မံုရြာၿမိဳ႕သည္ စစ္ကိုင္းတုိင္း ေဒသႀကီးအတြင္း ခ်င္းတြင္းျမစ္ကမ္း ပါးတြင္ တည္ရွိသည္။ ေရွးကသလႅာ ၀တီၿမိဳ႕ဟုလည္း ေခၚဆိုေၾကာင္း မွတ္သားရေပသည္။ မံုရြာျမိဳ႕သည္ ခ်င္းတြင္းတံတား မံုရြာကို ျဖတ္ကူး ၿပီး ပုသိမ္-မံုရြာ လမ္းမွတစ္ဆင့္ မေကြးတုိင္း၊ ဧရာ၀တီတုိင္းသို႔လည္း ေကာင္း၊ မံုရြာ-ယာႀကီး-ကေလး၀ လမ္းမွတစ္ဆင့္ ကေလး၊ တမူးၿမိဳ႕ မ်ားသို႔လည္းေကာင္း၊ ဘုတလင္၊ ေရဦး၊ ဒီပဲယင္း၊ တန္႔ဆည္ၿမိဳ႕မ်ားသို႔ လည္းေကာင္း၊ အရာေတာ္၊ ေရႊဘို ၿမိဳ႕မ်ားသို႔လည္းေကာင္း၊ ေခ်ာင္းဦး၊ ျမင္းမူ စစ္ကိုင္းမွတစ္ဆင့္ မႏ္ၲေလး ၿမိဳ႕သို႔လည္းေကာင္း ဆက္သြယ္သြား လာႏုိင္ေပသည္။ ခ်င္းတြင္းျမစ္ေရ လမ္းခရီးျဖင့္ ကေလး၀၊ ေဖာင္းျပင္၊ ေမာ္လုိက္၊ မင္းကင္း၊ ခႏ္ၲီးသို႔လည္း ေကာင္း မီးရထားျဖင့္ မံုရြာမွ မႏၲ ေလးသို႔လည္းေကာင္း၊ ေခ်ာင္းဦး ပခုကၠဴသို႔လည္းေကာင္း၊ ခင္ဦးသို႔ လည္းေကာင္း ဆက္သြယ္ထားသည့္ အထက္ေအာက္ စုန္ဆန္သြားလာႏုိင္ သည့္ ေရလမ္း၊ ကုန္လမ္းဆံုၿမိဳ႕တစ္ ခုျဖစ္ေပသည္။
ထုိ႔အျပင္ မံုရြာၿမိဳ႕အနီး တစ္ ၀ိုက္ႏွင့္ ၿမိဳ႕တြင္းရွိ ထင္ရွားေက်ာ္ ၾကားသည့္ ဘုရားပုထိုးေစတီမ်ားရွိ ေပသည္။ ေဗာဓိတစ္ေထာင္ရပ္ေတာ္ မူႏွင့္ ေလ်ာင္းေတာ္မူဘုရား၊ မိုးညႇင္း သံဗုေဒၶဘုရား၊ ေက်ာကၠာေရႊဂူနီဘု ရား၊ ေရႊစည္းခံုဘုရား၊ ဆုေတာင္း ျပည့္ဘုရားတုိ႔သည္ မံုရြာၿမိဳ႕၏ ထင္ ရွားလူသိမ်ားသည့္ ဘုရားမ်ားျဖစ္ သည္။ ထုိအတူ လူသိမမ်ားေသး သည့္ ဘုရားမ်ားျဖစ္သည့္ မိုးေကာင္း ရွင္ပင္ျမတ္စြာဘုရား၊ သာစည္ေက်း ရြာရွိ မဟာေစတီလွဘုရား၊ ဆည္ ေတာ္ျမင္ႏွင့္ တ၀ဂူေစတီ၊ ေက်ာကၠာ ရွိ ေရႊဂူျဖဴဘုရားမ်ားလည္း ရွိေပ ေသးသည္။ မံုရြာၿမိဳ႕ ေက်ာကၠာေက်း ရြာသည္ အဆုိေတာ္ သန္းထြန္းေလး ၏ မေမ့ေသာ အညာသီခ်င္းေၾကာင့္ လူသိမ်ားထင္ရွားသလို ေရႊဂူနီဘုရား သည္လည္း ေက်ာကၠာအတြက္ ခဲြျခားမရသည့္ သေကၤတျဖစ္ေပ သည္။
