလည္ၾက တယ္ ဆိုေစကာမူ ဘဝအေတြ႕အႀကံဳ အရေတာ့ ကိုယ့္ထက္အသက္ႀကီးတဲ့ သူေတြ မိဘေတြကို ဘယ္လိုမွ ယွဥ္ လို႔မရပါဘူး။ ဒီေတာ့ကာ အရြယ္ မေရာက္ေသးတဲ့ လူငယ္ေတြကို မိဘ အုပ္ထိန္းသူေတြက သူတို႔ရဲ႕ လြတ္ လပ္မႈကို မထိပါးေစပဲ ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ၾကရမွာပါပဲ။ ဒါကိုု လူ ငယ္ေတြကလဲ နားလည္လက္ခံၾကဖို႔ လိုပါတယ္။ ျဖစ္လာမွ ကုသတာ ထက္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္တာက ပိုုထိ ေရာက္တယ္ဆိုတဲ့ ဆို႐ုိးကလည္း ရွိ တယ္ေလ။
ဟက္ကာ