သာသနာသက္ၠရာဇ္ ၁၈၁၃ ခုႏွစ္၊ သက္ၠရာဇ္ ၁၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္ တြင္ သီရိဓမၼာေသာကမင္း တည္ ထားခဲ့ေသာ အာေသာကေစတီအား ၁၅ ႏွစ္အရြယ္ ႏြားေက်ာင္းသား (ငဆုေအာင္ကို သိၾကားမင္းမွ ၀င္ပူး ၍ ေျပာျပခဲ့သည္။ ေရႊေက်ာင္းဆရာ ေတာ္ အရွင္ၪဏမၪၨဴအမွဴးျပဳကာ ရြာသူရြာသားစုေပါင္းအားျဖင့္ ၫႊန္ ျပေသာေနရာတြင္ တစ္ႏွစ္အတြင္း အုတ္ဖုိငါးဖိုခန္႔အသံုးျပဳၿပီး ဂူ၀အား ေျမာက္ဘက္သို႔ မ်က္ႏွာမူလ်က္ ေရႊ ဂူနီဘုရားတည္ခဲ့သည္။ ေရႊဂူနီေစတီ ေတာ္တည္ၿပီးေသာ္ ရြာ၏ အေျခ အျမစ္ခုိင္ေစျခင္းငွာ ဆရာေတာ္ သည္ သာသနာေတာ္ႏွစ္ ၂၄၃၅ ခု၊ သက္ၠရာဇ္ ၁၂၅၃ ခု ကဆုန္လဆန္း ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ ရြာ၏အေျခ ေရႊဂူ ျဖဴဟူေသာ အမည္ျဖင့္ ေစတီတစ္ဆူ တည္ထားခဲ့သည္။ ေတာင္ဘက္သို႔ မ်က္ႏွာမူလ်က္ ေရႊဂူနီဘုရားအား ဦးေတာ္ရည္မွတ္၍ ၪဏ္ေတာ္ ၂၈ ေတာင္ ပႏၷက္ခ်တည္ထားခဲ့ေၾကာင္း ေလ့လာသိရွိရေပသည္။ ေက်ာကၠာ ေရႊဂူနီဘုရားမွ မံုရြာ-အရာေတာ္- ၀က္လက္ကားလမ္းအတုိင္း ၁ဒႆမ ၅ မိုင္ခန္႔ ဆက္သြားပါက ရာျပည့္ ကပ္ ေက်ာ္ ေရႊဂူျဖဴေရွးေဟာင္းဆု ေတာင္းျပည့္ဘုရားကို ဖူးေမွ်ာ္ၾကည္ ညိဳႏုိင္ေပသည္။
ပထမဦးဆံုး ဆရာေတာ္ႀကီး အရွင္ဦးၪဏမၪၨဴ တည္ထားခဲ့ေသာ ေရႊဂူျဖဴေစတီႏွင့္ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္၊ ေလာကမာန္ေအာင္ေစတီေတာ္၊ ေမတၱာေရကန္၊ ဆုေတာင္းျပည့္ဆင္ ျဖဴေတာ္ႏွင့္ လုိတရအမတ္ႀကီးဦးေပါ ႂကြယ္တို႔အား သာသနာေတာ္အဆက္ ဆက္ ဆရာေတာ္မ်ားက ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ခဲ့ၾကသည္။ ၁၃၁၇ ခုႏွစ္ တပို႔တြဲလတြင္ စတုတၱေရႊဂူျဖဴ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱရသည္ ေရႊဂူျဖဴ ေတာရေက်ာင္းသို႔ ေရာက္ရွိခဲ့သည္။ ေတာရေက်ာင္း၏ ၀န္းက်င္သည္ ေတာေတာင္စိမ့္စမ္းမ်ားႏွင့္ သစ္ပင္ ၀ါးပင္မ်ားေၾကာင့္ ေတာ႐ုိင္းတိရစၦာန္ မ်ား ေပ်ာ္စံရာေနရာျဖစ္ခဲ့သည္။ ထို အခ်ိန္က ေရႊဂူျဖဴေတာရေက်ာင္းတြင္ ရဟန္းႏွစ္ပါး၊ ကိုရင္တစ္ပါး သီတင္း သံုးလွ်က္ရွိသည္။ ေတာေတာင္ထူ ထပ္ျခင္း၊ ေက်းရြာမ်ားႏွင့္ ေ၀းကြာ ျခင္း၊ အသြားအျပန္ သံုးမုိင္ခန္႔ေ၀း သည့္ ေက်ာကၠာရြာသို႔ ေျခလ်င္ဆြမ္း ခံႂကြရျခင္းတု႔ိေၾကာင့္ ဆရာေတာ္ ႀကီးႏွင့္ ရဟန္းဦးမာဒ၀သာက်န္ရွိ ေတာ့ေပသည္။ ဆရာေတာ္ႀကီးသည္ ဘုရားရွင္၏ တရားဓမၼေဒသနာမ်ား အား ၀ိနည္းသိကၡာအတုိင္း က်င့္ႀကံ အားထုတ္ျခင္း၊ ေ၀ေနယ်သတၱ၀ါ အေပါင္းအား ေမတၱာပြားမ်ားခဲ့ျခင္း ေၾကာင့္ အတိတ္နမိတ္မ်ား ဆရာ ေတာ္ႀကီးထံ ထင္ဟပ္ခဲ့ေလသည္။
ဆရာေတာ္ႀကီးသည္ ေစတီပရ ၀ုဏ္ရွိ မန္းက်ည္ပင္ႀကီးအား ေျမ နဂါးႀကီးရစ္ပတ္ေနသည္ဟု အိမ္မက္ ျမင္မက္ၿပီး လင္းေႁမြႀကီးတစ္ေကာင္ ေတြ႕ခဲ့ျခင္း၊ ဆြမ္းခံအျပန္တြင္ မန္း က်ည္းပင္၌ စားပြဲ၀ိုင္းခန္႔ရွိေသာ ပ်ားအံုႀကီးေတြ႕ရၿပီး နံနက္မိုးေသာက္ ေသာ္ ပ်ားသလက္သာက်န္ရွိျခင္း၊ တစ္ေန႔တြင္ ရွမ္းဘုန္းႀကီးတစ္ပါးႂကြ လာၿပီး တည္စဥ္ကရွိခဲ့ေသာ ဦးေပါ ႂကြယ္႐ုပ္တုအား ကန္ေတာ့ပဲြဆက္သ လွ်င္ သာသနာေတာ္ပြင့္လန္းလိမ့္ မည္ဟု မိန္႔ၾကားခဲ့ျခင္း၊ ေမတၱာေရ ကန္၊ ကန္ေဘာင္တြင္ရွိေသာ ေညာင္ ပင္ႀကီးတြင္ ၀တ္ျဖဴစင္ၾကယ္ အဘိုး အိုတစ္ဦးကို ေတြ႕ျမင္ခဲ့ျခင္း၊ ၁၃၃၈ ခုႏွစ္ ၀ါဆုိလျပည့္ေန႔တြင္ မင္းညီ မင္းသားအသြင္ပန္းေတာ္ေခါင္း ေပါင္း ၀တ္ဆင္ထားေသာ ပုဂ္ၢိဳလ္ တစ္ဦးအား ေစတီေတာ္ဘုရားခန္း တြင္ ေတြ႕ျမင္ခဲ့ျခင္း၊ ေစတီေတာ္ႀကီး သို႔ ရွမ္းျပည္နယ္မွ ရွမ္းတုိင္းရင္း သားမ်ား လာေရာက္ဖူးေမွ်ာ္ၿပီး အမတ္ႀကီးဦးေပါႂကြယ္႐ုပ္တုအား ကန္ေတာ့ပြဲျဖင့္ လာေရာက္ပူေဇာ္ ပသျခင္း၊ တစ္ေန႔တြင္ ဘုရားဖူးလာ သူအမ်ဳိးသမီးတစ္ဦးအား နဂါးမယ္ ၀င္ေရာက္ပူးကပ္ၿပီး နဂါးသိုက္နန္း အဆက္ရွိသည္ဆိုကာ နတ္ကြန္း ေဆာက္လုပ္ၿပီး လာေရာက္လွဴဒါန္း ေစျခင္း၊ ထူးျခားေသာ ဗုဒၶဟူးေန႔မ်ား၊ လျပည့္၊ လကြယ္ေန႔ထူးေန႔ျမတ္မ်ား တြင္ ေရႊဂူျဖဴေစတီေတာ္ႏွင့္ ဘုရား ပရ၀ုဏ္ရွိ ေစတီပုထိုးမ်ားတြင္ ကန္ ေတာ့ပဲြမ်ား၊ ပန္း၊ ဆီမီးမ်ားအား အနယ္နယ္အရပ္ရပ္မွ လာေရာက္ ပူေဇာ္ထား စသည့္ထူးဆန္းအျမင္ ေတြ႕ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တဲ့အေၾကာင္း သိရွိရ ေလသည္။
ဆက္လက္၍လည္း ေရႊဂူျဖဴ ေတာင္ဖီလာေတာရ စတုတၱေျမာက္ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱရသည္ အျမင့္ ၁၉ ေပရွိ ျပည္လံုးခ်မ္းသာထုိင္ေတာ္ မူ ေက်ာက္ဆင္းတု ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္ ျမတ္တစ္ဆူအား တည္ထားပူေဇာ္ လ်က္ရွိသည္။ ႐ုပ္ပြားေတာ္ျမတ္ႀကီး ၏ ပလႅင္ေတာ္ပႏၷက္တင္ အခမ္း အနားအား ၁၃၇၉ ခုႏွစ္ တေပါင္း လဆန္း ၁၁ ရက္ နံနက္ ၉ နာရီတြင္ ဆရာေတာ္ ဦးေဆာင္ကာ စည္ကား သိုက္ၿမိဳက္စြာ က်င္းပႏုိင္ခဲ့သည္။ အဆုိပါ ထုိင္ေတာ္မူဘုရားတည္ရာ တြင္ မိန္းကေလးမ်ား အလွဴဒါနပါ ၀င္ႏုိင္ရန္အတြက္လည္း ဆံပင္မ်ား အား လွဴဒါန္းႏုိင္ေပသည္။ ထုိ႔ျပင္ ဆရာေတာ္သည္ ၁၃၃၇ ခုႏွစ္ ျပာသို လမွ ၁၃၈၀ ျပည့္ႏွစ္ ျပာသိုလဆန္း ၇ ရက္ေန႔ထိ တည္ထားခဲ့ရသည့္ ၿမိဳ႕ ေတာ္၀င္ ကမၻာေအးဆုေတာင္းျပည့္ ေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးအားလည္း တည္ထားပူေဇာ္ထားရွိခဲ့ပါသည္။
သို႔ပါ၍ မံုရြာၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္ရွိ ပါက ေရႊဂူနီဘုရားအလြန္ မံုရြာ- အရာေတာ္ကားလမ္းနေဘးတြင္ ရွိ သည့္ ဆုေတာင္းျပည့္ရာေက်ာ္ ကပ္ ေက်ာ္ေရႊဂူျဖဴေစတီေတာ္ႏွင့္ ျပည့္ လံုးခ်မ္းသာထုိင္ေတာ္မူ ဆင္းတု ေတာ္ျမတ္တို႔အား ၀င္ေရာက္ဖူးေျမာ္ ႏုိင္ရန္ ေရးသားတင္ျပလုိက္ရေလ ေတာ့သည္။
ဧရာ၀တီသား
